ABD heyetinin Tunus ziyareti tartışmaya yol açtı

Halk Hareketi ve Özgür Anayasa Partisi, ABD’li heyet ile büyükelçilikte görüşme davetini kabul etmedi.

ABD'li Senatör Chris Murphy (ortada). (EPA)
ABD'li Senatör Chris Murphy (ortada). (EPA)
TT

ABD heyetinin Tunus ziyareti tartışmaya yol açtı

ABD'li Senatör Chris Murphy (ortada). (EPA)
ABD'li Senatör Chris Murphy (ortada). (EPA)

Tunus’ta siyasal İslami hareketlerine karşı çıkan Özgür Anayasa Partisi ve Cumhurbaşkanı'na yakınlığı ile bilinen Halk Hareketi, ABD Büyükelçiliği’nden ülkeyi ziyaret edecek ABD Kongresi heyeti ile toplantı gerçekleştirme davetini kabul etmediler. Söz konusu durum ziyaretin hedeflerine yönelik tartışmalara yol açtı. Gündemde, ziyaretin 25 Temmuz'da açıkladığı istisnai tedbirleri sona erdirmesi ve siyasi belirsizliği ortadan kaldırması yönünde Cumhurbaşkanı Kays Said'e baskı yapmayı mı ABD'nin Tunus dosyasını ele almada bir strateji formüle edebilmesi için ülkede neler olup bittiğini, Said'in ne yönde adım atmayı planladığını anlamayı mı amaçladığı soruları var.
Daveti kabul etmeme kararının partinin ‘ulusal egemenliği koruma ve herhangi bir dış tarafın ulusal işlere müdahalesine izin vermeme konusundaki ilkeli tutumunu’ temsil ettiğini vurgulayan Halk Hareketi Lideri Zuheyr Magzavi sözlerini şöyle sürdürdü:
“Halk Hareketi, ulusal kararın bağımsızlığını savunmaya, Tunus'un ve halkının egemenliğine zarar verecek her şeye karşı durmaya devam ettiğini bildirir.”
Gözlemciler, özellikle sol hareketten Tunuslu birçok partinin şüpheyle yaklaştığı bu ziyareti ‘ülkenin iç işlerine dış müdahale’ olarak sınıflandırdıklarını belirttiler. Nahda Hareketi’ne ve siyasi müttefiklerine karşı pozisyon alan muhalefetteki birçok siyasi isim, herhangi bir dış tarafın Tunus sahnesinde ‘siyasal İslam temsilcilerini kurtarmak için can simidi’ uzatabileceğine inanıyor. Nitekim Tunus'u ziyaret eden ABD heyetine başkanlık eden ve Cumhurbaşkanı Said’in attığı adımlara karşı tavrını daha önce de belirten ABD'li Senatör Chris Murphy'nin açıkladığı karşıt tutum, Washington yönetiminin Tunus'a göndereceği mesajla ilgili soru işaretlerini artırıyor.
Nahda Hareketi lideri Raşid Gannuşi'nin diplomatik misyon temsilcileriyle herhangi bir tarafa haber vermeden oturumlar planladığını öne süren Özgür Anayasa Partisi lideri Abir Musa, Tunus'ta siyasal İslam’ın sona ermediğini, aksine siyasi arenaya dönüş aşamasında olduğunu vurguladı.
Anayasa hukuku profesörü Salim el-Lagmani, Kays Said’in önem verdiği önceliklerin Cumhurbaşkanlığı masasına konan beş dosyada temsil edildiğini söyledi. Lagmani, söz konusu dosyaları şöyle sıraladı:
“Yeni hükümetin kurulması başta olmak üzere acil bir çözüme ulaşılması, mevcut anayasanın değiştirilmesi veya düzenlenmesi veyahut anayasa mahkemesinin kurulması ile anayasal bir çıkış bulunması, bağımsız anayasal organların rollerinin belirlenmesi, insan hakları ve bireysel özgürlüklerle ilgili vizyonun netleştirilmesi, aynı zamanda siyasi partilerin, ulusal örgütlerin ve sivil toplum kuruluşlarının gelecekteki rolünün tanımlanması.”
Lagmani, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) ile üzerinde anlaşmaya varılan reformlar ve yolsuzlukla mücadele gibi ekonomik ve mali konuların yanı sıra terör dosyası ve 2013'te kaydedilen Şükri Belid ve Muhammed el-Berahimi suikastlarının kaderi gibi başlıkların da gündemde olduğunu vurguladı.
Diğer yandan Tunus Genç Avukatlar Derneği, verilen ceza sonrası üyeliği dondurulan parlamenter ve avukat Mehdi Zerguba ile dayanışma içerisinde olduğunu bildirdi. Dernek dün Tunus'un başkentinde düzenlediği basın toplantısında, dava dosyasının prosedürlerde ciddi bir sapma ve sanıkların sorgulanması öncesindeki süreç ile lekelendiğini kaydetti. Dernek ayrıca bu durumun dava, usul ve askeri ceza kanunu, hukuka ilişkin organize kararname ve anayasanın ihlali gibi özgürlükler konusunda ciddi yansımaları olduğunu vurguladı.

 


Kuşatma altındaki el-Faşir, savaş ve açlıkla mücadele ediyor

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
TT

Kuşatma altındaki el-Faşir, savaş ve açlıkla mücadele ediyor

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından kuşatılan el-Faşir kentinden göç (Arşiv – Şarku’l Avsat)

Sudan'ın batısında bulunan Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki sivillerin durumu, gıda, su ve tıbbi tedaviye erişimin giderek zorlaşmasıyla daha da kötüleşiyor. Açlık ve devam eden çatışmalar, Nisan 2024'ten bu yana şehirde mahsur kalan on binlerce insanın kaderini tehdit ediyor. Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) her geçen gün kötüleşen insani durumun ortasında, gıda maddelerinin şehre girdiği tüm geçitleri ve yolları kapatıyor; temel gıda maddeleri ve yakıt tedarik etme girişimlerini engelliyor.

El-Faşir'deki kaynaklar, HDK’nin her gün pazarları ve hayati tesisleri ağır topçu ateşine tutması nedeniyle büyük marketlerin kapılarını kapatmasının ardından sivillerin büyük zorluklarla gıda temin ettiğini söyledi. Şarku’l Avsat’a konuşan kaynaklar, “Siviller, mısır unu, şeker, yağ ve sabun gibi temel gıda maddelerini satın almak için meskûn mahallelerdeki küçük marketlere güveniyor” dedi.

Devam eden kuşatmanın bir sonucu olarak, bölge sakinlerinin alım gücü azaldı ve yüksek fiyatlar nedeniyle az miktarda yiyecek bile alamaz hale geldiler.

Bir bölge sakini, banka yoluyla ödeme yapıldığında fiyatların iki katına çıktığını, nakit ödeme yapıldığında ise fiyatların düştüğünü ve çok sayıda bölge sakininin yüksek fiyatlar nedeniyle el-Faşir'den kaçtığını belirtti. Birçok sebze ve meyve türü bir yılı aşkın süredir şehrin pazarlarında bulunmuyor.

Gıda kaçakçılığı

Bazı kent sakinlerine göre, el-Faşir'e mal ve eşya sokmanın tek yolu eşek ve deve gibi hayvanları kullanarak kaçakçılık yapmak, ancak bu da riskli. Çünkü HDK militanları tarafından durduruluyorlar ve çoğu zaman mallara el konuluyor.

VFGHY
Sudanlılar savaştan kaçmak için Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir’in eteklerinde bulunan Ebu Şuk Mülteci Kampı’na sığınıyor. (AP)

Şehir sakinlerinin çoğunluğu, günde darı unu ve mısırdan yapılan tek bir ana öğünle yetiniyor ve ellerinde başka bir şey olmayabiliyor.

Geleneksel yeraltı kuyularından yeterli miktarda içme suyu temin edilse de, bir varilin fiyatının 8 bin Sudan cüneyhini aşması vatandaşların sıkıntılarını artırıyor.

Günde bir öğün ücretsiz yemek sağlayan aşevlerine bağımlı hale gelen ailelerin sayısı her geçen gün artıyor; bazen bu yemekler ihtiyaç sahibi ailelerin sayısına yetmiyor. El-Faşir'deki bazı vatandaşlar, kuşatma altında bulunan kentteki insani durumun özellikle çocuklar, kadınlar ve yaşlılar için ciddi bir zorluk derecesine ulaştığını, yetersiz beslenme nedeniyle zayıf vücutlarının bunu kanıtladığını bildirdi.

Yerlerinden edilen insanlar HDK ve müttefikleri tarafından öldürmeye varan ciddi ihlallere maruz kaldıkları için el-Faşir'den kaçmak da güvenli değil. Bölge sakinleri, kuşatmanın devam etmesi ve el-Faşir'e insani erişimin açılmaması halinde, sonbahar mevsimine girilmesi ve vatandaşların tarım yapamaması nedeniyle durumun daha da kötüleşeceğinden korkuyor.

Saha durumu

El-Faşir'deki geniş alanlar, son birkaç gün içinde siviller arasında onlarca ölüm ve yaralanmaya neden olan, bazıları konutları hedef alan yoğun topçu bombardımanına ve insansız hava aracı (İHA) saldırılarına tanık oluyor.

Yerel kaynaklar, ordunun geçtiğimiz aylarda HDK tarafından el-Faşir'e düzenlenen onlarca saldırıyı püskürtmeyi başardığını bildirdi. El-Faşir sakinleri, Birleşmiş Milletler (BM) ve yardım kuruluşlarının insani yardımın ihtiyaç sahibi sivillere ulaşmasına izin vermesi için HDK üzerinde daha fazla baskı kurmasını bekliyor.

Yerel bir gönüllü grubu olan el-Faşir Direniş Komiteleri Koordinasyonu, çatışmaların ortasında kalan on binlerce masum insanın çektiği acılara son vermek için orduyu şehir üzerindeki kuşatmayı kaldırmaya çağırıyor.

CDFG
Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'deki Hızlı Destek Kuvvetleri mensupları (Arşiv - Telegram)

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan kısa bir süre önce BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in talebi üzerine kentte bir hafta süreyle insani ateşkes yapılmasını kabul etti, ancak HDK bu konuda kendileriyle herhangi bir temas kurulmadığını belirtti.

HDK'ye göre el-Faşir kentinde şu anda siviller bulunmuyor; kentte bulunanlar ordu ve müttefik silahlı gruplara mensup savaşçılar.

Geçtiğimiz haziran ayında BM Güvenlik Konseyi, bir yıldan uzun bir süredir HDK tarafından kuşatma altında tutulan ve ordunun geniş ve yoğun nüfuslu Darfur bölgesindeki son kalesi olan el-Faşir üzerindeki kuşatmanın kaldırılması için bir karar almıştı.