100 milyon Kovid-19 aşısının son kullanma tarihi yaklaştı

100 milyon Kovid-19 aşısının son kullanma tarihi yaklaştı
TT

100 milyon Kovid-19 aşısının son kullanma tarihi yaklaştı

100 milyon Kovid-19 aşısının son kullanma tarihi yaklaştı

Bilimsel veri analizi yapan Londra merkezli Airfinity kurumu, dünya çapında 100 milyondan fazla yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşısının kullanım süresinin bu yıl sonuna kadar dolacağını bildirdi. Aşıların yani hızlı bir şekilde dağıtılmamaları halinde boşa gidecekleri konusunda uyarıda bulundu.
Airfinity pazartesi günü yaptığı açıklamada söz konusu aşı dozlarının yüzde 40'tan fazlasının Avrupa Birliği (AP) ülkelerinde olduğunun altını çizdi. Eski İngiltere Başbakanı Gordon Brown da depolanan koronavirüs aşılarının yoksul ülkelere verilmesi çağrısı yaptı.
Yapılan açıklamalar, ülkelerin çoğunun kampanyalarını uygulamak için ihtiyaç duyduğu süre göz önüne alındığında aşıların kullanılmadan atılabileceği yönünde.
Airfinity, aşı dozları alan yönetimlerin kullanılmayan aşıları düşük ve orta gelirli ülkelere vermeleri durumunda insanların yüzde 70’inin aşılanabileceğini bildirdi.
Airfinity kurumu tarafından hazırlanan rapora göre AB ülkeleri, Japonya, Kanada, İngiltere ve ABD bu yılın sonuna kadar ihtiyaç duyduklarından toplam 1 milyar daha fazla aşı dozuna sahip olacaklar.
Gelecek yılın ortasına kadar 1,2 milyar doz aşı bağışlama sözü veren söz konusu ülkeler dozların yalnızca yüzde 12’sini teslim ettiler.
Aşılama oranının düşük olduğu ülkelerde koronavirüsün yayılma süresi arttıkça aşının daha az veya hiç etki etmediğini, yeni varyantların ortaya çıkma riskinin de yükseldiğini bildiren Dünya Sağlık Örgütü de (WHO) aylardır Kovid-19 aşılarının adil bir şekilde dağıtılmasını talep ediyor.



Flamingoların suda girdaplar yaratarak avlandığı keşfedildi

Flamingolar ayaklarını ve gagalarını kullanarak avlarını girdaplara hapsediyor (Pexels)
Flamingolar ayaklarını ve gagalarını kullanarak avlarını girdaplara hapsediyor (Pexels)
TT

Flamingoların suda girdaplar yaratarak avlandığı keşfedildi

Flamingolar ayaklarını ve gagalarını kullanarak avlarını girdaplara hapsediyor (Pexels)
Flamingolar ayaklarını ve gagalarını kullanarak avlarını girdaplara hapsediyor (Pexels)

Flamingoların su altında küçük hortumlar yaratarak avlarını yakaladığı bulundu. 

Suda tek ayak üzerinde durmalarıyla bilinen flamingolar, başlarını aşağı doğru eğerek sığ sulardaki avlarını yakalıyor. Bu hayvanlar küçük kabuklular, böcekler, mikroskobik algler ve tuzlu su karidesleri gibi canlılarla besleniyor.

Kaliforniya Üniversitesi Berkeley kampüsünden biyolog Dr. Victor Ortega-Jiménez, birkaç yıl önce hayvanat bahçesinde flamingoların beslenmesini izlerken suyun altında neler olduğunu merak etmiş. 

Flamingoların sudaki küçük canlıları süzerek yiyen "süzerek beslenenler" sınıfında yer aldığı bilinse de nasıl bir mekanizmanın işlediği gizemini koruyordu. 

Dr. Ortega-Jiménez ve ekip arkadaşları bu soruyu yanıtlamak adına ABD'deki Nashville Hayvanat Bahçesi'ndeki flamingolarla bir deney yürttü.

Hayvanlara sığ bir akvaryumda beslenmeyi öğreten araştırmacılar, yüksek hızlı kameralarla davranışlarını takip etti. Kuşlar beslenirken suyun akışını ölçmek ve bunu görselleştirmek için oksijen kabarcıkları oluşturup suya yiyecek parçacıkları eklediler. 

Ekip daha sonra flamingo kafasının ve ayaklarının üç boyutlu modellerini oluşturarak kuşun sudaki hareketlerinin mekaniğini anlamaya çalıştı.

Bulguları hakemli dergi PNAS'te 12 Mayıs Pazartesi günü yayımlanan çalışmada flamingoların ayaklarını ve gagalarını kullanarak su altında küçük hortumlar veya girdaplar yarattığı saptandı. Bu hızlı girdaplar sayesinde sudaki canlılar flamingolardan kaçamıyor. 

Flamingolar ilk başta sudaki perdeli ayaklarını kaldırarak besin içeren tortuları sıkıştırıyor. Ayaklarını açıp ileri doğru ittiklerinde küçük girdaplar yaratıyorlar.

Kuşlar daha sonra başlarını hızla yukarı doğru sallayarak bu girdapları su yüzeyine doğru çekiyor ve yiyecek parçacıklarını yoğunlaştıran küçük hortumlar yaratıyor.

Araştırmacılar bu küçük girdapların, tuzlu su karidesi ve mikroskobik kabuklular gibi hayvanları yakalayacak kadar güçlü olduğunu saptadı. 

Flamingolar son olarak L şeklindeki gagalarının üst kısmını hareketsiz tutup alt tarafı çok hızlı bir şekilde açıp kapatarak daha küçük girdaplar yaratıyor ve böylece topladıkları yiyecekleri mideye indiriyor. 

Bulgular flamingoların tüm vücutlarını kullanarak beslenmede epey uzmanlaşmış hayvanlar olduğunu gösteriyor.

Dr. Ortega-Jiménez "Flamingoların sadece pasif bir şekilde süzerek beslenenen canlılar olduğu fikrine meydan okuyoruz" diyerek ekliyor: 

Örümcekler nasıl ağ yaratıyorsa, flamingolar da girdap yaratıyor.

Biyolog daha sonra flamingoların beslenirken gagasının içinde neler olduğunu araştırmayı planlıyor. Bilim insanları bu çalışmaların denizlerdeki zararlı algler ve mikroplastikleri toplamaya yönelik yeni teknolojilere ilham verebileceğini düşünüyor.

Independent Türkçe, IFLScience, Cosmos Magazine, New York Times, PNAS