Irak’tan çalınan tarihi eserler iade ediliyor

Irak'a iade etmeden önce ‘Gılgamış Tableti’ni inceleyen Amerikalı arkeologlar. (EPA)
Irak'a iade etmeden önce ‘Gılgamış Tableti’ni inceleyen Amerikalı arkeologlar. (EPA)
TT

Irak’tan çalınan tarihi eserler iade ediliyor

Irak'a iade etmeden önce ‘Gılgamış Tableti’ni inceleyen Amerikalı arkeologlar. (EPA)
Irak'a iade etmeden önce ‘Gılgamış Tableti’ni inceleyen Amerikalı arkeologlar. (EPA)

Irak Kültür, Turizm ve Eski Eserler Bakanı Dr. Hasan Nazım, Irak ile ABD arasındaki kültürel ve eğitimsel iş birliğinin devam ettiğini duyurdu. Bunun, Musul Müzesi'nin geliştirilmesinde diğer Amerikan miras kurumlarıyla iş birliğinin yanı sıra Bağdat'taki ABD Büyükelçiliği tarafından desteklenecek olan eğitim misyonları ile gerçekleştirildiğini söyledi.
Nazım, ‘Gılgamış Tableti’nin 1990’ların başında çalınmasının ardından Irak'a resmi ve yasal olarak iade edilmesi için dün Washington'a yaptığı ziyarette Şarku'l Avsat'a verdiği röportajda şu ifadeleri kullandı:
“Bağdat, Irak'ın tarihi eserlerinin çalınmasını ve ticaretini önleyen ve sınırlayan yasa ve yönetmelikleri çıkarmak için dünya ülkeleri ve uluslararası kuruluşlarla birlikte çalışıyor.”
Bu adımın Irak tarihinde, ülke mirasının geri alınması açısından oldukça önemli olduğunu, Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi'nin iki ay önce ABD'ye yaptığı ziyaretin ardından geldiğini ve Iraklıların yaklaşık 17 bin miras parçası geri aldığını vurguladı. Ayrıca bunu Iraklılar ile ABD tarafı arasında yürütülen sürekli çalışmanın sonucu olduğuna dikkat çekti. Nazım sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bizim için bu, tarihi eserlerin kaçakçılığını ve ticaretini önleyen yasaları çıkarmamıza yardımcı olan dost ülkelerin ve büyük çabaların bir sonucudur. Kültür ve Eski Eserler Bakanlığı, Avrupa, ABD ve diğer ülkelerde çalınan tüm Irak tarihi eserlerini ve kültürünü kurtarmak için çalışıyor. Eski eserlerin çalınması ve satılmasını önlemek ve yasaklamak için Birleşmiş Milletler'in aldığı karar doğrultusunda hareket ediyoruz.”
Irak Kültür Bakanı, ülkesi ile ABD arasındaki kültürel iş birliğinin devam ettiğini, Irak'ın Smithsonian Müzesi de dahil olmak üzere ABD kültür kurumlarıyla her zaman iç içe bir biçimde çalıştığını kaydetti. Ayrıca Louvre Müzesi'nin yanı sıra Musul Müzesi'nin geliştirilmesi için yürütülen ‘Sanal Irak Ulusal Müzesi’ projesi üzerinde çalışmaların devam edildiğini bildirdi.
ABD’nin Irak'ta eğitimin desteklenmesine katılımı ile ilgili de açıklamalarda bulunan Nazım şu ifadeleri kullandı:
“Bu işbirliği, Bağdat'taki ABD Büyükelçiliği ve Irak'ta 10 yılı aşkın süredir faaliyet gösteren ‘IREX’ eğitim kurumu aracılığıyla Irak'ta eğitimi ABD hükümetinden desteklemek ve finanse etmek için uzun üredir yürütülüyor.”
 Irak'taki en önemli eğitim platformlarından olan Bağdat Amerikan Üniversitesi'nin yanı sıra diğer araştırma kurumlarıyla olan iletişime de değinen Iraklı Bakan ayrıca şu açıklamalarda bulundu:
“Kültürel iş birliği devam ediyor. ABD Büyükelçiliği’ne göre eğitim misyonları kapsamında ABD’ye gönderilen yüzlerce Iraklı olduğu tahmin ediliyor. Bu durum uzun yıllardır sürüyor. ABD'li ve Iraklı yetkililer birçok kez söz konusu programın devam ettiğini doğruladı. Ancak son dönemde koronavirüs (Kovid-19) salgınının patlak vermesi nedeniyle bir erteleme yaşandı.”
Irak Kültür, Turizm ve Eski Eserler Bakanı Dr. Hasan Nazım, Irak'ın uluslararası forumlardaki varlığı, son dönemde Başbakan Mustafa el-Kazımi hükümeti liderliğindeki diplomasi hamleleri ve kültürel alandaki temsiliyete ilişkin de açıklamalara bulundu. Suudi-Irak Koordinasyon Konseyi'nin kurulması, BAE ile ekonomik iş birliğinin yanı sıra Irak, Ürdün ve Mısır arasındaki üçlü iş birliği ve son olarak Irak'a dost ülkeleri bir araya getiren Irak’a Komşu Ülkeler Zirvesi’ne dikkat çekti.
Söz konusu açıklamalar, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) geçtiğimiz perşembe günü, ‘Gılgamış Tableti’nin anavatanı Irak'a geri dönüşüyle, kültürel varlıkların yasa dışı ticaretine karşı savaşta ‘açık bir zafer’ kutladığı bir zamanda geldi. Tablet, Sümer dilinde yazılmış ve dünyanın en eski edebi ve dini metinlerinden biri olarak kabul edilen Gılgamış Destanı’ndan pasajlar içeriyor.
Aktarılan bilgilere göre 3 bin 500 yıldan daha eski olan Gılgamış Rüya Tableti, UNESCO’ya göre 1991 yılında Irak'tan çalındı ve uluslararası müzayedelerde işlem gördü. 2019 yılında ABD Adalet Bakanlığı tarafından ele geçirilmeden önce 2007 yılında sahte yöntemlerle satışa sunuldu.
Basında çıkan haberlere göre 2003 yılında Amerikalı bir simsar söz konusu eseri Londra'da yaşayan bir aileden satın aldı. Eser, menşei açıklanmadan ABD'ye sevk edildi. Simsar, ABD’ye ulaştıktan sonra tableti 2007 yılında sahte bir belge kullanarak 50 bin dolara sattı. Tablet, 2014 yılında Hobby Lobby zincirinin sahibi Green ailesi tarafından Washington'daki İncil Müzesi'nde sergilemek amacıyla 1,67 milyon dolara satın alındı. Ancak 2017 yılında bir müze küratörü, satın alma sırasında sunulan belgelerin eksik olduğunu tespit etti. Ardından tabletin kaynağıyla ilgili sorgulamada bulundu.
ABD yargısı 2017 yılının temmuz ayında, Hobby Lobby şirketinin Mezopotamya dönemine ait binlerce eseri, çivi yazılı tabletleri ve eski mühürleri içeren arkeolojik hazineleri Irak'a iade edilmesi kararı aldı.



İsrail Golan Tepeleri’nden iki top mermisiyle düzenlenen saldırıdan sonra Kuneytra ve Dera kırsalına hava saldırıları düzenledi

Golan Tepeleri'ndeki tampon bölge sınırında nöbet tutan bir İsrail askeri (AFP)
Golan Tepeleri'ndeki tampon bölge sınırında nöbet tutan bir İsrail askeri (AFP)
TT

İsrail Golan Tepeleri’nden iki top mermisiyle düzenlenen saldırıdan sonra Kuneytra ve Dera kırsalına hava saldırıları düzenledi

Golan Tepeleri'ndeki tampon bölge sınırında nöbet tutan bir İsrail askeri (AFP)
Golan Tepeleri'ndeki tampon bölge sınırında nöbet tutan bir İsrail askeri (AFP)

İsrail, bu sabaha karşı Suriye'nin güneyindeki birçok noktaya hava saldırısı düzenledi. İsrail ordusu saldırıda, Suriye topraklarından İsrail’e atılan iki top mermisine misilleme olarak Suriye makamlarına ait silahların hedef alındığını açıkladı.

İsrail'in hava saldırıları düzenlediği Suriye'nin güneyindeki Kuneytra kenti ve Dera kırsalı şiddetli patlamalarla sarsıldı.

İsrail ordusu Telegram hesabından yaptığı açıklamada, savaş uçaklarının Suriye'nin güneyinde Suriye rejimine ait silahları vurduğunu duyurdu. Ülkedeki mevcut durumdan Suriye rejiminin sorumlu tutulduğu açıklamada, Suriye topraklarından düşmanca eylemler gerçekleşemeye devam ettiği sürece rejimin de bunun sonuçlarına katlanmaya devam edeceği vurgulandı.

Suriye Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, İsrail tarafına iki top mermisiyle saldırı düzenlendiği yönündeki haberlerin henüz doğrulanmadığı belirtildi. Açıklamada, Dera'daki köyleri ve ilçeleri hedef alan   hava saldırılarının ‘can ve mal kaybına’ yol açtığı ifade edildi.

İsrail’in düzenlediği hava saldırılarının can kaybına yol açıp açmadığı henüz netlik kazanmazken Suriye Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, “Suriye'nin bölgedeki hiçbir tarafa tehdit oluşturmadığını ve oluşturmayacağını, Suriye'nin güneyindeki en önemli önceliğin devletin otoritesini genişletmek ve resmi kurumların kontrolü dışındaki silahların varlığına son vermek olduğunun altını çiziyoruz” denildi.

Suriye Dışişleri Bakanlığı İsrail'in düzenlediği hava saldırısını kınayarak, bunun, ‘Suriye'nin egemenliğine yönelik açık bir ihlal olduğunu ve bölgedeki gerilimi arttırdığını’ vurguladı. Bakanlık uluslararası topluma ‘bu tür saldırıların durdurulması için sorumluluklarını yerine getirme ve Suriye ile bölgede güvenlik ve istikrarın yeniden tesis edilmesine yönelik çabaları destekleme’ çağrısında bulundu.

İsrail ordusu dün yaptığı açıklamada, Suriye topraklarından İsrail'e atıldığı öne sürülen iki top mermisinin açık alanlara düştüğü ve Suriye'nin güneyindeki bir ilçeye topçu ateşiyle karşılık verildiği belirtildi. Ordudan yapılan açıklamada, Hasbin ve Ramat Magshimim'de saat 21.36'da sirenlerin çalmasının ardından iki merminin Suriye topraklarından İsrail’e geçtiğinin ve ıssız bölgelere düştüğünün tespit edildiği belirtildi. İsrail ordusu, olayla ilgili bir soruşturma başlattığını ekledi.

Şarku’l Avsat’ın aldığı bilgiye göre Hasbin ve Ramat Magshimim bölgeleri, İsrail'in 1967 yılında işgal ettiği ve 1981 yılında ilhak ettiği Golan Tepeleri'nin güneyinde yer alıyor.

İsrail’den topçu saldırısı

İsrail ordusu daha sonra iki top mermisiyle yapıldığı iddia edilen saldırıya karşılık olarak Suriye'nin güneyini bombaladığını söylediği açıklamada şu ifadelere yer verdi:

“Kısa bir süre önce İsrail’e iki top mermisi atılmasının ardından İsrail topçusu Suriye'nin güneyini bombaladı.”

Suriye Arap Haber Ajansı SANA, İsrail’in Dera'nın batısındaki Yermuk Havzası bölgesini hedef aldığını bildirdi.

Katz saldırıyla ilgili olarak Şara'yı suçladı

Öte yandan İsrail Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre Savunma Bakanı Yisrael Katz, saldırıya ilişkin yaptığı ilk değerlendirmesinde “İsrail’i hedef alan her türlü tehdit ya da bombardımandan doğrudan Suriye Cumhurbaşkanı’nı (Ahmed Şara) sorumlu tutuyoruz” dedi.

Katz, Suriye topraklarından yapılan saldırılara mümkün olan en kısa sürede tam bir karşılık verileceğini vurguladı.

İsrail ordusu, Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından Golan Tepeleri'ndeki askerden arındırılmış bölgenin kontrolünü ele geçirdi ve Suriye'deki askeri hedeflere yüzlerce hava saldırısı düzenledi.

İsrail bu askeri operasyonların amacının yeni Suriye yönetiminin gelişmiş silahlar edinmesini engellemek olduğunu öne sürdü.

İsrail ordusu tarafından pazar günü yapılan açıklamada, ‘terörist altyapıyı dağıtmak ve Golan Tepeleri'ndeki nüfusu korumak amacıyla Suriye'nin güneyindeki savunma operasyonlarının devam ettiği’ belirtildi.