13. Cuma kötüye işarettir hurafesi nasıl ortaya çıktı

Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)
Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)
TT

13. Cuma kötüye işarettir hurafesi nasıl ortaya çıktı

Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)
Bu efsane o kadar yerleşmiştir ki, tarihin mantıksız korkusunu ve 13 sayısının korkusunu anlatan bilimsel bir isim vardır (Reuters)

Batı kültüründe kötü talihin 13'üncü Cuma ile ilişkilendirilenler kadar yaygın olan birkaç batıl inanç daha var. Batıl inançlı insanlar nedenini tam olarak açıklayamasalar bile örneğin kara bir kediyle karşılaşmak, bir aynanın kırılması gibi durumlar kötüye yorumlanacak ve talihsizlik getirebilecek bir gün fikri derinden kökleşmiştir.
CNN’in haberine göre bu batıl inanç o kadar kökleşmiştir ki, mantıksız tarih korkusu diye tanımlanan bilimsel bir isim dahi verilmiştir.
13. Cuma nadir görülen bir fenomen gibi görünse de, Gregoryen takviminde herhangi bir ayın 13'ünün Cuma gününe denk gelme olasılığı haftanın diğer günlerinden daha fazla.
Öte yandan bu evrensel bir batıl inanç da değildir. Örneğin Yunanistan’da ve İspanyolca konuşulan ülkelerde 13. Salı kötü şans olarak kabul edilirken, İtalya'da birçok kişi 17.Cuma'nın kötü şans getirdiğine inanır.

Efsanenin doğuşu
Çeşitli kültürlerde zaman içinde gelişen birçok batıl inanç gibi, Cuma ve 13. günün kesin kökenlerini belirlemek zordur. Ancak bildiğimiz şey, hem Cuma hem de 13 sayısının tarih boyunca bazı kültürlerde uğursuz kabul edildiğidir. Charles Panati, The Extraordinary Origins of Everyday Objects (Günlük Adetlerin Olağanüstü Kökenleri) adlı kitabında, kötü şans kavramının kökenini, kötülük tanrısı Loki'nin Valhalla'da bir ziyafete girerek mevcut tanrı sayısını 13'e çıkardığı İskandinav mitolojisine kadar dayandırıyor. Loki’nin aldattığı kör tanrı Hodar, ışık, neşe ve iyilik tanrısı kardeşi Balder'i bir okla vurur ve anında öldürür.
Banati, batıl inançların İskandinavya'dan güneye Avrupa'ya yayıldığını ve Hıristiyanlık döneminin başlamasıyla birlikte Akdeniz boyunca3 sağlam bir şekilde yerleştiğini açıklıyor. Bu rahatsız edici rakamlar, İsa Mesih ve havarilerinin Kutsal Perşembe günü katıldıkları Son Akşam Yemeği hikayesiyle güçleniyor. Zira İsa’ya ihanet eden havari Yahuda İşkariyot o13. ve havariydi.
Hristiyan geleneğinde, kötü Cuma kavramı, İsa’nın ihanet gününün çok ötesine de uzanıyor. Çünkü Cuma günü Adem ve Havva'nın Yasak Ağaçtan meyve yediği gün olduğu söylenir. Hatta buna ek olarak Kabil’in kardeşi Habil'i öldürdüğü gün, Süleyman'ın tapınağının yıkıldığı gün ve Nuh'un gemisinin tufandan kurtulduğu gün. Bununla birlikte Steve Rudd'ın The Penguin's Guide to the Penguin of Britain and Ireland kitabında açıkladığına göre, 13. Cuma'nın talihsizlikle ilişkilendirilmesi ancak 19. Yüzyıla dayanıyor, Cuma ve 13 sayısının birleşimi ise 1907'de bir Viktorya icadı. Ayrıca Thomas W. Lawson'ın borsayı kasten çökertmek için o zamanlar bu tür mitleri sömüren bir komisyoncunun hikayesinin üzerine yazdığı “Friday the Thirteenth” 13. Cuma  adlı bir romanı da var. Dan Brown'un 2003 yılında yayınlanan romanı Da Vinci Şifresi, bu batıl inancın 13 Ekim 1307 Cuma günü yüzlerce Tapınak Şövalyesi üyesinin tutuklanmasıyla ortaya çıktığına dair yanlış iddianın yayılmasına da yardımcı oldu.

 


Netflix dizisinin yeni bölümlerine kavuşan hayranların "nutku tutuldu"

Sinemacı bir aileden gelen Tom Sturridge, Rock'n Roll Teknesi (Pirate Radio) ve Jack Kerouac uyarlaması Yolda'yla (On the Road) da tanınıyor (Netflix)
Sinemacı bir aileden gelen Tom Sturridge, Rock'n Roll Teknesi (Pirate Radio) ve Jack Kerouac uyarlaması Yolda'yla (On the Road) da tanınıyor (Netflix)
TT

Netflix dizisinin yeni bölümlerine kavuşan hayranların "nutku tutuldu"

Sinemacı bir aileden gelen Tom Sturridge, Rock'n Roll Teknesi (Pirate Radio) ve Jack Kerouac uyarlaması Yolda'yla (On the Road) da tanınıyor (Netflix)
Sinemacı bir aileden gelen Tom Sturridge, Rock'n Roll Teknesi (Pirate Radio) ve Jack Kerouac uyarlaması Yolda'yla (On the Road) da tanınıyor (Netflix)

Netflix'in uzun zamandır merakla beklenen fantastik dizisi The Sandman nihayet ekranlara döndü. İzleyiciler diziyi şimdiden "olağanüstü" diye nitelendiriyor. 

İlk sezonun yayımlanmasının üzerinden yaklaşık üç yıl geçtikten sonra gelen yeni bölümler, diziyi bir solukta bitiren hayranlardan tam not aldı.

Neil Gaiman'ın ikonik çizgi romanından uyarlanan dizide Tom Sturridge, Rüyalar Kralı Morpheus'u canlandırıyor. İkinci sezonun ilk bölümleri, Morpheus'un Krallığı'nı yeniden inşa etmeye çalıştığı sürecin hemen ardından başlıyor.

Bir hayran sosyal medyada şu yorumu paylaştı:

Az önce ilk bölümü bitirdim! MUHTEŞEMDİ! Görsel olarak büyüleyici, müzikler harikaydı ve elbette hikaye anlatımı ve oyunculuk da öyle! İkinci sezonun tamamını izlemek için sabırsızlanıyorum.

Bir başka izleyici ise kısa ve net bir şekilde şunu yazdı:

The Sandman'in ikinci sezonu gerçekten harika.

Üçüncü bir kişi de dizinin görselliğine dikkat çekerek şöyle dedi:

The Sandman izliyorum ve sahnelerin çoğu gerçekten çok güzel.

Bir diğer hayran ise daha da coşkuluydu:

Görseller, grafikler, bütün o uyum... Her şey muhteşem ve kusursuzdu. The Sandman, gözlerimiz için tam bir şölen.

Başka bir izleyici ise dizide Morpheus'un kırılgan yönlerinin işlenmesini övdü:

İkinci sezonu izlerken resmen nutkum tutuldu. Görsellik beklendiği gibi yine etkileyici ve Morpheus'un kırılganlığını keşfetmeyi çok seviyorum. Açıkçası başta hikayeyi zayıf bulmuştum ama artık tamamen içine çekildim.

İkinci sezonun ilk 6 bölümü "Birinci Kısım" başlığıyla izleyiciyle buluştu. Kalan bölümler ise bu ayın ilerleyen günlerinde yayımlanacak.

The Sandman'in 2022'de yayımlanan ilk sezonu hem izleyicilerden hem de eleştirmenlerden büyük övgü almıştı. Görsel anlatımı, yaratıcı dünyası ve kaynak materyale sadık uyarlamasıyla dikkat çeken dizi, Netflix'in en çok konuşulan yapımlarından biri haline gelmişti.

Independent Türkçe, Express, Hello!