Libya’da hükümetin sorgulandığı meclis oturumunda yumruklar konuştu

Avrupa Birliği, Libya'nın egemenliğinde kararlı bir tutum sergilerken Başbakan Dibeybe, ülkeye ‘paralı askerler’ getirdiği iddialarını yalanladı

AB Yüksek Temsilcisi Borrell dün Trablus'ta Bakan Menguş ile ortak basın toplantısı düzenledi (Reuters)
AB Yüksek Temsilcisi Borrell dün Trablus'ta Bakan Menguş ile ortak basın toplantısı düzenledi (Reuters)
TT

Libya’da hükümetin sorgulandığı meclis oturumunda yumruklar konuştu

AB Yüksek Temsilcisi Borrell dün Trablus'ta Bakan Menguş ile ortak basın toplantısı düzenledi (Reuters)
AB Yüksek Temsilcisi Borrell dün Trablus'ta Bakan Menguş ile ortak basın toplantısı düzenledi (Reuters)

Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, dün, Temsilciler Meclisi’nde Ulusal Birlik Hükümeti’nin (UBH) sorgulandığı oturumda hükümetini savundu. Dibeybe, oturumda yaşanan tartışmanın nedeninin, UBH’nin ülkenin batısındaki Tobruk şehrinde bulunan TM’ye çağrılma şeklinin protesto edilmesi olduğunu söyledi.
Oturumda TM ile UBH arasındaki tartışma bir süre devam etti. TM üyeleri arasında sözlü tartışmaların ve yumruklaşmaların yaşanmasının ardından oturuma yarım saatlik bir ara verildi.
Başbakan Dibeybe, ordunun ülkede birleştirilemeyen tek resmi kurum olduğunu kabul etti. Dibeybe, bu yüzden bir savunma bakanının sunulamadığına dikkati çekti. Ancak 166. Piyade Tugayı ve Tarık bin Ziyad Tugayı’ndan oluşan temas hattı taraflarından yeni bir ortak kuvvet oluşturulmasının ordunun birleştirilmesinin başlangıcı olmasını umduğunu söyledi.
Hiçbir ayrım gözetmeksizin tüm yabancı güçlerin ve paralı askerlerin Libya topraklarından çıkarılmasını görüşmek üzere birçok ülkeyi ziyaret ettiğini ve Libya meselesiyle ilgili tüm taraflarla temas halinde olduğunu söyleyen Dibeybe,  Libya'daki durumun ‘oldukça karmaşık ve hassas’ olduğunu belirterek, “Ne paralı asker getirdik ne de ülkeye girişlerine katkıda bulunduk. Libyalı hiçbir vatandaşın paralı askerlerin varlığını ve ülkeme hiçbir yabancı gücün gelmesini kabul ettiğini görmedim” ifadelerini kullandı.
Dibeybe sözlerini şöyle sürdürdü:
“Rusya, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Türkiye'yi ziyaret ettik. Bu ülkelerin yetkilileriyle ilk görüşmem, paralı askerlerin ve yabancı güçlerin Libya'dan çıkışı için nasıl baskı yapılacağıyla ilgiliydi.”
Libya ordusu için açık bir bütçenin olduğunu vurgulayan Dibeybe, Maliye Bakanlığı'nın doğu bölgesindeki ordu güçlerinin askeri hesapların verilerini talep ettiğini, ancak halen bakanlıkla bu bilgilerin paylaşmadığını belirtti. Dibeybe, Tunus ziyaretiyle ilgili olarak ise TM’ye Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said ile temas halinde olduğunu söyledi. Resmi ziyaretinin, ikili ilişkilerin güçlendirilmesi ve geliştirilmesinin yanı sıra iki ülke arasındaki sınırların yeniden açılmasına yönelik düzenlemenin ele alınmasını hedeflediğini kaydeden Dibeybe, “Tunus'u terörizmle suçlamıyoruz. Devlet, halk ve ekonomik olarak birbirini tamamlayan ilişkilere sahibiz” dedi.
Öte yandan TM Başkanı Akile Salih, Salı akşamı, Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Temsilcisi ve Libya Destek Misyonu (UNSMIL) Başkanı Jan Kubis ile yaptığı görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, seçimlerin, belirlenen tarihte (24 Aralık) yapılması gereğini vurguladı.
Diğer taraftan Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, dün başkent Trablus'ta Libya Dışişleri Bakanı Necla el-Menguş ile bir araya geldi. Görüşmede, AB’nin mevcut aşamada Libya’yı nasıl destekleyeceği tartışıldı.
Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, Başkan Yardımcısı Musa el-Koni ve Kubis ile de görüşen Borrell, AB’nin bu önemli aşamada Libya'nın egemenlik ve bağımsızlığına bağlılığını ve ülkede barış ve istikrara katkıda bulunma konusundaki kararlılığını vurguladı. Libya’da geçtiğimiz yıl içinde ateşkesin sağlandığı, devlet kurumlarının birleştiği ve 24 Aralık’ta yapılması planlanan seçimler için bir yol haritasının çizildiği önemli ilerlemeye övgüde bulunan Borrell, Birliğin Libya makamlarını gerekli yasaları onaylama çabalarında ve cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri için somut hazırlıklarda desteklemeye devam etme konusundaki kesin kararlılığını vurguladı.
Borrell, BM tarafından Libya’ya uygulanan silah ambargosuna saygı gösterilmeye devam edilmesi için IRINI Operasyonu ile iş birliğini artırmanın yollarına da değindi.
UNSMIL de Başbakan Dibeybe’nin Ulusal Petrol Kurumu’nun (NOC) bütünlüğünü ve birliğini sağlamak için arabuluculuk yapmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
UNSMIL tarafından Salı günü yapılan kısa açıklamada, NOC’un engelsiz bir şekilde çalışmasının Libya’nın güvenliği ve ekonomisinin temel direklerinden biri olmaya devam ettiği vurgulandı.
Ancak bu memnuniyetin ifade edildiği açıklamadan birkaç saat sonra, Sidra ve Ras Lanuf limanlarından iki mühendis, protestocuların ham petrol ihracatını durdurduklarını söylediler. Ancak diğer mühendisler, petrol sahalarındaki üretimin bu durumdan etkilenmediğini belirttiler. Mühendisler, Sidra’da üç, Ras Lanuf'ta bir tankerin petrol yüklenmesini beklediğini de eklediler.



Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
TT

Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)

Hamas Hareketi ve İsrail’den müzakereciler Katar’ın başkenti Doha'da Gazze'de ateşkes konusunda dolaylı müzakerelere başlamaya hazırlanırken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ordusundan Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını istedi.

Netanyahu'nun adamları, cumartesi akşamı savaşı yönetmek için yapılan güvenlik toplantılarında yaşananları sızdırdılar. Toplantıda şiddetli tartışmalar, bağırışmalar ve masaya vurmalar yaşandığını söylediler. Ayrıca Başbakan’ın Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir'e Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını ve ateşkesin ilan edilmesi muhtemel görünen Washington ziyaretinden döndükten sonra kendisine sunması talimatı verdiğini aktardılar.

İsrailli analistler bu sızıntının amacına ilişkin farklı görüşlere sahipler. Bazıları, bunun sadece ‘Hamas liderliğine Doha turunda önerileri kabul etmesi için son anda baskı yapmayı amaçladığını’ bazıları ise Netanyahu'nun ‘hükümetin kendisine Gazze'yi işgal etmesi ve Filistinlilere karşı şiddetli operasyonlarının dozunu artırması için baskı uyguladığını sızdıran ordu kademesine öfkesini göstermeyi amaçladığını’ söylediler.

Üçüncü bir analist grubu ise bu gidişatın ‘hükümetin ateşkesi reddetme tutumunun gerçeğini’ yansıttığı görüşündeydi.

Birden fazla sebep

Ancak tüm bu nedenlerin bir araya gelmesi Netanyahu'nun Zamir'den taleplerinin arkasında yatan neden gibi görünüyor. Netanyahu, Hamas'a baskı uygulayarak kalıcı ateşkes şartından vazgeçmesinin yanı sıra (Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in temsil ettiği) Dini Siyonizm akımının hükümetten çekilmemesi için işgal ve sürgün tehdidini masada tutmak ve böylece sağcı tabanını memnun etmek istiyor.

Jfkfjf
İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Kudüs'ün eski kentinde dolaşıyor (Arşiv - Reuters)

Son olarak Netanyahu, ordunun kendini savunma konumunda kalmasını istiyor ve başarısızlıkla suçlanmaktan korkuyor. Ayrıca, ABD Başkanı Donald Trump’a da Netanyahu’nun kendisi gibi ‘sadece güç yoluyla barış istediği’ mesajını veriyor.

Toplantıda neler oldu?

Toplantı, ateşkes anlaşmasına varılamaması durumunda askeri planların görüşülmesi üzerineydi. İsrail merkezli televizyon kanalı Kanal 12'nin haberine göre toplantı, İsrail ordusunun ‘Gideon'un Arabaları Operasyonu’nun hedeflerine ulaşmaya yaklaştığını açıklamasının ardından, ‘savaşın, rehineleri kurtarma ve Hamas'ı hezimete uğratma hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla siyasi düzeyde sunacağı çeşitli olasılıkların ve planların ortaya çıkmasının ardından gerçekleşti.

Kanal 12, toplantıda Başbakan Netanyahu ile Genelkurmay Başkanı Zamir arasında sert bir tartışma yaşandığını, bakanlar Ben Gvir ve Smotrich'in ise başbakanı desteklediğini bildirdi.

Ben Gvir ve Smotrich'in Genelkurmay Başkanı'nı siyasi düzeydeki tavsiyeleri uygulamamakla suçladığını aktaran Kanal 12, Genelkurmay Başkanı'nın ise “Gazze'de oyalanacak zaman yok... Sözlerinize dikkat edin. Savaşlarda askerler ölüyor” şeklinde yanıt verdiğini kaydetti.

Toplantı sırasında Netanyahu'nun sesini yükselterek masaya yumruğunu vurduğunu ve Gazze halkı için geniş çaplı bir tahliye planı hazırlanarak onların Gazze'nin güneyine yerleştirilmesini talep ettiğini iddia eden Kanal 12’ye göre Netanyahu, “Taviz vermeyeceğim. Hamas hiçbir koşulda Gazze'de kalmayacak” dedi.

Kanal 12 ayrıca Genelkurmay Başkanı Zamir’in İsrail'in Gazze halkı üzerinde kontrolünü sürdürmesine karşı çıktığını ve kontrolün kaybedileceği konusunda uyardığını bildirdi.

İsrail Genelkurmay Başkanı toplantıda, “Askeri yönetim mi istiyorsunuz? İki milyon aç ve aşağılanmış insanı kim yönetecek?” diye sordu. Bunun üzerine Netanyahu yüksek sesle “Ordu ve İsrail Devleti” yanıtını verdi ve ardından “Askeri yönetim istemiyorum, ancak Hamas'ı hiçbir şekilde kabul etmeyeceğim” diye ekledi.

Zamir, Netanyahu'nun sözlerine “Bunu konuşmalıyız, bu konuda anlaşamadık. Aç ve öfkeli insanları kontrol etmek, kontrolün kaybedilmesine ve ordunun saldırıya uğramasına yol açabilir” diye yanıt verdi. Zamir ayrıca, bu planın İsrail ekonomisi ve toplumu üzerinde muazzam etkileri olacağını ve düzenli ve yedek kuvvetlerin konuşlandırılması açısından büyük kaynaklar gerektireceğini belirtti.

Netanyahu, toplantı sırasında Zamir'den, ABD Başkanı Donald Trump ile Gazze ve İran konusunda görüşmeler yapmak üzere Washington'a gittikten sonra geri dönene kadar Gazze Şeridi için tahliye planı hazırlamasını istedi. Netanyahu, hafta sonuna kadar Washington'da kalacak.

Zafer pozu arayışı

İsrail ordusu Gazze'deki operasyonlarını korkunç bir şekilde yoğunlaştırdı. Çünkü savaşı güçlü bir zafer pozuyla bitirmek istiyor.

Şimdiye kadar onun Lübnan, Suriye ve İran cephelerinde ‘başarılı’, ancak Gazze cephesinde ‘başarısız’ olduğu yönünde bir tablo ortaya çıktı. Savaşın Hamas'a ağır darbeler indirilmeden sona ermesini hayal edemeyen İsrail ordusu, Gazze'de şimdiye kadar elde ettiği başarıların hükümet tarafından siyasi kazanca dönüştürülmesi için yeterli olduğuna inanıyor.

Netanyahu’nun öfkesinin sebebi de tam olarak bu eğilim. Çünkü bu durum topu kendi sahasına atıyor. Oysa sorumluluğu başkalarına yükleme konusunda gerçek bir usta olan Netanyahu 7 Ekim 2023’ten bu yana görevden aldığı çoğu komutan ve güvenlik yetkilisiyle de aynısını yapmıştı.

Hem Netanyahu hem de Zamir, Hamas'ın İsrail askerlerinin hayatına kasteden operasyonlarını sürdürmesinden dolayı bir miktar hayal kırıklığı yaşıyor. Halbuki Hamas büyük suikastlara uğramış, kalesi olan Gazze ile halkı katliama ve yıkıma maruz kalmıştı.

Kcjfj
Gazze'de yaralanan bir İsrail askerini taşıyan İsrail Hava Kuvvetleri askerleri, Ocak 2024 (AFP)

Ancak Genelkurmay Başkanı Zamir, Gazze'deki başarısızlıkları diğer cephelerdeki kazanımlarla telafi etmenin mümkün olduğunu düşünüyor. Savaşı bu aşamada sona erdirmeyi tercih eden Zamir, “Gazze'de kalmak bir kumar ve dünyanın en güçlü orduları bile işgalci örgütlerle savaşamaz” diyor.

Bununla birlikte Zamir, farklı bir görüşe sahip olsa bile siyasi liderliğin emirlerine uymaya hazır olduğunu söyledi.

Sızıntılar öfkeye neden oldu

Ancak sorun şu ki, Netanyahu'nun hükümetteki arkadaşları, sadece Ben-Gvir ve Smotrich değil, Likud Partisi’nden milletvekilleri ve bakanlar da Netanyahu'nun açıklamalarıyla yetinmiyor ve bunları Beyaz Saray'da olacakları örtbas etme girişimi olarak görüyorlar.

Bu yüzden pazar günü Zamir ve Netanyahu'yu eşit şekilde eleştiren açıklamalarda bulunan Smotrich, “Kabinet’ten sızdırılan bilgiler, devletin güvenliğini tehdit eden kabul edilemez bir durumdur ve buna bir son verilmeli” ifadelerini kullandı.

Jgjfj
Netanyahu ve Smotrich Kabinet toplantılarından birinde (Reuters)

İsrail Maliye Bakanı Smotrich, eleştşirilerini şöyle sürdürdü:

“Gerçek şu ki tüm cephelerdeki büyük başarılara rağmen, insani yardımların Hamas'a ulaşmasını engellemek konusunda Genelkurmay Başkanı görevini yerine getirmiyor ve siyasi liderliği Hamas'a yardım ulaştırmaya zorluyor. Bu yardımlar savaş sırasında düşmanın lojistik tedarikine dönüşüyor. Tüm saygımla, eleştirilerim aynı zamanda savaşın sürdüğü aylar boyunca siyasi düzeyde alınan kararları uygulamaya koyamayan ve ordunun üst düzey komutanlarına dayatamayan Başbakan’a da yöneliktir. Bu kararlar, Hamas'ı ortadan kaldırmak ve rehineleri geri almaktı.”