Sudan Başbakanı Hamduk: Geçiş sürecinin uluslararası desteğe ihtiyacı var

Sudan Başbakanı Hamduk, ülkesindeki geçiş sürecinin uluslararası toplumun desteğini gerektiren ciddi zorluklarla karşı karşıya olduğunu belirtti.

Sudan Başbakanı Hamduk Hartum'daki Bakanlar Kurulu’ndan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'na yaptığı konuşması sırasında (EPA)
Sudan Başbakanı Hamduk Hartum'daki Bakanlar Kurulu’ndan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'na yaptığı konuşması sırasında (EPA)
TT

Sudan Başbakanı Hamduk: Geçiş sürecinin uluslararası desteğe ihtiyacı var

Sudan Başbakanı Hamduk Hartum'daki Bakanlar Kurulu’ndan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'na yaptığı konuşması sırasında (EPA)
Sudan Başbakanı Hamduk Hartum'daki Bakanlar Kurulu’ndan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'na yaptığı konuşması sırasında (EPA)

Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk, ülkesinin Nahda (Hedasi / Rönesans) Barajı ile ilgili üç ülkeyi tüm tarafların çıkarlarını karşılayan bir anlaşmaya götürecek herhangi bir girişime veya barışçıl harekete katılmaya devam etmeye hazır olduğunu vurguladı.
Hamduk dün Hartum'daki Bakanlar Kurulu’ndan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'na yaptığı konuşmada, BM Güvenlik Konseyi'nin, tarafların müzakere turları sırasında anlaşmaya varamamasının ardından Etiyopya'nın barajın ikinci kez tek taraflı dolumuna ilişkin açıklamasıyla eşzamanlı olarak, Nahda Barajı dosyasındaki gelişmelere ilişkin bir oturum düzenlediğini belirtti. 
Sudan nüfusunun yarısının geçimini ve barajların güvenliğini tehdit eden olası zararları önlemek için Nahda Barajı'nın doldurulması ve işletilmesi konusunda bir anlaşmaya varılması gerektiğini vurgulayan Hamduk, ülkesinin herhangi bir tek taraflı önlemi reddettiğini yineledi.  Ayrıca söz konusu kararın, tarımsal projeler ve içme suyu istasyonlarının yanı sıra Nil ve Mavi Nil boyunca sosyal ve ekonomik etkileri ve çevreye etkileri olduğunu belirtti.
Hamduk açıklamasında, "Sudan hükümetinin bu etkilerden kaçınmak için aldığı maliyetli ihtiyati tedbirlere rağmen, geçtiğimiz haftalarda birinci ve ikinci tek taraflı dolum sırasında bu zararların bir kısmını yaşadık" dedi. Aynı zamanda müzakere sürecini güçlendirmek için Rönesans Barajı dosyasının Afrika Birliği (AfB) çatısı altında istenilen anlaşmaya varabilecek şekilde BM Güvenlik Konseyi'ne sunulması gerektiğine dikkati çekti.
Sudan Başbakanı, ülkedeki geçiş sürecinin, hükümetin ülkenin ekonomik koşullarında reform yapma planlarını tamamlamak için uluslararası toplumun ve müttefiklerinin sürekli desteğini gerektiren büyük zorluklarla karşı karşıya olduğunu açıkça belirtti. Söz konusu zorlukların başında Sudan'ın tüm borçlarının muafiyeti, yumuşak krediler alınması ve ortakların Berlin ve Paris konferanslarında taahhütte bulundukları borçların ödenmesi yer alıyor.
Hamduk, Sudan'ın uluslararası topluma geri dönebilmesi için terörizmi destekleyen ülkeler listesinden çıkarılmasının ardından kısıtlamaların kaldırılması çağrısında bulundu. Geçiş hükümetinin, ekonominin yapısındaki kalıtsal yapısal bozulmaları ortadan kaldırmaya çalışmanın yanı sıra, demokratik dönüşüm, hukukun üstünlüğü ve insan hakları koşullarının güçlendirilmesine yönelik politikalarını uygulamaya devam ettiğine dikkat çeken Hamduk, “Bu reformlar toplumun savunmasız kesimlerini etkiliyor. Bu nedenle bölgesel ve uluslararası ortakların yardımıyla bu kesimleri destekleyerek sosyal koruma sağlamak için programlar başlattık. Ancak bunun için uluslararası toplumun desteği gerekiyor” dedi.
Başbakan Hamduk, hukukun üstünlüğü ve ülkedeki insan hakları koşullarının güçlendirilmesine ilişkin yaptığı açıklamada, “Hukuki reformlar yapmak, insan hakları çerçevelerini güçlendirmek ve sürdürmek ve adaleti sağlamak için çaba sarf ettik.  Herkesin Zorla Kayıp Edilmeye Karşı Korunmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme ve Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Sözleşmesi’ni onayladık.
Öte yandan Hamduk, hükümetin Cuba Barış Anlaşması’nı uygulayarak, silah toplayarak, adalet ve hesap verebilirliği sağlayarak ve kişileri korumaya yönelik ulusal planı uygulayarak Darfur'daki güvenlik durumunu iyileştirme kararlılığını vurguladı.
Hamduk ayrıca, “Geçiş otoritesinin iktidara gelmesinden bu yana temel amacı Sudan'ın yüksek çıkarlarına ulaşmasını sağlamak ve iyi komşuluk ve bölgesel değerleri korumak olan saygı ve işbirliğine dayalı bir dış politika izlemek” dedi.
Hamduk, konuşmasının sonunda ülkesinin BM’ye, BM’ye bağlı insani yardım kuruluşuna ve tüm uluslararası kuruluşlara ve bağışçı topluluğa insani yardım alanındaki desteklerinden dolayı teşekkürlerini dile getirdi. Hükümetin insani yardımların çatışma bölgelerine ulaştırılmasına karşılaşılan zorlukları ve kısıtlamaları kaldırmaya çalıştığını belirten Hamduk, aynı şekilde insani çalışma koşullarının iyileştirilmesi, yerinden edilenler için sürdürülebilir çözüm projeleri ve durumlarının iyileştirilmesine yönelik çalıştığını kaydetti. Sudan'ın siyasi, ekonomik ve güvenlik sorunlarıyla karşı karşıya olan komşu ülkelerden gelen çok sayıda mülteci için bir sığınak olmaya devam ettiğini vurgulayan Hamduk, mültecilere koruma ve hizmet sağladığını ve sınırlı olmalarına rağmen onlarla kaynaklarını paylaştığını belirtti.
Bu toplumların gerekli desteği alamadıklarını, bunun da uluslararası toplumun bu toplumların gelişimine aktif olarak katkıda bulunmasını gerektirdiğini belirten Hamduk, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin (UNHCR) ihtiyaçların toplanması ve finanse edilmesi için uluslararası topluluğa çağrıda bulunmasına rağmen verilen desteğin gerekenden daha az olduğunu ifade etti.
Hamduk, mevcut durumun yarattığı zorluklarla mücadele etmek için ev sahibi topluluklara gerekli desteği sağlamak amacıyla uluslararası toplum ve kuruluşlara çağrıda bulundu.



Hamas yanlısı bir araştırmacının özür tweeti, destekçileri arasında öfkeye yol açtı

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)
TT

Hamas yanlısı bir araştırmacının özür tweeti, destekçileri arasında öfkeye yol açtı

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)

Hamas yanlısı Filistinli bir araştırmacının, hareketin siyasi büro üyelerinden birinden kamuoyu önünde özür dilemesi, özellikle bu özrün söz konusu üyenin siyasi bir açıklamasına yöneltilen eleştirinin ardından gelmesi nedeniyle Hamas destekçileri arasında tepkiye yol açtı.

Katar’da yaşayan ve Hamas’a desteğiyle bilinen Filistinli siyasi araştırmacı Mahmud Hamid el-İle, salı akşamı X platformunda, hareketin yine Katar’da bulunan siyasi büro üyesi Muhammed Nazzal’dan özür diledi. El-İle, özrünü bir ay önce aynı platformda Nazzal’ın Hamas’ın silahları ve Gazze Şeridi’ndeki geleceğine ilişkin açıklamalarının ardından paylaştığı bir mesajda yer verdiği ifade nedeniyle yaptı.

Krizin kökeni, geçen yıl ekim ayında Reuters’ın yayımladığı bir habere dayanıyor. Haberde, Nazzal’a Hamas’ın Gazze Şeridi’nde silah bırakıp bırakmayacağı sorulduğunda verdiği yanıt aktarılmıştı. Nazzal, “Evet ya da hayır diyemem” ifadesini kullanmış, ardından “Silah meselesi genel bir ulusal konudur ve yalnızca Hamas’la ilgili değildir. Sahada silahlı gücü olan başka gruplar da var” demişti.

Bu açıklamalar Hamas içinde geniş çapta tepki çekti. Tepki gösterenler arasında, sözlerin muğlaklığı nedeniyle eleştiriler yönelten araştırmacı Mahmud el-İle de vardı. El-İle, açıklamaların hem siyasi büro üyesi tarafından yapılmış olmasına hem de hareketin farklı kademelerindeki, özellikle Gazze’de yaşayan veya aslen Gazze kökenli olan diğer yöneticilerin tutumlarıyla çelişmesine dikkat çekmişti.

Nazzal’ın sözlerine yönelik itirazların büyümesi üzerine Hamas bir açıklama yayımlayarak beyanların ‘bağlamından koparıldığını’ bildirdi.

Paylaşımına gelen tepkilerin ardından birkaç gün sonra eleştirisini silmek zorunda kalan el-İle, krizin bu noktada sona erdiğini düşünüyordu.

Özrün sebebi neydi?

Ancak özrün yayımlanması, bunun nedenine ilişkin yeni soru işaretleri doğurdu. Daha sonra X platformundaki bazı Hamas yanlısı kullanıcıların paylaşımlarına ve Katar’daki hareket kaynaklarının Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamalara göre, olayın arka planında Muhammed Nazzal’ın attığı adım bulunuyor. Buna göre Nazzal, uzun yıllardır ikamet ettiği Doha’da Katar resmi makamlarına Mahmud el-İle hakkında şikâyette bulunarak, kendisine hakarette bulunduğu ve manevi zarar verdiği iddiasını gündeme getirdi.

ghy
Katar'ın başkenti Doha'da İsrail’in hava saldırısı düzenlediği bina (Reuters)

Kaynaklardan birine göre, pek çok kişi, aralarında bazı üst düzey yöneticiler de olmak üzere, arabuluculuk yaparak anlaşmazlığı çözmeye çalıştı, ancak Nazzal, kendisine yönelik ifadeler nedeniyle X platformu üzerinden kamuoyuna açık bir özür yayınlanmasında ısrar etti. Bu şart yerine getirilince, Nazzal’ın başka bir talepte bulunmaması ve anlaşmazlığın kapanması üzerinde uzlaşıldı. Buna rağmen Nazzal’ın ‘maddi tazminat talebinde ısrar ettiği’ ifade edildi.

Hareketle ilişkili başka kaynaklar ise ‘Mahmud el-İle’nin özrünün krizi çözmek için yalnızca ilk adım olduğunu, sürece müdahil olan bazı kişilerin Nazzal’ın öfkesini yatıştırmak ve onu şikâyeti geri çekmeye ikna etmek amacıyla el-İle’yi bu yöne yönlendirdiğini’ aktardı.

Aktivistler arasında öfke

Hamas’ın içinden ve dışından birçok isim özür meselesine tepki gösterdi. Tepki verenler arasında Filistinli gazeteci Muna Havva da vardı. Havva, sosyal medya hesabında, “Filistin’deki özgürlük hareketlerinin tarihinde, ne yaşanırsa yaşansın, bir liderin kendi mensuplarından birini üçüncü bir tarafa ya da başka bir otoriteye şikâyet ettiği tek bir örnek dahi yoktur. Bu davranış ne ulusal örgütlerin ahlakıyla ne de kabile geleneklerinde kabul gören en basit sığınma kurallarıyla bağdaşır. Utanç verici, acı verici, üzücü” diye yazdı.

Havva bir başka paylaşımında ise şu ifadeleri kullandı: “İsrail’in bugünkü genişlemesi kadar tehlikeli bir dönem görülmedi; tarih de Gazze’de halkımızın yaşadığı kadar vahim bir katliama tanıklık etmedi. Bu felaketin ortasında, halkımızın önde gelen isimlerinden biri, bir gencin attığı bir tweet yüzünden onu başka bir devlete şikâyet ediyor; geçimini ve güvenliğini riske atıyor. ‘Direniş’in liderleri halkımızdan ateş altında direnmelerini isterken, tek bir eleştiri cümlesine dahi tahammül edemiyor.”

Ayrıca Hamas gibi gruplara verdiği destekle bilinen aktivist Cemil Mikdad da konuya ilişkin paylaşım yaptı. Mikdad, “Hamas’tan bir yönetici, Katar’da yaşayan bir Filistinliyi, hakkında Katar mahkemelerinde dava açtıktan sonra uzun bir özür metni yayımlamaya zorladı; üstelik yalnızca kendisini eleştirdiği bir önceki paylaşım yüzünden!” ifadesini kullandı. Mikdad sözlerini şöyle sürdürdü: “Harika gerçekten… Nereye geldik? Halk olarak eleştirme hakkına sahip olduğumuz ve bizi dinlemekle yükümlü olan liderlerimiz, şimdi Arap mahkemelerini bize karşı bir güç olarak kullanıyor. Bu da ne demek oluyor? Siz ne hale geldiniz böyle, cahiller?!”

Hamas’ın silahlı yapısının geleceği, hareketin üst düzey isimlerinin açıklamalarında uzun süredir farklılık gösteren bir başlık olarak öne çıkıyor. Hamas’ın yurt dışı sorumlusu Halid Meşal, geçtiğimiz cumartesi günü İstanbul’da düzenlenen bir panelde, “Hamas’ın ancak bir Filistin devleti kurulması hâlinde silah bırakabileceğini” söyledi.

Buna karşın, Meşal’in açıklamasından yalnızca bir gün sonra, Hamas yetkilisi Basim Naim AP’ye yaptığı değerlendirmede, hareketin kapsamlı bir güvenlik ve siyasi düzenlemenin parçası olmak kaydıyla ‘silahların depolanması ya da dondurulması gibi seçeneklerin görüşülmesine açık olduğunu’ belirtti.

Hamas’ın siyasi büro üyelerinden Husam Bedran ise salı günü yaptığı açıklamada, sürecin ikinci aşamaya geçmesinin ‘İsrail’in ihlalleri durdurmasına’ bağlı olduğunu ifade etti. Öte yandan Hamas’ın birçok lideri ve sözcüsü, aralarında Halil el-Hayye ve Hazım Kasım’ın da bulunduğu isimler, hareketin ikinci aşamaya geçmeye ‘hazır olduğunu’ vurgulayan açıklamalarını sürdürdü.


Amerika Birleşik Devletleri'nin Gazze'de yakın zamanda ikinci aşamanın yaşanacağına dair beklentileri

Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
TT

Amerika Birleşik Devletleri'nin Gazze'de yakın zamanda ikinci aşamanın yaşanacağına dair beklentileri

Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)

ABD'nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Mike Waltz dün Kudüs'te yaptığı açıklamada, Başkan Donald Trump'ın Gazze barış planının ikinci aşamasına ilişkin gelişmeler hakkında "yakında" duyurular beklediğini belirterek, Washington'un Hamas'ın yeniden yapılanmasına izin vermeyeceğini vurguladı.

Waltz, planın ana bileşenlerinin, hizmetleri yönetecek teknokrat bir Filistin yönetimi, ilgili tarafların maliyetleri karşılamasını sağlayacak bir finansman mekanizması ve son olarak uluslararası bir istikrar gücü olduğunu açıkladı.


İsrail, Gazze'ye gönderilecek yardımlar için Ürdün ile olan sınır kapısını yeniden açtı

Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)
Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)
TT

İsrail, Gazze'ye gönderilecek yardımlar için Ürdün ile olan sınır kapısını yeniden açtı

Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)
Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)

İsrail ve Filistinli yetkililer AFP'ye verdikleri demeçte, İsrail'in, Gazze'ye yardım taşıyan kamyonlar için Ürdün ile işgal altındaki Batı Şeria arasındaki Kral Hüseyin Köprüsü (Allenby Köprüsü) sınır kapısını, kapanmasından yaklaşık üç ay sonra dün yeniden açtığını söyledi.

İsrail, eylül ayında Ürdünlü bir sürücünün sınırda ateş açarak iki İsrail askerini öldürmesinin ardından sınır kapısını kapatmıştı. Şarku’l Avsat’ın aldığı bilgiye göre birkaç gün sonra, sınır kapısı bireysel geçişlere yeniden açıldı, ancak savaşın harap ettiği Gazze Şeridi'ne yönelik insani yardımlara kapalı kaldı.

İsrail hükümetinin Topraklardaki Hükümet Faaliyetleri Koordinatörlüğü (COGAT) sözcüsü, "Allenby Köprüsü sınır kapısı bugün açıldı ve kamyonlar Allenby Köprüsü'nden Gazze'ye geçiyor" dedi. Adının açıklanmasını istemeyen bir Filistinli yetkili de sınır kapısının yeniden açıldığını doğruladı.

Yetkilinin açıklamasına göre, salı günü çimento ve yapım malzemesi taşıyan 96 kamyonun geçişine izin verildi. Dün ise insani yardım taşıyan 20 kamyon bu sınır kapısından giriş yaparken, inşaat sektörü için kumun da bugün girişine izin verilmesi bekleniyor.

Sınır kapısının kapatılmasından bu yana Ürdünlü yetkililer, Batı Şeria'nın kuzeyindeki Şeyh Hüseyin sınır kapısından Gazze'ye yardım ulaştırabildiklerini söylüyor. Salı günü bir İsrailli yetkili, Ürdün'den Allenby Köprüsü sınır kapısından mal ve yardım transferinin yakında yeniden başlayacağını söyledi.

Yetkili şöyle devam etti: “Gazze Şeridi'ne giden tüm yardım kamyonları, kapsamlı bir güvenlik kontrolünden geçtikten sonra, refakat ve güvenlik eşliğinde seyahat edecek… Ürdünlü sürücüler ve kargolar için güvenlik kontrolü ve kimlik doğrulama prosedürleri sıkılaştırıldı. Geçişi güvence altına almak için özel güvenlik güçleri görevlendirildi.”

Ürdün Vadisi'ndeki sınır geçişi, Batı Şeria'dan Filistinlilerin İsrail topraklarına geçmeden ayrılmalarına olanak tanıyan tek geçiş noktasıdır.

İsrail, özel izinleri olmadığı sürece Filistinlilerin havaalanlarından geçmesine izin vermiyor.