AKP’nin Fas’taki hezimeti, Cezayir’deki İhvancı partileri nasıl etkiledi?

Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Fas seçimlerindeki ağır yenilgisi, Cezayir’deki İhvancı partilerde nasıl yankılandı?

AKP’nin Fas’taki hezimeti, Cezayir’deki İhvancı partileri nasıl etkiledi?
TT

AKP’nin Fas’taki hezimeti, Cezayir’deki İhvancı partileri nasıl etkiledi?

AKP’nin Fas’taki hezimeti, Cezayir’deki İhvancı partileri nasıl etkiledi?

Ali Yahya
Fas Kralı 6’ncı Muhammed, Milli Bağımsızlar Birliği’nin son seçimleri kazanmasının ardından 10 Eylül'de Birlik Başkanı Aziz Ahnuş’u hükümet kurmakla görevlendirdi (AP)
Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) geçtiğimiz günlerde Fas'ta yapılan yerel seçimlerde hezimete uğramasının ardından dikkatler Cezayir'deki İslamcı partilere çevrildi. Zirâ Cezayir'deki siyasi partiler, 27 Kasım'da belediye ve eyalet meclislerini yenileme yönünde erken yerel seçimlere hazırlanıyor. Müslüman Kardeşler Teşkilatı’na (İhvan) bağlı olan partiler ise sessizliğini koruyor.
Cezayir'deki en büyük İslamcı parti Barış Toplumu Hareketi (MSP), Fas'taki AKP’nin seçim yenilgisi hakkında değerlendirme yapmakta gecikmedi. MSP Genel Başkanı Abdurrezzak Mukri, Facebook hesabından paylaştığı ‘ibret’ başlıklı gönderide, “Faslı İslamcılar, ne ektilerse onu biçtiler. İlkelerinden taviz vererek yozlaşmış iş birlikçi rejimler tarafından kucaklanacaklarını, Batı tarafından kabul edileceklerini düşünmeleri, yerlere kapanan İslamcılara veya herhangi bir siyasi güce bir ibret olsun. Seçim sahtekarlığıyla kaybetmek, yolsuzluk ve vatan hainliğinin kucağındaki aşağılayıcı kayıptan iyidir” ifadelerini kullandı.
Cezayirli İslamcı partilerin Fas'taki muadillerinin başarısızlığına ilişkin yorumları birkaç soruyu gündeme getirdi. Cezayir'de İhvan uzantılarından biri olan Cezayir Nahda Hareketinin lideri Yezid bin Aişe, Independent Arabia’ya yaptığı açıklamada, “Kendi ekolüne sahip Fas Adalet ve Kalkınma Partisi’nin örgüt olarak, hatta entelektüel ve siyasi tercihlerinde bile İhvan ile hiçbir ilgisi yoktur. Siyaset bir savaştır; iyi yönetilirse zafer, kötü yönetilirse başarısızlık kaydedilir” vurgusunda bulundu. Bin Aişe, Cezayir'deki İslamcı partilerin Fas'takilerle hiçbir bağlantısının olmadığını da ekledi.

Eş zamanlılık ve beklentiler
AKP’nin Fas’ta uğradığı seçim hezimeti, Cezayir'in 27 Kasım'da yerel seçimler düzenleme hazırlığıyla aynı zamana denk geldi. İslamcı partiler seçime katılıp katılmayacaklarını henüz açıklamadı. Gözlemciler, siyasetten uzaklaştıkları ve seçimler konusunda isteksiz gözüktükleri için Fas’ta yaşananların bir benzerinin Cezayir’de de yaşanacağını düşünüyor. Nitekim cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerin sonuçlarından çıkarımla, İslamcı partilerin seçmen tabanının daraldığı, popüler nüfuzlarının düşüşe geçtiği düşünülüyor. Cezayir’de 12 Haziran'da düzenlenen yasama seçimlerinde, Barış Toplumu Hareketi 64, sandalye ile üçüncü olmuş, İnşa Hareketi ise 40 sandalye kazanmıştı.

Bulaşıcılık
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Hukukçu Amal Larusi, “Fas'ta yaşananlar, gerek Fas, gerek Cezayir veya Tunus'ta olsun, İhvan’ın yaşadığı siyasi sürecin genel durumudur. Çünkü tarih, değişime tabi. İhvan, devletin gücü ve yürütme aygıtına sahip olmasına rağmen, gerekli gelişmeyi sağlayamadı. İhvan'ın bir devlet projesi yok, söylemleri ise yakında çökecek olan Taliban devletininkine benziyor. Önümüzdeki yerel seçimlerde, İnşa Hareketi ve MSP’nin temsil ettiği Cezayir İhvan’ı için herhangi bir ilerleme beklemiyoruz. Bu, seçimlerde kendi saflarında aday bulmakta büyük zorluklar yaşayan bu iki partinin aktivistlerindeki yaygın isteksizlikten de de anlaşılabilir. Cezayir'deki İslamcı partiler, ciddi bir gerileme ile karşı karşıya kalacak” açıklamalarında bulundu.

İhtimal dışı etki
Uluslararası ilişkiler araştırmacısı Ali Lahdari ise şöyle diyor:
“AKP’nin Fas’ta elde ettiği başarısızlığın, yaklaşan yerel seçimlerde Cezayir'deki İslamcı akım üzerindeki etkisi nispeten ihtimal dışı. Zirâ küresel İhvan teşkilatlanmasıyla bir bağı olmayan AKP, konu siyasal meseleler veya siyasal İslam olduğunda İhvan'ın literatüründen ilham alıyor. AKP, görev süresi boyunca birçok projeden geçmiş işlevsel bir parti. Nitekim seçimler, Fas halkı tarafından cezalandırıcı nitelikteydi. İhvan'ın 1990'lardan beri rejimle ile müttefik ve uyumlu olduğu göz önüne alındığında Cezayir’deki durum ise farklı. Bazıları, iki taraf arasındaki dağılım politikasından doğrudan veya dolaylı olarak memnun. Siyasi oyunun değişkenleri de farklılık gösteriyor. Bu nedenle AKP’nin yaşadıklarının Cezayir’deki İhvan’ı etkilemeyeceğini öngörüyorum.”

Sonuçlara dair çelişki
Devrilmesi ve siyaset sahnesinden çıkarılması yönünde kendisini hedef alan bir komplo kurulduğunu ima eden AKP, 8 Eylül Çarşamba günü düzenlenen seçim sonuçlarının ‘anlaşılmaz ve mantıksız’ olduğunu öne sürerek siyasi haritanın gerçeğini, partinin siyasi sahnedeki konumunu, yerel ve resmi kamu işlerini yönetmedeki sonuçları, vatandaşların seçim kampanyası sırasında partiye verdiği kapsamlı karşılığı yansıtmadığını’ vurgulamıştı.
AKP liderlerinden Hasan el-Umrani ise Facebook hesabından yaptığı açıklamada, partisinin seçim yenilgisine uğradığını, bunu kabul edip gerekli çıkarımları alması ve gerekli pratik adımları atması gerektiğini belirterek “Yenilgi acıdır; ancak yolun sonu değildir” ifadelerine başvurdu.
8 Eylül'de 395 üyeli Temsilciler Meclisi için yapılan genel seçimlerin ortaya koyduğu tablo şöyle:
AKP'nin milletvekili sayısı 125'ten 13'e düştü. Başbakan ve AKP Genel Sekreteri Sadeddin el-Osmani milletvekili bile seçilemedi. Koalisyonda beş bakanı olan Milli Bağımsızlar Birliği sandalye sayısını 37'den 97'ye çıkartarak birinci oldu. Ana muhalefette yer alan liberal çizgideki Özgünlük ve Modernite Partisi'nin milletvekili sayısı 102'den 82'ye geriledi.
Koalisyonun diğer ortakları Sosyalist Birlik milletvekili sayısını 20'den 35'e, Halk Hareketi 26'dan 27'ye çıkartırken; Anayasal Birlik'in milletvekili sayısı 23'ten 18'e geriledi.
Muhalefet kanadında merkez sağ parti İstiklal milletvekili sayısını 46'dan 78'e, İlerleme ve Sosyalizm ise 12'den 20'ye çıkardı.



Gazze ateşkesi: ‘Witkoff önerisinin’ boşluklarını doldurma çabaları

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta bulunan el-Ensar Camii’ni vuran İsrail saldırısının ardından mezar başında dua eden bir Filistinli (AFP)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta bulunan el-Ensar Camii’ni vuran İsrail saldırısının ardından mezar başında dua eden bir Filistinli (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: ‘Witkoff önerisinin’ boşluklarını doldurma çabaları

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta bulunan el-Ensar Camii’ni vuran İsrail saldırısının ardından mezar başında dua eden bir Filistinli (AFP)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta bulunan el-Ensar Camii’ni vuran İsrail saldırısının ardından mezar başında dua eden bir Filistinli (AFP)

Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşmasına varılmasının önündeki engellerin kaldırılması için çabalar sürerken, İsrail medyasında Washington'daki karar alıcı çevrelere yakın olan Filistin asıllı Amerikalı iş adamı Bishara Bahbah'ın, Mısır ile Katar'ın bu yöndeki çabaları ışığında Hamas'la görüşmelerde bulunmak üzere Doha'da olduğu konuşuluyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlara göre, ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'a yakın olan Bahbah'ın çabaları, ABD'nin, Mısırlı ve Katarlı arabulucuların rolünün aynı kalması koşuluyla, Filistin hareketiyle yapılan görüşmelerin ardından geçen ay ABD vatandaşı İsrailli asker Edan Alexander'ın serbest bırakılmasına neden olan arabulucu aracılığıyla Hamas ile doğrudan müzakere etme arzusunun bir ifadesi.

Uzmanlara göre mevcut göstergeler, Washington ‘ciddi’ bir şekilde hareket edip İsrail'e baskı yapmadığı sürece, esas olarak savaşın sona erdirilmesiyle sonuçlanacak müzakerelere geçişin sağlanmasında temsil edilen boşlukların kapatılmasının mümkün olduğuna dair umut vermiyor.

yuı
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta gıda yardımı almak için koşan Filistinli bir genç (AFP)

İsrail Kanal 12 televizyonu dün ismi açıklanmayan bir güvenlik kaynağına dayandırdığı haberde, İsrail'in ‘Hamas'la Doha ya da Kahire'ye heyet göndermeden uzaktan müzakere etmeye karar verdiğini’ ve ‘sanki ortada müzakere yokmuş ve ateşkesi durdurmanın tek yolu Hamas'ın Witkoff'un son önerisini kabul etmesiymiş gibi Gazze Şeridi'nde tam güçle faaliyet gösterdiğini’ bildirdi.

Yedioth Ahronoth'un haberine göre Witkoff, Bahbah'tan Doha'da kalmasını ve Hamas'ı kendi önerisine yaklaştırmak ve kapının kapanmış gibi görünmemesi için müzakerelere devam etmesini istedi.

Anlaşma ‘halen mümkün’

Eş zamanlı olarak İsrail Yayın Kurumu da pazartesi akşamı bir açıklama yaptı: “ABD, Katar ve Mısır, Hamas ile aradaki boşlukları kapatmak için bir dizi görüşme yürütüyor. Görüşmeler hâlâ devam ediyor ve henüz çökmüş değil. Ancak iki tarafın pozisyonları, özellikle savaşı sona erdirme konusunda birbirinden çok uzak. Bir anlaşmaya varmak halen mümkün.”

sı89o
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta bulunan el-Ensar Camii’ni de vuran İsrail saldırısında tahrip olan mezarların arasında oturan bir çocuk (AFP)

Katar Başbakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani'nin Hamas liderleriyle yurtdışında bir araya gelerek ‘Witkoff'un mevcut önerisi ile Hamas'ın yorumlarla dolu yanıtı arasındaki boşlukların nasıl giderileceğini görmeye çalıştığını’ belirten İsrail Yayın Kurumu, Hamas'ın herhangi bir anlaşmada halen ek ABD garantileri talep ettiğini söyledi.

Öte yandan Hamas lideri Mahmud Merdavi, İsrail'i iç meselelerini çözmek için Filistinli gruplar ve ABD arabulucusu tarafından onaylanan ateşkes önerisinin etrafından dolanmakla suçladı ve İsrail'in diğer maddelerin uygulanması konusunda garanti vermeden ilk gün on esiri teslim almak istediğini belirtti. Merdavi, İsrail'in arabulucular tarafından üzerinde mutabık kalınan insani protokolün asgari şartlarına uymayı reddettiğini de vurguladı.

Witkoff, Hamas'ın cumartesi günü ABD'nin önerisine verdiği yanıtı ‘tamamen kabul edilemez’ olarak nitelendirdi ve hareketin önümüzdeki günlerde 60 günlük bir ateşkes anlaşması imzalanmasının tek yolu olarak öneriyi kabul etmesinde ısrar etti. Teklife göre Hamas, yaşayan 10 İsrailli esiri serbest bırakacağını ve 18 cesedi teslim edeceğini açıklamasının ardından, yaşayan esirlerin ve elindeki cesetlerin yarısını serbest bırakacaktı.

Ertesi gün Mısır ve Katar yaptıkları ortak açıklamada, Witkoff'un önerisi temelinde anlaşmazlık noktalarını aşmak için yoğun çabalarını sürdürdüklerini duyurdu. Hamas yaptığı açıklamada, arabulucuların devam eden çabalarını memnuniyetle karşılayarak ‘Gazze Şeridi halkının rahatlamasını sağlamak ve insani trajediye son vererek kalıcı bir ateşkese ve işgal güçlerinin tamamen çekilmesine yol açmak amacıyla anlaşmazlık noktaları üzerinde bir anlaşmaya varmak için derhal dolaylı bir müzakere turu başlatmaya hazır olduğunu’ vurguladı.

‘Umudu canlı tutmak’

Eski Mısır Dışişleri Bakanı Muhammed el-Arabi, Bahbah'ın tekrar tekrar ortaya çıkmasının, taraflara bölge hakkında bilgi verebileceğine inanan ABD yönetiminin politikasının bir parçası olduğunu düşünüyor. El-Arabi, “Nihayetinde önerilen mesajları taşıyor. Ancak yakın ilişkileri göz önüne alındığında, iki arabulucu olan Mısır ve Katar’ın yerini tutacak hiçbir şey yok” ifadelerini kullandı.

p0ğ
Bishara Bahbah, ABD Başkanı Donald Trump ve Başkan Yardımcısı J.D. Vance ile birlikte (Bahbah'ın X hesabı)

El-Arabi, şu ana kadar olası herhangi bir boşluğu kapatmak için çabaları sürdürmekten başka yol olmadığını söyledi ve arabulucuların ‘boşlukları kapatmak için olası tüm uzlaşmaları tükettiğine ve şimdi sadece Witkoff'un önerisine ve Washington'dan onu değiştirme olasılığına sahip olduğumuza’ inandığını belirtti.

Filistinli siyasi analist Nizar Nazzal, Bahbah'ın Doha'da bulunmasını ABD'nin müzakerelerin sürdüğüne ve Hamas'ın üzerindeki baskılar, özellikle de askeri baskılar karşısında taviz verebileceğine dair umudunu korumakta ısrar etmesi olarak değerlendirdi.

Nazzal, “Washington Bahbah için bir rol istiyor gibi görünürken iki arabulucu, Mısır ve Katar, önemli rolleri ışığında müzakerelerin denetleyicileri olmaya devam ediyor. Witkoff'un önerisi İsrail'e yönelik önyargısını kırmadığı ve İsrail'in talepleri adına konuşmadığı sürece ateşkes sürecinde yeni bir şey olamaz” şeklinde konuştu.

Müzakerelerin geleceğine ilişkin tüm bu belirsizliklerin ortasında İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki saldırıları devam ediyor. Reuters'a göre, İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki çatışmalarda üç askerinin öldürüldüğünü açıklamasından saatler sonra, Gazze Şeridi'ndeki sağlık yetkilileri İsrail güçlerinin dün Gazze Şeridi'nin güneyindeki bir gıda yardımı dağıtım alanı yakınlarında en az 27 Filistinliyi öldürdüğünü ve onlarcasını yaraladığını duyurdu.

sdfrgt
Dün Gazze'nin er-Rimal mahallesinde İsrail saldırısı sonucu yıkılan bir binanın enkazından ceset çıkarıldı. (EPA)

El-Arabi, gerilimin devam etmesi ve müzakerelerde bir ilerleme kaydedilememesi nedeniyle yakın zamanda bir anlaşmaya varılabileceğine inanmıyor. El-Arabi, “Biraz zamana ihtiyacımız olacak” dedi.