İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan, yabancı güçlerin Irak'tan çekilmesini talep etti

İran Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin öldürüldüğü bölgeyi ziyaret eden Abdullahiyan, suikast ile ilgili olarak ABD’yi hesap vermeye davet etti

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan
TT

İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan, yabancı güçlerin Irak'tan çekilmesini talep etti

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, ülkesinin, Irak'ın diyalog dilini yaymadaki çabalarını memnuniyetle karşıladığını ifade etti.
Irak’a Komşu Ülkeler Konferansı’nda konuşan Abdullahiyan, ülkesinin bölgesel diyaloğun sağlanmasına vurgu yaptığına ve güvenliğin yalnızca bölge ülkeleri arasındaki karşılıklı güven ile tesis edilebileceğine işaret etti.
Abdullahiyan, konferansta yaptığı konuşmada, “Irak, terör gruplarının ortaya çıkışından büyük ölçüde etkilendi. Güvenli ve özgür bir bölge sağlamak için çabalıyoruz. Irak bölgede önemli bir rol oynuyor ve Irak'taki siyasi süreci desteklemek için çalışıyoruz. Bölgede diyalog yoluyla barışı, sürdürülebilir güvenlik ve kalkınmayı sağlamak için sağlam komşuluk ilişkileri kurmayı ve içişlerine karışmama politikasını gerçekleştirmeyi arzuluyoruz” ifadelerinde bulundu.
İran Dışişleri Bakanı, ülkesinin Irak'a yönelik yardımlarının devam edeceğini, güvenliğin ancak bölge ülkeleri arasındaki karşılıklı güven ile sağlanabileceğini, dış müdahalenin bölgeye fayda getirmeyeceğini belirterek, yabancı güçlerin Irak'tan çıkmasını talep etti.
Abdullahiyan, konferansta yaptığı konuşmada ABD’ye atıfta bulunmazken, İran'ın eski Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin öldürüldüğü Bağdat Uluslararası Havalimanı'ndaki bölgeye yaptığı ziyarette Amerika’yı hedef aldı. Sorumluların yakalanarak hesap vermesi çağrısında bulundu.
Fars Haber Ajansı’nın haberine göre, Abdullahiyan konuya ilişkin yaptığı konuşmada, “Dışişleri Bakanlığı programlarımızdan birinin, Beyaz Saray adına aleni terör eylemleri gerçekleştiren tarafların yasal ve uluslararası temaslarının ciddi bir şekilde takip edilmesi olduğunu vurgulamak isterim. (Süleymani Suikastı ile ilgili olarak) Bu suçu bir önceki hükümet işlemiş olsa bile ABD hesap vermeli. ABD yönetimi, bu eylemin sonuçlarından kaçamaz. Bu terör eyleminin failleri ve azmettiricileri cezalandırılmalı ve adalete teslim edilmelidir” dedi.
Irak’a Komşu Ülkeler Konferansı’na ülkesini temsilen dün (cumartesi) katılan Abdullahiyan, Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi Mühendis'in öldürüldüğü Bağdat Uluslararası Havalimanı'ndaki bölgeyi ziyaret etti.
Bakanın bu ziyaretiyle Irak üzerinden, Washington’a kendileri için ağır bir darbe olan Süleymani suikastını ve bu suikasta bağlı olarak ortaya çıkabilecek sonuçları hatırlatmak istediği yorumları yapılıyor. Abdullahiyan, suikast bölgesinde yaptığı açıklamalar da bu yorumları destekliyor.
General Kasım Süleymani, 3 Ocak 2020'de Bağdat'ı ziyareti sırasında, Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın talimatıyla düzenlenen hava saldırısında hayatını kaybetmişti. Saldırıda Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis de yaşamını yitirmişti.
Irak makamları, suikastın yapıldığı bölgeye Süleymani ve el-Mühendis'in anısına asılan posterleri kaldırmıştı. Daha sonra bir Iraklı olması ve Haşdi Şabi’nin başkan yardımcısı olması sebebiyle Ebu Mehdi el-Mühendis'i bölgeye dikilen bir anıt ile anmayı kabul etmişti.



4 soruda Los Angeles yangınlarının arkasındaki Santa Ana rüzgarları

7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
TT

4 soruda Los Angeles yangınlarının arkasındaki Santa Ana rüzgarları

7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)
7 Ocak Salı günü başlayan Palisades Yangını, Los Angeles'ın batısındaki evleri küle çeviriyor (Ringo Chiu/Reuters)

ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Los Angeles'ı kasıp kavurmaya devam eden orman yangınlarını kontrol altına alma çabaları sürüyor.

5 ayrı yangında hayatını kaybedenlerin sayısı dün akşam (9 Ocak) itibarıyla 10'a yükseldi. En az 180 bin kişi tahliye edilirken, neredeyse 10 bin yapının küle döndüğü aktarılıyor.

Salı günü patlak veren en büyük iki yangın Palisades ve Eaton yangınları halihazırda 13 bin 750 hektardan fazla alanı yok ederek Los Angeles tarihindeki en yıkıcı yangınlar olarak kayıtlara geçti.

CBS'in haberine göre halihazırda Palisades yangını yüzde 6 ve Eaton yangını yüzde 0 oranında kontrol altına alındı.

En büyük yangınların nasıl ortaya çıktığı araştırılmaya devam ederken, uzmanlar Santa Ana rüzgarlarının yangını körüklediğini söylüyor. 

1) Santa Ana rüzgarları nasıl oluşuyor?

Genellikle sonbahar aylarından ocağa kadar görülen Santa Ana rüzgarları, dağlardan Güney Kaliforniya kıyılarına doğru kuru ve güçlü bir şekilde esiyor.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'ndan yangın ekolojisti Jon Keeley; Nevada, Utah, Kaliforniya ve diğer eyaletlerin bazı bölümlerine yayılan Büyük Havza'da yüksek basınç, kıyıların açıklarındaysa alçak basınç olduğunda bu rüzgarların meydana geldiğini söylüyor.

Hava kütleleri yüksek basınçtan alçak basınca doğru hareket ediyor ve basınç farkıyla birlikte rüzgarların şiddeti de artıyor.

Kaliforniya Üniversitesi Los Angeles kampüsündeki Çevre ve Sürdürülebilirlik Enstitüsü Direktörü Alex Hall, Büyük Havza'daki çöl ortamında ortaya çıktığı için Santa Ana rüzgarlarının son derecede kuru olduğunu ifade ediyor. 

Yine aynı nedenle rüzgarlar soğuk başlasa da dağ yamacından aşağı inerken sıkıştığı için genellikle ısınıyor. Hall bu durumun, bisiklet lastiklerine hava verince ısınmasıyla aynı sebepten kaynaklandığını belirtiyor.

Keeley, Conversation için kaleme aldığı yazıda kanyonların da rüzgarları yönlendirdiğini söyleyerek ekliyor: 

Eskiden Altadena bölgesinde yaşardım ve Santa Ana rüzgarları sırasında yaşadığımız yerde hiç rüzgar yokken birkaç blok ötede rüzgarın epey güçlü estiği günler olurdu.

Bu güçlü, kuru rüzgarlar genellikle saatte 40 ila 60 kilometre hıza ulaşırken, önceki günlerde saatte 120 kilometreyi aştıkları bildirilmişti.

2) Neden bu sefer şiddetli yangınlar patlak verdi?

Los Angeles'ta salı gününden beri devam eden yangınların bu seviyeye ulaşmasında, Santa Ana rüzgarlarının yanı sıra düşük nem oranı ve kuruyan bitki örtüsü de kritik bir rol oynuyor.

Keeley normalde Güney Kaliforniya'daki yağmurların, bitkilerin nemli kalıp yanmamasını sağladığını belirtiyor.

Ancak bölgenin bu yıl çok kuru kalması, güçlü rüzgarların bitkileri kolayca yangına katarak durumun şiddetini artırmasına yol açıyor.

Ekolojist bu şartlarda bölge halkını tahliye etmenin de epey zorlaştığını ekliyor.

Ayrıca Washington Post'un aktardığı üzere 2023 sonbaharıyla 2024 ilkbaharı arasındaki aşırı yağışlar bitki örtüsünün genişlemesine neden olarak yangınlara yakıt sağladı.

3) İklim krizi Santa Ana rüzgarlarını nasıl etkiliyor?

Uzmanlar hava sıcaklıklarının artmasının, daha büyük yangınlara zemin hazırladığını ifade ediyor.  

İklim krizinin etkisiyle Kaliforniya'nın daha az yağış alması da rüzgarların daha kuru olmasına yol açıyor ve ortamı orman yangınlarına daha uygun hale getiriyor.

Ancak Hall, çölün okyanustan daha fazla ısınması durumunda ikisi arasındaki basınç farkının zalacağını ifade ediyor. Bu durumunda Santa Ana rüzgarlarının şiddetinin azalması bekleniyor.

Hall "Bu rüzgarları basınç farkı harekete geçiriyor" diye açıklıyor. 

Bu nedenle iklim krizinin bu rüzgarlar üzerindeki etkisine dair henüz fikir birliği sağlandığı söylenemez.

Keeley de Kaliforniya'da artık daha şiddetli orman yangınları görülmesinin, iklim ve rüzgarlardaki değişimlerin yanı sıra nüfus artışından da kaynaklandığını belirtiyor.

Yerleşim alanının ormanlara yaklaşmasıyla birlikte elektrik şebekeleri de bu bölgelere kadar uzanıyor. 

Keeley bunun yangınlara zemin hazırlayabileceğini söyleyerek ekliyor: 

Aşırı hava koşullarında, elektrik iletim hatlarının düşme veya ağaç dallarına çarparak yangın çıkarma riski daha yüksek.

2021 tarihli bir araştırmada, son 10 yılda Santa Ana rüzgarları sonucu çıkan yangınlarda elektrik hattı arızalarının başlıca kaynak olduğu tespit edilmişti.

4) Yangın neden okyanus suyuyla söndürülmüyor?

Los Angeles yangınları kontrol altına alınmaya çalışılırken bazı itfaiye depolarında su kalmaması en büyük zorluklardan birini yaratıyor.

KTLA 5 News'un akardığı üzere çarşamba günü bazı itfaiyecilerin Büyük Okyanus'tan su aldığı görüldü.

Sosyal medya kullanıcıları da okyanus suyunun kullanılmasını söylerken, uzmanlar durumun daha karmaşık olduğunu belirtiyor.

Technology.org'a göre, tuzlu su yangın söndürmek için kullanılabilir ancak itfaiye ekipmanına zarar verme ihtimali var.

Ayrıca okyanus suyu, yüksek miktarda tuz içermesi nedeniyle ekosistemlere uzun süreli zarar verme ve bu bölgelerin yıllarca çorak kalmasına yol açma potansiyeline sahip.

Bu nedenle tuzlu suyun yangın söndürmede kullanılması için arıtılması gerekiyor. Ancak bu da verimsiz ve pahalı olduğu gerekçesiyle çevrecilerin önermediği bir yöntem.

Independent Türkçe, Conversation, New York Times, Washington Post, Reuters, CBS, KTLA 5 News, USA Today, Technology.org, Science Advances