Moskova son günlerde Suriye’nin kuzeydoğusundaki durumu görüşmek yönündeki adımlarına hız verdi. Konuya dair Rusya ve ABD arasındaki temaslar sürerken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin iki gün önce Kremlin’de Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed ile yaptığı görüşmede asıl sorunun Suriye’deki yabancı varlığı olduğunu dile getirdi. Suriye Demokratik Meclisi Yürütme (SDM) Kurulu İlham Ahmed dün Rusya Dışişleri Bakanlığı’nda yaptığı görüşmede konu hakkında mesajlar verdi. Moskova, Şam ve SDM arasında “tarafların beklentilerini karşılayacak” bir anlaşmaya varılması için çaba gösteriyor.
Putin'in Ortadoğu ve Afrika Özel Temsilcisi Mihail Bogdanov dün Moskova’da, İlham Ahmed başkanlığındaki SDM heyetini kabul etti. Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Görüşmede Suriye’nin kuzeydoğusundaki duruma odaklanılmakla birlikte ülkedeki son durum hakkında da görüş alışverişinde bulunuldu” denildi.
Açıklamaya göre Rus tarafı ‘Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2254 sayılı kararı doğrultusunda Suriye’de egemenlik ve toprak bütünlüğünün en kısa sürede tümüyle yeniden sağlanmasını engelleyen tüm meselelerin çözümünü destekleyen ilkesel pozisyonunu’ bildirdi.
Açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“Bu bağlamda tüm Suriyeli vatandaşların meşru beklentilerini karşılayacak ve bölgelerin özellikleri ile Suriye toplumunun etnik ve kültürel çeşitliliğini dikkate alacak anlaşmalara ulaşılması amacıyla Suriye Demokratik Meclisi (SDM) ile Şam arasında diyalogun sürdürülmesinin önemi vurgulandı.”
SDM heyetinin ziyareti, Bogdanov’un geçtiğimiz günlerde Suriye rejimine muhalif çizgide yer alan Moskova Platformu Başkanı ve Halkın İradesi Partisi lideri Kadri Cemil ile görüşmesinin ardından geldi. Bogdanov ve Cemil, Dera’daki durumla ilgili gelişmelere ve Suriye Anayasa Komisyonu’nun Cenevre’deki görüşmelerinin yeniden başlatılmasına odaklandı. Ancak Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın ilgili açıklamasına göre ikili ayrıca Suriye ve çevresindeki durum ve gelişmeleri de ele aldı.
Cemil geçen yıl SDM ile bir mutabakat imzaladı. Cemil o dönem Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, mutabakatın hedeflerinden birinin ‘SDM’yi devam eden siyasi süreçlere dahil etmek’ olduğunu ifade etmişti.
Rusya ve ABD arasında sürtüşmelerin yaşandığı ve Moskova’nın sürekli olarak Washington’ı “bölgede ayrılıkçı eğilimleri desteklemekle” suçladığı bir süreçte Moskova’da Cemil .ile SDM arasında mutabakat imzalanması, söz konusu dönemde bu adımın Suriye’nin doğu bölgelerinde yaşanan gelişmeleri etkileyebileceği yönünde birtakım tartışmalara neden olmuştu.
Cemil ve SDM mutabakat imzalama noktasında Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un da desteğini almıştı. Nitekim Lavrov, tarafları kabul etmiş ve uzlaştıkları anlaşma metnini teslim almıştı. Anlaşma metninde şu ifadeler yer aldı:
“Suriye krizinden çıkmanın tek yolu siyasi çözümdür (…) Bu çerçevede; iki taraf Cenevre Bildirisi de dahil 2254 sayılı kararın tam olarak uygulanmasını ve DSM de dahil olmak üzere diğer muhalif platformların Suriye siyasi sürecine dahil edilmesini destekliyor ve bunun için çalışıyor. Bu karar, Suriye halkının ülkesinin egemenliğini eksiksiz bir şekilde geri alma hakkını kurtarmanın, Suriye halkına dayatılan kuşatmanın tüm tezahürlerine ve tüm yaptırımlara ve bütün insani yardımların siyasileştirilmesine son verme yolunda çalışmanın, bütün yabancı güçler Suriye topraklarından çıkarılana kadar tüm işgalleri ve her türlü dış müdahale ile onun çeşitli etkilerini sona erdirmenin aracıdır.”
İki taraf anlaşmada ‘Suriye’de ülkenin toplumsal çeşitliliğine dayalı, tüm yurttaşların eşit şartlarda yaşadığı bir devlete, anayasanın kabul ettiği ve uluslararası sözleşme ve anlaşmalara göre Suriye’deki Kürt sorununa adil demokratik bir çözüm bulunmasına, Suriye’nin bölgesel egemenlik ve birliği çerçevesinde Süryani, Asuri ve tüm Suriyeli bileşenlerin haklarına bağlı kalacaklarını’ taahhüt etti.
Anlaşma metninde Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin ‘ülkenin içinde bulunduğu koşullar ve şu anki krizin neden olduğu bölgesel ihtiyaçlar ile bağlantılı olarak objektif ve toplumsal bir ihtiyaç’ olduğu vurgulandı. Anlaşmada ayrıca şu ifadeler yer aldı:
“Önemli olan, Suriye topraklarının birliğini, devletinin egemenliğini ve genel idari sistemini geliştirmek için Suriyeliler arasındaki uzlaşma çerçevesinde ve genel ulusal düzeyde geliştirilmesi gerekilen bölgelerde, o veya bu şekilde halkın otoritesi sıfatına sahip olan Özerk Yönetim’in olumlu ve olumsuz deneyiminden faydalanmaktır.”
Moskova’nın birçok kez Washington’ı Suriye’deki ayrılıkçı eğilimleri destekleyen politikalarla suçlamasına rağmen Rusya ve ABD’nin Suriye’nin kuzeydoğusuyla ilgili temaslarının ardından İlham Ahmed’in Moskova’yı ziyaret etmesi, daha önce defalarca kez “terörü destekleyen” aktörlerle ilişki kurduğu için Kremlin’i eleştiren Türkiye’yede de tepkiye neden oldu.
Rusya’dan Dera açıklaması
Rusya Savunma Bakanlığı’ndan dün yapılan açıklamada, son yapılan anlaşmaların uygulanmasıyla beraber Dera’daki durumun istikrar bulma yolunda olduğu belirtildi.
Açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Rusya Federasyonu’nun oynadığı temel rol ile Dera kentinin güneybatısında barışçıl normalleşme sürüyor. Nitekim uzlaşmaya karşı çıkan militanlar kentten ayrıldılar ve aileleriyle birlikte muhaliflerin kontrolündeki bölgelere doğru yola çıktılar. Geriye kalanlar silahlarını teslim ediyorlar ve durumlarının karara bağlanması için, özellikle bu amaçla kurulan resmi merkezlere gidiyorlar. Dolayısıyla Suriye Arap Cumhuriyeti’nde sivil haklarını geri alıyorlar ve barışçıl bir şekilde çalışma fırsatı elde ediyorlar. Tehlikeli suçlar işleyenler hariç herkes Suriye hükümetinin kendilerine tanıdığı af hakkından yararlanıyor.”
Rus askeri polisler ile Suriye askerlerinin sokaklarda devriye gezdiği ve yolları kontrol etmek için kontrol noktaları kurduğu aktarılan açıklamada, Rus ve Suriyeli askerlerin sabotaj eylemlerini durdurmak ve çatışmaları önlemek için eski militanlara karşı gerekli önlemlerin alındığı belirtildi.
Ed-Dabaa Nükleer Santrali’nin görünümü, Kasım 2025 (Mısır Nükleer Güç Santralleri Kurumu)
Kanlı çatışmalar nedeniyle aileleriyle birlikte yaşadıkları yerden kaçmak zorunda kalan Sudanlı çocuklar, el-Faşir yakınlarındaki bir kampta oturuyor. (Reuters)