50 dereceye ulaşan aşırı sıcak günlerin sayısı her yıl artıyor

Her yıl sıcaklığın 50 santigrat dereceye ulaştığı aşırı sıcak günlerin sayısı 1980'lerden bu yana neredeyse iki katına çıktı.

İtalya, 48.8 derece ile rekor bir sıcaklık kaydetti (EPA)
İtalya, 48.8 derece ile rekor bir sıcaklık kaydetti (EPA)
TT

50 dereceye ulaşan aşırı sıcak günlerin sayısı her yıl artıyor

İtalya, 48.8 derece ile rekor bir sıcaklık kaydetti (EPA)
İtalya, 48.8 derece ile rekor bir sıcaklık kaydetti (EPA)

BBC'nin küresel çapta yaptığı analize göre, aşırı sıcak günler artık eskiye kıyasla dünyanın daha fazla bölgesinde görülüyor ve insan sağlığı için benzeri görülmemiş zorluklara neden oluyor.
Dünya genelinde 50 santigrat derecenin üzerindeki toplam gün sayısı 1980'den beri her 10 yılda arttı ve ortalama olarak, 1980-2009 döneminde, sıcaklıklar yılda yaklaşık 14 gün 50 dereceyi geçti.
Bu sayı, 2010-2019 döneminde ise yılda 26 güne yükseldi. Aynı dönemde yılda ortalama iki hafta fazladan 45 santigrat derece ve üzeri sıcaklık yaşandı.
Oxford Üniversitesi Çevresel Değişim Enstitüsü Müdür Yardımcısı Dr. Friederike Otto, yaptığı açıklamada, "Sıcaklık artışları, yüzde 100 fosil yakıtların tüketilmesine bağlanabilir." değerlendirmesinde bulundu.
Bu yaz İtalya'da 48,8 derece ve Kanada'da 49,6 dereceyle rekor kıran sıcaklıklardan sonra, bilim insanları fosil yakıt emisyonları azaltılmadıkça başka yerlerde de 50 santigrat derecenin üzerinde sıcak günlerin görüleceği konusunda uyardı.
Öte yandan araştırma, 50 santigrat derece sıcaklıkların ağırlıklı olarak Orta Doğu ve Körfez bölgelerinde görüldüğünü ortaya koydu.
BBC'nin analizi ayrıca, son 10 yılda maksimum sıcaklıkların, 1980'den 2009'a kadar olan uzun vadeli ortalamaya kıyasla 0,5 santigrat derece arttığına işaret etti.
Ancak bu artışlar tüm dünyada eşit şekilde hissedilmedi. Doğu Avrupa, Güney Afrika ve Brezilya'da bazı maksimum sıcaklıkların 1 santigrattan fazla arttığı görülürken, Kuzey Kutbu ve Orta Doğu'nun bazı kısımlarında 2 santigrat dereceden fazla artışlar kaydedildi.

Gençler iklim değişikliği konusunda çok endişeli hissediyor
Küresel çapta yapılan ve 10 ülkeden 16 ila 25 yaşlarındaki 10 bin gencin katıldığı anket de birçok gencin iklim değişikliği hakkında hissettiği kaygının çok derin olduğunu gözler önüne serdi.
Gençlerin yaklaşık yüzde 60'ı iklim değişikliği konusunda kendilerini "çok endişeli veya aşırı endişeli" hissettiklerini dile getirdi.
Ankete katılanların yüzde 45'inden fazlası iklimle ilgili duygularının günlük yaşamlarını etkilediğini belirtirken, gençlerin dörtte üçü geleceğin korkutucu olduğunu, yarısından fazlası (yüzde 56) ise insanlığın sonunun geldiğini düşündüğünü söyledi.
Gençlerin üçte ikisi üzgün, korkmuş ve endişeli hissettiklerini bildirirken, birçoğu da korku, öfke, umutsuzluk, keder ve utanç hissettiğini dile getirdi.



Mavi köpekbalıklarının bukalemun gibi renk değiştirdiği keşfedildi

Fotoğraf: Wikimedia Commons
Fotoğraf: Wikimedia Commons
TT

Mavi köpekbalıklarının bukalemun gibi renk değiştirdiği keşfedildi

Fotoğraf: Wikimedia Commons
Fotoğraf: Wikimedia Commons

Yeni bir araştırmaya göre mavi köpekbalığının derisindeki benzersiz yapılar, bukalemun gibi renk değiştirebileceğine işaret ediyor.

Bu hafta Anvers'te düzenlenen Society for Experimental Biology konferansında sunulan çalışma, mavi köpekbalığının (Prionace glauca) derisindeki renkleri üreten küçük nano yapıları ortaya çıkardı. Köpekbalığının renginin sırrı, deriyi zırh gibi kaplayan pulların, dermal dentiküller diye bilinen pulpa boşluklarında saklı.

Çalışmada yer alan araştırmacılardan Viktoriia Kamska, "Mavi, hayvanlar alemindeki en nadir renklerden biri ve hayvanlar bunu üretmek için evrim boyunca çeşit çeşit benzersiz strateji geliştirdi. Bu da bu süreçleri bilhassa büyüleyici kılıyor" diyor.

Pulpa boşlukları içindeki guanin molekülü kristalleri, mavi reflektör görevi görüyor. Buna ek olarak melanin pigmenti içeren hücre bileşenleri diğer dalga boylarını emerek köpekbalığının karakteristik rengini üretiyor.

Dr. Kamska, "Bu bileşenler, aynalarla dolu torbaları ve siyah emicilerle dolu torbaları anımsatan şekilde ayrı hücrelerde toplanıyor ancak yakın ilişki içinde durarak birlikte çalışabiliyorlar" diye açıklıyor.

Melanin, belirli kalınlık ve aralıklara sahip guanin kristalleriyle işbirliği yaparak köpekbalığının derisindeki renk doygunluğunu artırıyor.

Bir diğer araştırmacı Mason Dean "Bu malzemeler bir araya getirilince, renk üretme ve değiştirmeyi sağlayan güçlü bir yetenek de ortaya çıkıyor" diyor.

Büyüleyici olan şey, kristalleri içeren hücrelerdeki küçük değişiklikleri gözlemleyerek bunların tüm organizmanın rengini nasıl etkilediğini görüp modelleyebilmemiz.

xsdfrgt
Mavi köpekbalığının dermal dentikülleri (Viktoriia Kamska)

Araştırma, renk üreten küçük yapıların biçimini, işlevini ve mimarisini tanımlayan gelişmiş görüntüleme teknikleri sayesinde mümkün oldu.

Dr. Dean "Rengi organizma düzeyinde, metre ve santimetre ölçeğinde incelemeye başladık ancak yapısal renk nanometre düzeyinde elde edildiğinden, bir dizi farklı yaklaşım kullanmamız gerekti" diyor.

Araştırmacılar daha sonra küçük deri yapılarındaki hangi yapısal parametrelerin, gözlemlenen görünümü üretmekten sorumlu olduğunu doğrulamak için bilgisayar simülasyonları kullandı.

Bu renk değişimi mekanizmasının, guanin kristal aralığını etkileyecek çevresel faktörler tarafından da yönlendirilebileceğini gösterdiler.

Dr. Dean, "Bu şekilde nem veya su basıncı değişiklikleri gibi basit bir şeyden kaynaklanan çok ince ölçekteki değişiklikler, vücut rengini değiştirebilir ve bu da hayvanın nasıl kamufle olacağını şekillendirir" ifadelerini kullanıyor.

Örneğin köpekbalığı daha derine yüzdüğünde, deriye daha fazla basınç uygulanması sonucu guanin kristallleri birbirine doğru itiliyor ve köpekbalığının rengi koyulaşarak çevresine daha iyi uyum sağlıyor.

Bu küçük yapıların davranış mekanizması köpekbalığının deri rengini de değiştiriyor olabilir. Dr. Dean şöyle diyor: 

Böylesine çok işlevli bir yapısal tasarım (yüksek hızlı hidrodinamik ve kamufle edici optik özellikleri birleştiren bir deniz canlısı yüzeyi) bildiğimiz kadarıyla daha önce görülmedi.

Independent Türkçe