Türkiye’nin yakaladığı DEAŞ militanı Avrupa’da saldırı yapacaktı

Fransız vatandaşı DEAŞ militanı Vilus Avrupa’da sansasyonel bir saldırı planlamış

DEAŞ militanı Tyler Vilus’un temyiz davasında ifade verirken mahkemeden çizimi (AFP)
DEAŞ militanı Tyler Vilus’un temyiz davasında ifade verirken mahkemeden çizimi (AFP)
TT

Türkiye’nin yakaladığı DEAŞ militanı Avrupa’da saldırı yapacaktı

DEAŞ militanı Tyler Vilus’un temyiz davasında ifade verirken mahkemeden çizimi (AFP)
DEAŞ militanı Tyler Vilus’un temyiz davasında ifade verirken mahkemeden çizimi (AFP)

Fransa yargısı geçtiğimiz yıl 30 yıl hapis cezasına çarptırılan terör örgütü DEAŞ sorumlularından Tyler Vilus’un 13 Eylül’de başlayan temyiz davası sürüyor.
Duruşmada mahkemeye sunulan deliller ile Fransız vatandaşı Vilus’un 2015 yazında Suriye'den Avrupa'ya bir saldırı düzenlemek için yola çıktığı, ancak terör saldırısı planının İstanbul Atatürk Havaalanı’nda yakalanmasıyla bozulduğunu ortaya çıktı.
31 yaşındaki Vilus, internet aracılığıyla DEAŞ’a militan toplamakla suçlanırken, Suriye'de 2013-2015 yılları arasında işlediği suçlar hakkında ifade verdi. Mahkeme geçen yıl Temmuz ayında sanığa 30 yıl hapis cezası vermişti.
Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığı habere göre, Vilus temyiz davasında suçlu bulunursa ömür boyu hapis cezasına çarptırılacak. Kararın bugün verilmesi bekleniyor.
Müslüman olan Antil kökenli Vilus savunmasında DEAŞ’tan Moritanya’ya kaçmak için ailesiyle birlikte Suriye’den ayrıldığını ifade etti. Vilus,  2020’deki duruşması sırasında terör saldırısı gerçekleştirmek için Avrupa'ya dönmeye çalıştığını itiraf etmişti.
Vilus ifadesinde, Suriye'de iki buçuk yıl süren savaşın ardından 2015 yılında yeni bir “cephe” aramaya başladığını söyledi. O dönem DEAŞ, Irak ile Suriye’nin kuzeydoğusundaki geniş alanları kontrol ediyordu ve çatışmalar Suriyeli muhalif örgütler ile DEAŞ arasındaki saha çatışmalarıyla sınırlıydı.
Özel Ceza Mahkemesi Başkanı tarafından açıklanan karar metnine göre, terör örgütünün orta düzey yöneticilerinden olan Vilus o dönem bir saldırı gerçekleştirmek için Avrupa'ya gitmeye karar verdi.
Kasım 2015'te 130 kişinin hayatını kaybettiği Paris saldırılarının koordinatörü olan Abdülhamid Abaaoud'a da bu planını sundu.
Savcılar, bahsi geçen iki teröristin DEAŞ’ın Mücahirin Tugayı’ndan olduğu sonucuna vardı.
Vilus ifadesinde, “Abaaoud bana bir ekiple çıkmak isteyip istemediğimi sordu. Ben de ona yalnız çalışmayı tercih ettiğimi söyledim” dedi.
Suriye'nin doğusundaki Şaddadi’de sakalını keserek elindeki silahları ailesine teslim etti. Gitmesine bir saat kala, ne yapmayı planladığını anlatmak ve veda etmek için en iyi arkadaşıyla buluşmaya gitti.
Türkiye sınırını geçen Vilus, otobüsle İstanbul’a gitti. Bir hafta boyunca orda kaldı ve Abaaoud'un kendisine verdiği İsveç pasaportunu, bir fotoğraf ile başka bir kişinin adını test ederek geçirdi. İşlerinin iyi gittiğini düşündü ancak bu pasaportlar Türk güvenliğinin eline geçti.
Vilus, belirli bir hedef belirlemediğini, bunun yerine seyahat kolaylığı sağlamak ve saldırıya hazırlanmak için Schengen alanı içindeki bir ülkeye yerleşmeye çalıştığını iddia etti.
Temmuz'da Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag'a bir bilet aldı ancak uçağa binmeden önce Türk polisi pasaportunu kontrol ettikten sonra kimliğini açığa çıkarttı. Üç hafta idari gözaltında tutulduktan sonra terör zanlısı Fransa'ya sınır dışı edildi. Terör şüphelisi 2020 Temmuzu’nda 30 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.

 


Yıllar, milyar dolarlar ve milyonlarca ton molozla ‘yüzleşmek’... Gazze nasıl yeniden inşa edilecek?

İsrail'in dün Gazze’ye düzenlediği bombardımanın ardından çöken bir binanın enkazının ortasında, tahrip olmuş bir arabanın önünde duran Filistinliler (AFP)
İsrail'in dün Gazze’ye düzenlediği bombardımanın ardından çöken bir binanın enkazının ortasında, tahrip olmuş bir arabanın önünde duran Filistinliler (AFP)
TT

Yıllar, milyar dolarlar ve milyonlarca ton molozla ‘yüzleşmek’... Gazze nasıl yeniden inşa edilecek?

İsrail'in dün Gazze’ye düzenlediği bombardımanın ardından çöken bir binanın enkazının ortasında, tahrip olmuş bir arabanın önünde duran Filistinliler (AFP)
İsrail'in dün Gazze’ye düzenlediği bombardımanın ardından çöken bir binanın enkazının ortasında, tahrip olmuş bir arabanın önünde duran Filistinliler (AFP)

ABD ve Katar dün, İsrail ile Hamas arasında Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşmasına resmen varıldığını ve ateşkesin pazar günü yürürlüğe gireceğini duyurdu.

Haber, Gazze Şeridi'nin bazı bölgelerinde kutlamalar yapan Filistinliler tarafından büyük bir sevinçle karşılanırken, Arap ve uluslararası toplum da İsrail'in 15 aydan uzun süredir devam eden savaşına son vermesi beklenen anlaşmayı memnuniyetle karşıladı.

Ancak Birleşmiş Milletler (BM) tahminleri savaşın sona ermesinin ardından Gazze Şeridi'nin yeniden inşasının yıllar süreceğini ve milyarlarca dolar harcanacağını gösteriyor.

Gazze Şeridi'nde 42 milyon tondan fazla moloz olduğunu tahmin eden BM, bu miktarın 2008'den savaşın başladığı Ekim 2023'e kadar Gazze Şeridi'nde biriken moloz miktarının 14 katına, 2016-2017 yılları arasında Irak'ta Musul için verilen savaşın geride bıraktığı miktarın ise 5 katına eşit olduğunu belirtti.

BM, molozun kaldırılmasının 14 yıl süreceğini ve 1,2 milyar dolara mal olacağını kaydetti.

xcsdvfgrthy
Gazze Şeridi'nin merkezinde İsrail saldırısının ardından yıkılan bir binanın enkazından çıkarılan eşyaların önünde oturan bir Filistinli (AFP)

Molozları kaldırma işi, patlamamış bombalar ve enkaz altındaki insan cesetleri nedeniyle daha da zorlaşacak.

Molozlar, tedavi edilmediği takdirde ölümcül bir deri hastalığı olan Şark Çıbanı’nı (Leishmaniasis) yayabilen tatarcıklar için ideal bir ortam. Kaya yarıklarında yuva yapan sarı akrep ve yılanlardan da endişe duyuluyor. Asbest yaygın olarak kullanılan bir yalıtım malzemesi ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı'na (UNEP) göre Gazze Şeridi'ndeki 2,3 milyon ton molozun asbest içerdiği tahmin ediliyor.

Asbest, birçok kanser türüne neden olduğu için onlarca ülkede yasaklanmış bir malzeme.

Filistin Sağlık Bakanlığı, geçtiğimiz mayıs ayında enkaz altında yaklaşık 10 bin ceset olduğu tahmininde bulunmuştu.

Gazze Şeridi’ndeki Sağlık Bakanlığı'na göre savaş 46 binden fazla Filistinlinin hayatını kaybetmesine neden oldu.

Uzmanlar, molozların ezilip beton haline getirilerek yeniden inşa için kullanılabileceğini söylüyor.

dsvfbrgthyju
Gazze'de moloz yığınları arasında yürüyen bir kadın ve çocuğu (Reuters)

BM, bu molozların sadece yarısının yeniden işlenmesinin Gazze Şeridi'nin tüm yol ağını yeniden inşa etmeye yeteceğini tahmin ediyor. Yetkililer, molozların, kıyı erozyonuna ve su baskınlarına karşı koruma sağlamak amacıyla dalgakıran gibi deniz savunma yapılarında kullanılmasını önerdi. Diğer potansiyel kullanım alanları arasında kaldırımlar ve drenaj kanalları yer alıyor.

Yıkılan evlerin yeniden inşası ne kadar sürecek?

Geçtiğimiz yıl yayınlanan bir BM raporu, Gazze Şeridi'nde yıkılan evlerin yeniden inşasının en az 2040 yılına kadar sürebileceğini gösterdi.

BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), Gazze Şeridi'nde şu anda 1,8 milyondan fazla insanın barınma ihtiyacı olduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın Bloomberg’den aktardığına göre raporlar ve uydu görüntüleri, Gazze Şeridi'ndeki konutların, okulların, hastanelerin ve işyerlerinin yüzde 70'inden fazlasının yıkıldığını ortaya koydu.

Filistinlilere ait veriler, çatışmaların 200'den fazla hükümet tesisinin, 136 okul ve üniversitenin, 823 caminin ve 3 kilisenin yıkılmasına yol açtığını gösteriyor.

Uluslararası yoksullukla mücadele kuruluşu Oxfam ile iş birliği yapan yerel yardım kuruluşu Juzoor'a göre, Gazze Şeridi'ndeki tarım arazilerinin en az yarısı tahrip edildi. Bu, tarım sektöründe üstesinden gelinmesi birkaç yıl sürecek bir çöküşe yol açtı.

Yardım kuruluşları, Gazze Şeridi'ndeki 2,2 milyon insanın çoğunun yerinden edildiğini, Akdeniz kıyısındaki küçük bir kara parçasına sıkıştığını, tatlı su ve gıdanın yanı sıra ilaç ve temel sağlık hizmetlerinden de büyük ölçüde mahrum kaldığını belirtiyor.

Kaliforniya merkezli RAND Corporation'ın baş ekonomisti Daniel Egel, Bloomberg'e verdiği demeçte, meselenin molozları kaldırmaktan ve evleri yeniden inşa etmekten daha büyük ve derin olduğunu söyledi.

Egel, “Ölüm, yaralanma ve travmanın nüfusa verdiği psikolojik zarar ne olacak? Bir binayı yeniden inşa edebilirsiniz ama bir milyon çocuğun hayatını nasıl yeniden inşa edeceksiniz?” ifadelerini kullandı.

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde mimarlık tarihi profesörü olan ve İkinci Dünya Savaşı sonrası yeniden yapılanma üzerine çalışan Mark Jarzombek ise şunları söyledi: “Gazze Şeridi'nde gördüğümüz şey, kentleşme tarihinde daha önce hiç görmediğimiz bir şey. Bu sadece fiziksel altyapının yok edilmesi değil, normal yaşamın da tamamen yok edilmesi. Yeniden inşanın maliyeti çok büyük olacak. Bu ölçekteki şantiyelerin insanlardan arındırılması gerekir ki bu da yeni bir yerinden edilme dalgası yaratır. Gazze nesiller boyunca bu ezici krizle mücadele edecek.”

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'ndan (UNDP) üst düzey bir yetkili olan Chitose Noguchi, enkaz kaldırma çalışmalarının karmaşıklığını vurguladı.

UNDP’nin Gazze Şeridi'nde geniş bir deneyime sahip olduğunu, ancak enkaz altında kalan cesetlerin yanı sıra patlamamış mühimmat göz önüne alındığında ‘bu sefer durumun çok farklı olduğunu’ ve enkazla başa çıkmak, evleri ve binaları yeniden inşa etmek için yeni yöntemler gerektirdiğini ifade etti.