Süveyda kentinde muhalif Onurlu Adamlar Hareketi unsurları (Süveyda 24)
Suriye’de Dürzi nüfusun yoğunlukta olduğu Süveyda kentinde, bölge sakinlerinden oluşan ve güvenlik birimlerine bağlı hareket eden yerel gruplar ile Liva Suriye Partisi’ne bağlı Terörle Mücadele Gücü arasında karşılıklı adam kaçırma eylemlerinin yaşanması ve Karya beldesinde bir kişinin yaşamını kaybetmesinin ardından gerginlik tırmanmaya başladı. Süveyda’nın komşusu Dera kentinde ise Rus ordusu uzlaşma anlaşmalarının kapsamını genişletiyor.
Süveyda’daki taraflar önceki gün (çarşamba) kaçırdıkları kişileri karşılıklı olarak serbest bırakma ve aralarındaki gerginliği sonlandırma hususunda anlaşmaya varmalarına rağmen Onurlu Adamlar Hareketi, Süveyda’da Suriye rejimine bağlı güvenlik teşkilatlarının kentteki yerel grupların elindeki silahları çekme, gruplara bağlı unsurları yargılama veya kentten çıkarma konusundaki şartlarının yerine getirilmesini talep etmeye devam ediyor.
Süveyda’daki Onurlu Adamlar Hareketi dün kentte vatandaşları tutuklayan veya adam kaçıran çetelere mensup olmakla suçlanan kişilere baskın düzenledi. Hareket unsurları baskın sırasında Süveyda kentinin kuzeyindeki Atil beldesi çevresinde ve kentin farklı bölgelerin yoğun bir şekilde konuşlandı.
Muhalif Süveyda 24 Ağı Yazı İşleri Sorumlusu Reyyan Maruf, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Onurlu Adamlar Hareketi çarşamba günü Askeri Güvenliğin Süveyda şubesini kuşattı. Hareket, bu şubeyi, kentin sakinlerinden şubeye mensup olan kişilerin sivillere karşı yaptığı ihlalleri ve davranışların üzerini örtmek ve onlara koruma şemsiyesi sağlamakla suçluyor” dedi.
Şubenin kuşatılması, Hareketin salı günü yaptığı açıklamada Süveyda’daki Askeri Güvenlik’e bağlı tüm şubelerden, şehrin içinde kendilerine bağlı ‘militanlara ve çetelere’ sağladığı koruma şemsiyesini kaldırmasını, bu kişilerin adalet önünde yargılanmalarını, sivillere yönelik saldırılarda ve işledikleri ihlallerde kullandıkları güvenlik kartlarının ve silahlarının alınmasını veya Süveyda dışına çıkarılmalarını talep etti.
Hareket’in çarşamba günü yaptığı kuşatma ise Askeri Güvenlik’e bağlı şubelerin kentte desteklediği yerel grupların sivillere karşı saldırgan davranışlara ve ihlallere devam etmesinin ardından geldi. Muhaliflerin aktardığına göre, Askeri Güvenlik’e bağlı Raci Falhut Grubu Şam-Süveyda yolundan geçen sivillere karşı ihlallerde bulunarak, kentin içerisinde silahlı devriye faaliyeti icra etti. Ayrıca Askeri Güvenlik’e bağlı silahlı yerel grupların Atil beldesi yakınında Şam-Süveyda yolunu kesmesi üzerine Raci Falhut Grubu Kanavat ve Selim beldeleri üzerinden Şam’a ulaşan alternatif bir yol açtı ve burada güvenlik noktası kurdu. Raci Falhut Grubu’nun Atil beldesini karargah olarak kullandığı belirtiliyor.
Aktivistler Onurlu Adamlar Hareketi’nin hamlelerinin, Liva Suriye Partisi’ne bağlı Terörle Mücadele Gücü ile Askeri Güvenlik’e bağlı Raci Falhut Grubu’nun aksine tarafsız olduğunu belirterek, Hareketin son hamlesinin söz konusu grupların sivillerin ve kentin güvenliğine zarar veren davranışlarında ısrar etmesinin ardından geldiğine dikkat çekiyor.
Hareket, söz konusu gruplar için sunduğu şartları geri çekmesi için yapılan girişimleri kabul etmediğini ve şartlarına bağlı kaldığını vurgulayarak, Atil bölgesini kuşatma altına aldı. Nitekim Atil’in ileri gelenleri de Raci Falhut Grubu’nun ihlallerini reddettiklerini ve belde sakinlerinin silahlı gruplar arasındaki gerginlik ve çatışmalardan uzak tutulması gerektiğini dile getiriyorlar.
Özel bir kaynak, Onurlu Adamlar Hareketi ile Süveyda’daki Dürzi din adamlarının Suriye rejiminin bir askeri yetkilisi tarafından telefonla arandığını bildirdi. Kaynağa göre yetkili, rejim güçlerinin meseleye müdahale etmeye ve bu grupları kontrol altına almaya hazır olduğunu ifade ederek, grupların Askeri Güvenliğin şubelerine bağlı olmadıklarını söyledi. Bununla birlikte Süveyda’da konuşlu grupların unsurları, Suriye rejimine bağlı Askeri İstihbarat mensubu olduklarını iddia ettikleri güvenlik kartları taşıyor.
Süveyda’daki Şeyh Hikmet el-Hicri’yi temsilen kurulan Dürzi Cemaati Ruhani Başkanlığı, dün yayınladığı açıklamada, iç savaşa karşı uyardı. Birlik olma çağrısı yapılan açıklamada, “Dağın tüm evlatları bir üzüm salkımı ve bir ordu gibidir. Onlar hiç kimsenin halkının katili olmasını istemiyorlar. Bu toprakların, kim olursa olsun yabancı saldırganlara ve bozgunculara karşı herkesin bir olmasına ihtiyacı var. El-Akil Şeyhi Yusuf Cerbu, kentin tanık olduğu son olaylar ve çatışmalar ile dış gündemlerin kentteki durumu kaşımasının ardından Suriye devlet otoritesinin Süveyda’da hakim kılınması ve bu otoritenin rolünü tam bir şekilde yerine getirmesi gerektiğini vurguladı. Onurlu Adamlar Hareketi’nin resmi internet sayfasında yer alan videoda hareket hakkında verilen bilgilere göre Süveyda’da en büyük silahlı grup olarak bilinen ve halkın desteğini alan Hareketin saflarının çoğu, Dürzi cemaati mensuplarından oluşuyor ve herhangi bir dış aktöre bağlı değil. Hareket ülkede iç savaşın patlak vermesinden sonra 2013’te Şeyh Vahid el-Albus başkanlığında kuruldu. Kuruluşundan bu yana rejimin Süveyda’da yürüttüğü operasyonlara destek vermeyen ve aynı zamanda karşı gelmeyen Hareket “Toprak ve Namusu Koruma” ile “Dürzi Cemaatin Evlatlarının Korunması” sloganlarını kullanıyor. Hareketin güçleri savaşmak için daha önce başka bir şehir veya ülkeye de gitmedi. Filistin’deki Dürzi cemaatinden destek alıyor.
Süveyda’nın komşusu Dera kentinde ise Rus askeri heyet ve rejime bağlı Güvenlik Komitesi çarşamba günü Dera’nın batısındaki El-Muzeyreb beldesine girdi. Bu gelişme, Rusların daha önce sunduğu yol haritasındaki maddelerin uygulanması kapsamında geldi. Rus askeri heyet ve Komite, askerlik hizmetini yerine getirmeyen sivil veya savaşçılardan durumlarının karara bağlanmasını ya da ellerindeki hafif ve orta ağırlıktaki silahları teslim etmeyi isteyenlere yönelik beldede uzlaşma çalışmalarını yürütmek amacıyla belediye binasında bir merkez açtı. Beldedeki hükümet binalarına Rus ve Suriye bayrakları asıldı. Aynı adım daha önce El-Yaduda beldesinde de atılmıştı.
Aktivistler 4. Tümen’in son askeri faaliyetlere katılmayı reddeden tümen unsurları ile Dera’nın batı kırsalında daha öne uzlaşma anlaşması yapan komutanların, kendilerine verilen güvenlik kartları ile silahlarını teslim etmelerini ve El-Yaduda ve El-Muzeyreb beldelerinde açılan uzlaşma merkezlerine giderek durumlarının karara bağlanmasını talep ettiğini bildirdi. Bu unsurların daha çok Yermuk Havzası bölgelerinde bulundukları belirtiliyor. Aktivistler kabul edilen Rus yol haritasının uygulaması kapsamında Rusya ve rejim temsilcilerinin Tafas’tan sonra Yermuk Havzası’ndaki bölgeleri içine alan El-Cidur bölgeelri ile Dera’nın batı ve kuzeybatı kırsalında yer alan Casim kenti ve Anhal bölgesine gitmesini beklediklerini belirtti.
Rusya Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Rusya Federasyonu’nun temel rolüyle birlikte Dera kentinin güneybatısında barışçıl normalleşme sürüyor. Nitekim uzlaşmayı reddeden militanlar (kentten) ayrıldı ve aileleriyle birlikte muhaliflerin kontrolündeki bölgelere doğru yola çıktılar. Geriye kalanlar silahlarını teslim ediyorlar ve durumlarının karara bağlanması için özellikle bu amaçla kurulan resmi merkezlere gidiyorlar. Dolayısıyla Suriye Arap Cumhuriyeti’nde sivil haklarını geri alıyorlar ve barışçıl bir şekilde çalışma fırsatı elde ediyorlar. Tehlikeli suçlar işleyenler hariç herkes, Suriye hükümetinin kendilerine tanıdığı af hakkından yararlanıyor” ifadeleri kullanıldı.
Rus askeri polisler ile Suriye askerlerinin sokaklarda devriye gezdiği ve yolları kontrol etmek için kontrol noktaları kurduğu aktarılan açıklamada, Rus ve Suriyeli askerlerin sabotaj eylemlerini durdurmak ve çatışmaları önlemek için eski militanlara karşı gerekli önlemleri aldıkları belirtildi.
İsrail, Gazze'deki Refah sınır kapısını açtı ve Hamas'a yönelik cezalandırıcı önlemleri kaldırdıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5197424-i%CC%87srail-gazzedeki-refah-s%C4%B1n%C4%B1r-kap%C4%B1s%C4%B1n%C4%B1-a%C3%A7t%C4%B1-ve-hamasa-y%C3%B6nelik-cezaland%C4%B1r%C4%B1c%C4%B1
İsrail, Gazze'deki Refah sınır kapısını açtı ve Hamas'a yönelik cezalandırıcı önlemleri kaldırdı
Yardım tırları bugün her zamanki gibi Gazze Şeridi'ne girecek (Reuters)
İsrail'in kamu yayıncısı (Radyo Kan) bugün, İsrail'in, dört rehinenin cenazesinin teslim edilmesi sonrasında Gazze ile Mısır arasındaki Refah sınır kapısını açmaya ve Gazze Şeridi'ne insani yardımın ulaştırılmasına izin vermeye karar verdiğini bildirdi.
Haberde İsrail'in, Gazze Şeridi'ne giren yardım kamyonlarının sayısını yarıya indirmek de dahil olmak üzere Filistin İslami Direniş Hareketi'ne (Hamas) karşı almayı planladığı önlemleri iptal ettiği de belirtildi.
Moskova ve Şam geçmişi geride bırakıp ilişkilerini yeniden tesis ediyorhttps://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5197374-moskova-ve-%C5%9Fam-ge%C3%A7mi%C5%9Fi-geride-b%C4%B1rak%C4%B1p-ili%C5%9Fkilerini-yeniden-tesis-ediyor
Moskova ve Şam geçmişi geride bırakıp ilişkilerini yeniden tesis ediyor
Görsel: Al Majalla
Samir İlyas
Rusya ve Suriye’nin Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşüşünün ardından aralarındaki ilişkileri yeni temeller üzerinde kurmaya hazır olduklarına dair sinyaller çoğalıyor. Son aylarda, cesaret verici açıklamalarla sonuçlanan toplantılar ve ziyaretlerin gerçekleşmesiyle birlikte, diplomatik, ekonomik ve askeri alanda dikkate değer hamleler olduğu görüldü.
Bu ayın ortalarında yapılması planlanan Arap ülkeleri-Rusya zirvesinin ertelenmesi haberleriyle eş zamanlı yaşanan bir gelişmede, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, geçen perşembe günü bir televizyon röportajında, ülkesinin Suriye topraklarının birliğini desteklediğini vurguladı. Ayrılıkçılığın son derece ciddi riskleri olduğunun altını çizen Lavrov, bunun Suriye’ye ve bölgeye yansımaları konusunda uyararak “Suriye Kürtlerinin özerklik ve ayrılık girişimleri somut sonuçlara yol açarsa, Kürt sorunu bölgedeki diğer tüm ülkelerde de patlak verebilir ve bu da ciddi riskler doğurur” ifadelerini kullandı.
Lavrov, Şam'da veya ülkenin diğer bölgelerindeki çeşitli etnik-mezhepsel ve siyasi gruplar üzerinde etkili tüm ülkelerin, Suriye'nin birliğinin kendi çıkarlarına olduğunu anlamaları gerektiğini vurguladı.
Rusya’nın Suriye ile ‘koşulsuz dostane ilişkiler’ sürdürdüğünü vurgulayan Lavrov, bu yüzden Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara'yı Moskova'ya davet etti. Sovyetler Birliği döneminden bu yana Rusya'nın Suriyeli askeri personele eğitim verdiğini ve Suriye'nin savunma kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunduğunu hatırlatan Rus bakan, ülkesinin ‘Sovyet döneminde başlayanlar da dahil olmak üzere, yeni durumu yansıtacak şekilde gerekli düzenlemelerle’ tüm girişimleri sürdürme konusundaki ilgisini dile getirdi. Lavrov, Rusya’nın Suriye’deki askeri üsleriyle ilgili olarak “Başkan Vladimir Putin, Suriye yönetimi istemezse Suriye'de kalmayacağımızı defalarca kez vurguladı, ancak (Suriye yönetiminin) bölgedeki bazı ülkelerle birlikte, Suriye'deki varlığımızın devam etmesiyle ilgilendiği görülüyor” yorumunda bulundu. Rusya’nın Suriye'deki askeri üslerinin görevlerinin yeniden tanımlanması gerektiğini belirten Lavrov, “Bunlar arasında, Suriyeliler, komşuları ve diğer birçok ülke için örneğin, insani yardım sevkiyatlarını taşımak için liman ve havalimanında bir insani yardım merkezi kurulması gibi faydalı olacak açık görevler de bulunuyor” şeklinde konuştu.
Rusya, Arap Baharı’nı Batı'nın desteklediği ‘renkli devrimlerin’ bir parçası olarak ele aldı.
Ülkesinin Suriye'nin durumu üzerindeki sorumluluğunu hafifletmeye çalışan Lavrov, Arap Baharı'nın patlak vermesinden sonra Rusya'nın Suriye'ye gelerek Suriyeli yetkililere yardım ettiğini ve ülkedeki durumun istikrara kavuşmasına önemli bir katkıda bulunduğunu söyledi. Rusya, daha önce ABD ve bölgedeki bazı ülkelerin katılımıyla istikrarı yeniden tesis etmek için uluslararası bir karar almıştı. Lavrov, “Bu karar uygulanmış olsaydı, Suriye'de bu duruma gelmezdik” diye vurguladı.
Her iki tarafın da karşılıklı saygı ve ortak çıkarlar temelinde ilişkiler kurmaya istekli olduğuna dair olumlu işaretler olmasına rağmen, Rusya'nın devrime karşı siyasi ve askeri önyargılarını bir kenara bırakması, ne kadar zor olursa olsun, ilişkileri eski haline getirmek için yeterli olmayacak gibi görünüyor. Kremlin, Rusya’nın yeni Suriye'deki rolünü sürdürmek ve sıcak sulardaki askeri üslerini korumak için çaba gösteriyor. Bu aynı zamanda ona dış politikasının stratejik alanlarından birini etkileme olanağı sağlıyor. Ancak Rusya'nın yetenekleri ve nüfuzu, Beşşar Esed rejiminin düşüşünden bu yana Suriye'nin radikal jeopolitik yeniden konumlanmasını engellemek için yeterli olmayacak gibi görünüyor. Öyle görünüyor ki Suriye, 1960'lı yıllardan bu yana ilk kez Sovyetler Birliği ve daha sonra Rusya'nın izlediği yoldan farklı bir yolda ilerliyor. Bu yıl, Rusya'nın Ortadoğu'daki nüfuzunun azaldığına dair birtakım işaretler var. Bunun nedeni sadece bölgedeki en önemli müttefikinin düşüşü değil, aynı zamanda 7 Ekim 2023 saldırısı ve ardından İran ekseninin çöküşünün ardından yaşanan radikal değişiklikler. Rusya, Suriye'nin geleceğinde önemli bir rol oynamayı istese de bunu gerçekleştiremeyecek durumda olduğu söylenebilir, ama Şam'daki yeni yöneticilerin Moskova ile güçlü ilişkiler kurmaya istekli veya muktedir oldukları kesin olarak söylenemez. Suriyeli yetkililerin yaptıkları ziyaretlerin ve açıklamaların, Washington ve Brüksel'e, baskı yapmak veya yeniden yapılanma, ekonomik iyileşme ve İsrail'i caydırma konusunda yardım etmemeleri halinde başka seçeneklerin de olduğu mesajını vermek için mi yapıldığı da belirsizliğini koruyor.
Müdahaleye giden yol
Rusya, Arap Baharı’nı Batı'nın desteklediği ‘renkli devrimlerin’ bir parçası olarak ele aldı. Ancak Tunus ve Mısır'daki devrimlere sert tepki göstermedi. Rusya Devlet Başkanı Dmitry Medvedev döneminde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından (BMGK) Libya semalarını uçuşa yasak bölge olarak tanımlayan 1973 sayılı kararı kabul etti. Ancak Suriye devrimine delindiğinde Irak ve Yemen'i kaybettikten sonra Ortadoğu'daki son önemli tarihi müttefikini de kaybetmekten korktu.
Rusya, 2013 yılında Doğu Guta'ya yönelik kimyasal saldırıların ardından Esed rejimini şiddetle savundu ve ona yönelik herhangi bir suçlamada bulunmayı reddetti
Rusya, Esed rejimini devirme girişimini, Batı'nın Moskova’nın Ortadoğu'daki nüfuzunu sınırlamaya yönelik jeopolitik bir manevrası olarak değerlendirdi. Rusya, Esed rejimine koruyucu bir şemsiye sağlamak ve halk muhalefet hareketinin ilk aşamalarında barışçıl gösterilere karşı askeri güç kullanmasını meşrulaştırmak için çalıştı. Aynı zamanda, diyalog ve barışçıl bir çözüm çağrısında bulunmaya devam etti.
2012 ilkbaharında Putin'in üçüncü kez devlet başkanlığına oturma zamanı yaklaşırken, Rusya'nın tutumu daha da katılaştı. Esed'e siyasi, ekonomik ve askeri desteğini artırdı. Rusya, Batı'nın aldatmacasını ve BMGK’nın 1973 sayılı kararı, Libya'ya saldırmak ve Muammer Kaddafi rejimini zorla devirmek için kullanmasını gerekçe göstererek bu katı tutumunu savundu.
Rusya diplomasi, 30 Haziran 2012 tarihinde Cenevre-1 Konferansı bildirgesinin hazırlanmasına ve kabul edilmesine katkıda bulundu. Dönemin BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın planına dayanan bildiri, Suriye'nin himayesinde tam yetkiye sahip bir ‘geçiş yönetim organının’ kurulmasını, seçimlerin yapılmasını ve bir anayasanın hazırlanmasını öngörüyordu. Rusya, BMGK’da Suriye'deki sorunun çözümü için anahtar rol oynayan bu bildiriyi destekledi, ancak bildiriyi ve uygulanma mekanizmalarını kendi yorumuna göre yorumlayarak Annan ve sonraki BM genel sekreterlerinin bir çözüme ulaşma çabalarını engelledi.
Suriye Dışişleri Bakanı Esad eş-Şeybani ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova'daki görüşmelerinin ardından düzenledikleri ortak basın toplantısının sonunda tokalaşırken, 31 Temmuz 2025 (AFP)
Rusya, 2013 yılında Doğu Guta'ya yapılan kimyasal silah saldırılarının ardından Suriye rejimini şiddetle savundu ve ona yönelik herhangi bir suçlamada bulunmayı reddetti. Rejimin tüm ihlallerini, yabancı müdahaleyi ve Esed rejiminin düşmesini meşrulaştırmak için sahnelenmiş olaylar olarak göstermeye çalıştı. Dönemin ABD Başkanı Barack Obama yönetimi ile Suriye rejimine yaptırım uygulanmadan Suriye'nin kimyasal silahlarını imha etmek üzere bir anlaşma yaptı.
Askeri alanda başarı, siyasi alanda başarısızlık
Esed rejiminin Suriye topraklarının büyük bölümünü kaybetmesi ve muhaliflerin Şam'ın dış kesimlerine doğru ilerlemesi üzerine, 30 Eylül 2015'te Rusya'nın askeri müdahalesi başladı.
Belirtilen amaç, terör örgütleriyle mücadele etmek ve bunların Rusya'nın iç kesimlerinde saldırı düzenlemesini önlemekti. Rusya Devlet Başkanı Putin, Suriye'deki terör örgütlerinin saflarında 2 binden fazla Rus savaşçı ve Orta Asya ülkelerinden birkaç bin savaşçı olduğunu belirterek, bunların Suriye'de başarılı olmaları halinde Rusya'ya dönebileceklerini vurguladı. Putin, 2 Ekim 2015 tarihinde ordu komutanları ve güvenlik birimleri liderleriyle yaptığı toplantıda Suriye’ye yönelik müdahalenin terörün ülkesine ulaşmasını önlemek için alınan bir ön tedbir olduğunu açıkladı. Esed'den yardım talebi aldıktan sonra Suriye'ye sağlanan askeri desteğin ‘Rusya'nın askeri doktrini ve uluslararası hukuka uygun’ olduğunu vurguladı.
Kremlin’in ve Rusya’nın askeri müdahalesinin Suriye halkını terörizmden kurtarmak ve devlet yapısını korumak için yapıldığı yönündeki propagandasına rağmen Suriyelilerin Rusya'ya karşı duyduğu öfke giderek arttı.
Müdahalenin belirtilen hedeflerinin ötesinde, Rusya terörle mücadele bahanesiyle, Kırım'ı ilhak ettikten sonra kendisine uygulanan tecriti kıracak uluslararası bir koalisyon oluşturmak istedi. Resmi açıklamalara göre Rusya Suriye'de gerçek savaş koşulları altında yüzlerce tür silahı test etti ve geliştirdi. Esed'i korumak karşılığında, Tartus Deniz Üssü’nü 49 yıllığına kiraladı ve bu üssün kapasitesini artırdı. Ayrıca Hmeymim Hava Üssü kurdu ve genişletti, her iki üssü de Rusya'nın Afrika kıtasındaki hareketliliği için önemli lojistik merkezlere dönüştürdü.
Suriye'nin batısındaki Lazkiye ilinde yer alan ve Rusya tarafından kullanılan Hmeymim Hava Üssü’nün girişinde bir kontrol noktasının dışında bir aracın yanında duran Suriyeli muhalif savaşçılar, 29 Aralık 2024 (AFP)
Kısa bir sürede sahada yeni bir gerçeklik dayatmayı başaran Rusya, Halep'teki büyük yıkımın enkazı üzerinde Türkiye ve İran ile Astana sürecini başlatarak Cenevre ve BM tarafından alınan kararlar ve yayınlanan bildirilerden uzak bir siyasi çözümün ayrıntılarını belirledi. Esed rejiminin tüm Suriye toprakları üzerindeki kontrolünü pekiştirmek amacıyla Türkiye ile çeşitli anlaşmalar yaptı ve yerel uzlaşmalara katkıda bulundu, ancak rejim gücünü artırdıktan sonra bu anlaşmalardan geri adım attı. Ardından Astana'daki ortaklarıyla birlikte, dört bölgeyi Gerginliği Azaltma Bölgesi olarak belirledi, ancak bunlardan sadece 2018 sonbaharında sadece İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi olarak kaldı. Guta, Kalamun, güney bölgesi, Humus’un kuzeyi ve Hama'nın güneyindeki savaşçıları Gerginliği Azaltma Bölgesi’ne gitmeyi kabul etmeye zorladıktan sonra, muhalefet savaşçılarının çoğu, rejim güçleri ve İran destekli milislerin saldırıları nedeniyle muhalefetin kontrolündeki bölgenin küçüldüğü İdlib'e gitti.
Rusya, elde ettiği askeri ‘başarılara’ rağmen, Suriye rejimine ve muhalefetine siyasi bir çözüm dayatmazken 2018 yılından bu yana Avrupalıları ve komşu ülkeleri mültecileri geri göndermeleri ve erken toparlanma ve yeniden inşa projelerine başlamaları için ikna etme çabalarında başarısız oldu.
Rusya'nın Suriye muhalefetinin de katılımıyla siyasi bir çözüme ulaşma konusundaki samimiyeti ne olursa olsun, Esed rejimi herhangi bir taahhüt vermekten kaçınmayı bir şekilde başardı. Böylece Suriye Anayasa Komitesi’nin görüşmeleri ve diğer konulardaki müzakereleri sonsuz ayrıntılarla çıkmaza soktu. Rusya’nın ve İran'ın Suriye’deki nüfuzunu kendi lehine dengeleme oyununda ustalaştı. Rusya, rejimi bölgesel olarak yeniden markalaştırma ve ona bir şans daha verme konusunda başarılı olsa da rejimin inatçılığı, İran ile ittifakına bağlılığı ve captagon (uyuşturucu) ihracatına devam etmesi, bu fırsatın da kaçmasına yol açtı ve muhaliflerin başlattığı Saldırganlığı Caydırma Operasyonu’nda rejimi dış destekten mahrum bıraktı.
Ağır miras
Kremlin ve propaganda araçları, askeri müdahalenin Suriyelileri terörizmden kurtarmak ve devletin yapısını korumak için yapıldığını öne sürse de milyonlarca Suriyelinin ülkeyi terk etmek zorunda kalması ve İdlib ile Halep kırsalına kitlesel göçün yaşanması, Suriyelilerin Rusya'ya yönelik öfkesini artırdı.
Şara, birkaç görüşmenin ardından Suriye'nin Rusya'ya olan bağlılığını gösteren bir işaret olarak, Rusya'nın dünyada önemli bir ülke olduğunu ve neredeyse dünyanın en güçlü ikinci ülkesi olarak kabul edildiğini söyledi
Suriyelilerin çoğu, Rusya'nın Suriye’deki rolünü olumsuz olarak değerlendiriyor. Rusya, Esed rejiminin söylemini benimsemekten, sivillere karşı silah kullanmasını meşrulaştırmaya, Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'nün (OPCW) raporlarını sorgulamaya ve sınır ötesi insani yardımı istismar etmeye kadar varan tutumlar sergiledi. Rusya pratikte, askeri müdahale öncesinde dört kez ve sonrasında 14 kez olmak üzere toplam 18 kez veto hakkını kullanarak, BMGK’nın Esed rejimini işlediği suçlardan sorumlu tutma yeteneğini felce uğrattı. Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR) geçtiğimiz yıl 30 Eylül'de yayınladığı dokuzuncu yıllık raporunda, Suriye'ye askeri müdahalesinin başlangıcından bu yana Rus güçleri tarafından işlenen en önemli ihlalleri belgeledi. Raporda, Rus güçlerinin Suriye’de yüzde 44'ü çocuk ve kadın olmak üzere 6 bin 969 sivilin ölümünden sorumlu olduğu belirtildi. Rapora göre Rusya’nın askeri müdahalesinden sonra Rus güçleri, 224 okul, 209 sağlık tesisi ve 61 pazar dahil olmak üzere hayati öneme sahip sivil merkezlere en az bin 251 saldırı düzenledi.
Ortak zemin
Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Suriyelilerin çoğu, devrimin başlangıcından bu yana Başta Devlet Başkanı Putin olmak üzere Rus yetkililer tarafından yapılan ve Rusya'nın Esed rejimini değil Suriye devletinin yapısını savunduğu vurgulanan açıklamalar karşısında ikna olmuş değil. Saldırganlığı Caydırma Operasyonu’nun hızı, süreci yavaşlatabilecek olan Rusya için kesinlikle bir sürprizdi, ancak Ruslar, rejim ve İranlı müttefiklerinin sahada dayanamayacağına ikna olmuş görünüyordu. Suriye Cumhurbaşkanı Şara, 12 Eylül'de verdiği bir röportajda, Saldırganlığı Caydırma Operasyonu’nu gerçekleştiren güçlerin Hama'ya ulaştıktan sonra Moskova ile müzakere masasına oturduğunu ve her iki tarafın da ‘taahhütlerde’ bulunduğunu ve Humus'a vardıklarında bunları uyguladığını açıkladı. Bu da Rusya’nın Esed'e karşı askeri harekatı yöneten Heyet Tahrir eş-Şam’a (HTŞ) geç de olsa açık davranmaya başladığının bir işareti olarak görüldü.
Şara, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Humus'a vardığımızda, Ruslar o sırada çatışmalardan uzak durdular, yani bizimle aralarındaki anlaşma gereği, hava saldırıları ya da başka yollarla olsun müdahale etmediler ve askeri sahneden tamamen çekildiler. Biz anlaşmanın bize düşen kısmını yerine getirdik. Onlar da şimdiye kadar kendi taraflarına düşen kısmı yerine getirdiler ve Suriye'nin iç işlerine herhangi bir olumsuz müdahale göstermediler. Aksine, geçtiğimiz dönemlerde olumlu bir etkileşim oldu.”
Birkaç görüşmenin ardından Rusya'nın dünyada önemli bir ülke olduğunu ve neredeyse dünyanın en güçlü ikinci ülkesi olarak kabul edildiğini söyleyen Şara, “Suriye ile Rusya arasında, Suriye'nin 1946'da kurulmasına kadar uzanan yakın bağlar var. Suriye geçmişte Rusya ile çok sayıda bağa sahipti ve biz bu bağları otomatik olarak miras aldık. Bu bağlar, özellikle Suriye'nin Güvenlik Konseyi ile bağlantılı olanlar da dahil olmak üzere çok sayıda ve çeşitli yaptırımlara tabi olduğu için, sakin ve ihtiyatlı bir şekilde korunmalı ve yönetilmelidir. Rusya, BMGK’da daimi üye olup, sesini etkili bir şekilde duyurmalı” şeklinde konuştu. Bu sözler, Suriye'nin Rusya'ya olan bağlılığını gösteren bir işaret olarak görüldü.
ABD'nin hamleleri, Trump yönetiminin Rusya'yı iç siyasi çözüm sürecine dahil etme niyetinde olmadığını, Suriye'nin kuzey ve kuzeydoğusunda Türkiye ile, güney bölgelerinde ise İsrail ile koordinasyon kurmayı tercih ettiğini gösterdi.
Geçmişe dayalı olarak herhangi bir ülkeye karşı düşmanca politikalar benimsenmemesi çağrısında bulunan Şara, “Bu ilişkilerin Suriye'nin egemenliği ve karar verme bağımsızlığı temelinde kurulmasının ve Suriye'nin çıkarlarının öncelikli olmasının önemli olduğunu” vurguladı.
Rus yetkililerin eski rejimden herhangi bir isme bağlı olmadıklarını söyleyen Şara, Rusya’nın Suriye’ye müdahalesinin ‘Rusların çıkarlarına uygun olduğunu ve Suriye ile uzun süredir devam eden tarihi ve stratejik ilişkilere dayandığını’ belirtti. Suriye Cumhurbaşkanı, Halep'in kontrolünü ele geçirdikten sonra Rusya ile ilişkiler ve iletişim kurma kararı alınmasının, ‘Suriye’nin istediği çıkarların elde edilebileceği, ancak öncekinden farklı koşullar altında olacağı ve Şam'a girmemizin Rusya'nın Suriye'den ayrıldığı anlamına gelmediği’ gerçeğine dayandığını açıkladı.
Rusya Savunma Bakanı Andrey Belousov ile Suriye Savunma Bakanı Murhaf Ebu Kasra'nın Moskova'da yaptığı görüşmeden bir kare, 31 Temmuz 2025 (AFP)
Her iki tarafın niyetlerini ve pragmatik açıklamalarını sorgulamadan, geçmişi geride bırakma ve ekonomik ve askeri iş birliğini artırma arzuları göz önüne alındığında geçiş dönemi adaleti, şu anda Rusya'da bulunan suçluların iadesi, sözleşmelerin ve tazminatların gözden geçirilmesi gibi birçok konu yakınlaşmaya engel teşkil edebilir. Bunların başında Suriye halkını, ordusu ve paralı askerleri Suriyelilere karşı korkunç ihlallerde bulunan ve acımasız bir rejimi savunan bir ülkeyle normal ilişkilerin yeniden kurulması çağrılarının uygulanabilirliği ve bunun ahlaki yönü konusunda ikna etmek geliyor.
Öte yandan ABD'nin hamleleri, Trump yönetiminin Rusya'yı iç siyasi çözüm sürecine dahil etme niyetinde olmadığını, Suriye'nin kuzey ve kuzeydoğusunda Türkiye ile, güney bölgelerinde ise İsrail ile koordinasyon kurmayı tercih ettiğini gösteriyor. Trump yönetiminin İsrail'e sınırsız desteği, Rusya'nın Suriye'nin güneyindeki durumu kontrol etme konusundaki önceki rolünü yeniden üstlenme şansını fiilen ortadan kaldırıyor. Suriye yönetimi, ordusunu yeniden silahlandırmaya ve bazı silahlar için Rusya’dan yeni silahlar ve yedek parçalarını temin etmeye çalışırken, Rusya'nın Ukrayna’da yürüttüğü savaş bu görevi zorlaştırıyor. Rusya da ilişkilerin bozulmasına rağmen İsrail'i kızdırmak istemiyor ve fazladan elinde olsa bile Suriye'ye kaliteli silah tedarik etmesi beklenmiyor. Öte yandan Avrupa ülkeleri, Şam'a ekonomik destek sağlanması ve yaptırımların kaldırılması için Rusya'nın askeri olarak geri çekilmesini şart koştu.
Hamas, Gazze Şeridi'nde dokuz Filistinlinin öldürülmesinin ardından İsrail'i ateşkesi ihlal etmekle suçladıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5197329-hamas-gazze-%C5%9Feridinde-dokuz-filistinlinin-%C3%B6ld%C3%BCr%C3%BClmesinin-ard%C4%B1ndan-i%CC%87sraili
Hamas, Gazze Şeridi'nde dokuz Filistinlinin öldürülmesinin ardından İsrail'i ateşkesi ihlal etmekle suçladı
Han Yunus'taki Filistinliler (AFP)
Hamas bugün, Gazze Şeridi'nde dokuz Filistinlinin öldürülmesinin ardından İsrail'i ateşkesi ihlal etmekle suçladı.
Şarku’l Avsat’ın Quds News Network’ten aktardığına göre Hamas Sözcüsü Hazım Kasım, “İşgal ordusunun bu sabah bombardıman ve ateş açarak Gazze Şeridi'nde çok sayıda Filistinliyi öldürmesi ateşkes anlaşmasının ihlali anlamına geliyor” dedi.
Kasım, çeşitli taraflara ‘işgalci İsrail’in davranışlarını izlemeleri ve Gazze Şeridi'ndeki savaşı sona erdirmek konusunda arabuluculara verdiği taahhütlerden kaçmasına izin vermemeleri’ çağrısında bulundu.
Gazze'de kaldığı çadırdan dışarı bakan Filistinli bir çocuk, 14 Ekim 2025 (Reuters)
Filistin Enformasyon Merkezi, ‘İsrail insansız hava araçlarının (İHA) Gazze şehrinin doğusundaki Şucaiye mahallesinde evlerini kontrol eden vatandaşlara ateş açması sonucu beş vatandaşın hayatını kaybettiğini’ bildirdi.
İsrail ordusu ise sarı hattı geçerek Gazze'nin kuzeyinde operasyonlara katılan güçlere yaklaşan bir dizi şüpheliyi tespit ettiğini iddia etti.
İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adraee, X platformundaki resmi hesabında şunları yazdı: “Bugün erken saatlerde, anlaşmayı ihlal ederek sarı hattı geçip Gazze'nin kuzeyinde operasyonlarını sürdüren İsrail güçlerine yaklaşan bir dizi şüpheli tespit edildi.”
Paylaşımın devamında, “Çağrılara uymayı reddeden ve yaklaşmaya devam eden şüphelileri uzaklaştırmak için birkaç girişimde bulunuldu ve tehdidi ortadan kaldırmak için onlara ateş açıldı. İsrail ordusu, Gazze Şeridi sakinlerine İsrail ordusunun talimatlarına uymaları ve bölgede konuşlanmış güçlere yaklaşmamaları çağrısını yineliyor” ifadeleri yer aldı.
Ayrıca yerel basında yer alan haberlere göre, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'a düzenlenen İsrail saldırısında bir kişi yaşamını yitirdi, bir kişi de yaralandı.
Haberlerde, işgal güçlerinin Refah'ın kuzeybatısındaki eş-Şakuş bölgesi civarında yoğun ateş açtığı ve Refah yakınlarında İHA’ların alçaktan uçuş yaptığı ifade edildi.
Gazze'de kaldığı çadırın yanındaki enkazı temizlemeye çalışan Filistinli bir kadın (Reuters)
Geçtiğimiz perşembe günü, İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik savaşını sona erdiren bir anlaşma açıklandı ve Hamas ile İsrail arasındaki ateşkes anlaşmasının ilk aşaması cuma öğleden sonra yürürlüğe girdi.
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة
