13. Cuma kötüye işarettir hurafesi nasıl ortaya çıktı

Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)
Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)
TT

13. Cuma kötüye işarettir hurafesi nasıl ortaya çıktı

Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)
Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)

Batı kültüründe kötü talihin 13'üncü Cuma ile ilişkilendirilenler kadar yaygın olan birkaç batıl inanç daha var. Batıl inançlı insanlar nedenini tam olarak açıklayamasalar bile örneğin kara bir kediyle karşılaşmak, bir aynanın kırılması gibi durumlar kötüye yorumlanacak ve talihsizlik getirebilecek bir gün fikri derinden kökleşmiştir.
CNN’in haberine göre bu batıl inanç o kadar kökleşmiştir ki, mantıksız tarih korkusu diye tanımlanan bilimsel bir isim dahi verilmiştir.
13. Cuma nadir görülen bir fenomen gibi görünse de, Gregoryen takviminde herhangi bir ayın 13'ünün Cuma gününe denk gelme olasılığı haftanın diğer günlerinden daha fazla.
Öte yandan bu evrensel bir batıl inanç da değildir. Örneğin Yunanistan’da ve İspanyolca konuşulan ülkelerde 13. Salı kötü şans olarak kabul edilirken, İtalya'da birçok kişi 17.Cuma'nın kötü şans getirdiğine inanır.

Efsanenin doğuşu
Çeşitli kültürlerde zaman içinde gelişen birçok batıl inanç gibi, Cuma ve 13. günün kesin kökenlerini belirlemek zordur. Ancak bildiğimiz şey, hem Cuma hem de 13 sayısının tarih boyunca bazı kültürlerde uğursuz kabul edildiğidir. Charles Panati, The Extraordinary Origins of Everyday Objects (Günlük Adetlerin Olağanüstü Kökenleri) adlı kitabında, kötü şans kavramının kökenini, kötülük tanrısı Loki'nin Valhalla'da bir ziyafete girerek mevcut tanrı sayısını 13'e çıkardığı İskandinav mitolojisine kadar dayandırıyor. Loki’nin aldattığı kör tanrı Hodar, ışık, neşe ve iyilik tanrısı kardeşi Balder'i bir okla vurur ve anında öldürür.
Banati, batıl inançların İskandinavya'dan güneye Avrupa'ya yayıldığını ve Hıristiyanlık döneminin başlamasıyla birlikte Akdeniz boyunca3 sağlam bir şekilde yerleştiğini açıklıyor. Bu rahatsız edici rakamlar, İsa Mesih ve havarilerinin Kutsal Perşembe günü katıldıkları Son Akşam Yemeği hikayesiyle güçleniyor. Zira İsa’ya ihanet eden havari Yahuda İşkariyot o13. ve havariydi.
Hristiyan geleneğinde, kötü Cuma kavramı, İsa’nın ihanet gününün çok ötesine de uzanıyor. Çünkü Cuma günü Adem ve Havva'nın Yasak Ağaçtan meyve yediği gün olduğu söylenir. Hatta buna ek olarak Kabil’in kardeşi Habil'i öldürdüğü gün, Süleyman'ın tapınağının yıkıldığı gün ve Nuh'un gemisinin tufandan kurtulduğu gün. Bununla birlikte Steve Rudd'ın The Penguin's Guide to the Penguin of Britain and Ireland kitabında açıkladığına göre, 13. Cuma'nın talihsizlikle ilişkilendirilmesi ancak 19. Yüzyıla dayanıyor, Cuma ve 13 sayısının birleşimi ise 1907'de bir Viktorya icadı. Ayrıca Thomas W. Lawson'ın borsayı kasten çökertmek için o zamanlar bu tür mitleri sömüren bir komisyoncunun hikayesinin üzerine yazdığı “Friday the Thirteenth” 13. Cuma  adlı bir romanı da var. Dan Brown'un 2003 yılında yayınlanan romanı Da Vinci Şifresi, bu batıl inancın 13 Ekim 1307 Cuma günü yüzlerce Tapınak Şövalyesi üyesinin tutuklanmasıyla ortaya çıktığına dair yanlış iddianın yayılmasına da yardımcı oldu.

 


Ünlü oyuncu psikopat bir karakteri canlandırmak istiyor

Dakota Johnson, son filmi Tam Bana Göre'de "mükemmel eşle kusurlu eski sevgilisi arasında kalan" bir çöpçatanı canlandırıyor (A24)
Dakota Johnson, son filmi Tam Bana Göre'de "mükemmel eşle kusurlu eski sevgilisi arasında kalan" bir çöpçatanı canlandırıyor (A24)
TT

Ünlü oyuncu psikopat bir karakteri canlandırmak istiyor

Dakota Johnson, son filmi Tam Bana Göre'de "mükemmel eşle kusurlu eski sevgilisi arasında kalan" bir çöpçatanı canlandırıyor (A24)
Dakota Johnson, son filmi Tam Bana Göre'de "mükemmel eşle kusurlu eski sevgilisi arasında kalan" bir çöpçatanı canlandırıyor (A24)

Daha önce bir hippiyi de canlandırdı bir cadıyı da... Hatta kör ve medyum bir mutanta bile hayat verdi... Dakota Johnson bu kez de kanlı bir karakterin peşinde.

35 yaşındaki ABD'li oyuncu, şu sıralar Celine Song'un romantik komedisi Tam Bana Göre'deki (Materialists) performansıyla kariyerinin en iyi eleştirilerini alıyor. 

Yakında Michael Angelo Covino'nun Cannes'da büyük ilgi gören komedisi Splitsville'de de seyirci karşısına çıkacak.

Aksiyona göz kırpıyor

Hafta sonu katıldığı bir etkinlikte konuşan Johnson, bir "psikopatı" oynamaya hevesli olduğunu söyledi. Ayrıca bir aksiyon filminde rol almayı da çok istediğini belirtti:

Her şeye açığım. Sadece bazı şeylerin bir araya gelmesi gerekiyor.

Johnson bu açıklamayı, Çekya'daki Karlovy Vary Film Festivali'ne katıldığı sırada yaptı. Festivalde kendisine prestijli Başkanlık Ödülü verildi.

Johnson'ın annesi Melanie Griffith ve babası Don Johnson da kariyerleri boyunca psikopat diye tanımlanabilecek karakterlere hayat verdi. Griffith, Brian De Palma imzalı Sahte Vücutlar (Body Double) ve Jonathan Demme'nin yönettiği Vahşi Bir Şey (Something Wild) gibi filmlerde akıl sağlığı sorgulanabilir karakterleri canlandırmıştı. 

Babası Don Johnson ise 1993 yapımı gerilim filmi Günahkarlar'da (Guilty as Sin) intikamcı bir tehdit unsuru, Ustura'da (Machete) ise acımasız bir adalet savaşçısı rolünde karşımıza çıkmıştı.

Johnson'ın büyükannesi Tippi Hedren da Alfred Hitchcock'un iki filminde başrol oynamıştı: Kuşlar (The Birds) ve Hırsız Kız (Marnie).

Dakota Johnson şimdiye dek farklı türlerdeki rollerde gösterdiği başarısıyla dikkat çekse de tam anlamıyla kötü bir karakteri henüz canlandırmadı. Johnson, psikopat bir karaktere en çok korku klasiği Suspiria'nın Luca Guadagnino uyarlamasında yaklaşmıştı. Filmde Berlin’deki gizemli Markos Dans Akademisi'ne katılan genç bir dansçıyı canlandıran Johnson, kendisini büyücülük, komplolar ve cinayetlerle örülü karanlık bir dünyanın içinde buluyor. 

Independent Türkçe, Entertainment Weekly, Hollywood Reporter, Variety