Küresel piyasalar tedarik sıkıntılarıyla karışık seyrediyor

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA
TT

Küresel piyasalar tedarik sıkıntılarıyla karışık seyrediyor

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA

Dünya genelinde enerji ürünlerinde yaşanan arz sıkıntısının ekonomik toparlanmayı sekteye uğratmasından endişe ediliyor.
Küresel piyasalar, artan tedarik sıkıntıları ve Çin'in ekonomik regülasyonlarına ilişkin belirsizliklerle haftaya karışık bir seyirle başlarken, ABD ve Avrupa başta olmak üzere merkez bankası başkanlarının açıklamaları hafta boyunca piyasaların yönü üzerinde belirleyici olacak.
Dünya genelinde enerji ürünlerinde yaşanan arz sıkıntısının ekonomik toparlanmayı sekteye uğratmasından endişe ediliyor.
Hafta sonunda İngiltere Ulaştırma Bakanlığı, tır ve kamyon şoförü eksikliği nedeniyle bazı süpermarketlerde rafların boş kalmasının ve benzin istasyonlarındaki uzun kuyrukların önüne geçebilmek için 5 bin akaryakıt tankeri ve gıda kamyonu sürücüsüne aralık sonuna kadar geçici vize verileceğini duyurdu.
Çin hükümeti enerji kullanımı konusunda bazı eyaletlere uyarıda bulunurken, ekonomide devam eden regülasyon çalışmaları da belirsizlikleri artırmaya devam ediyor.
Çinli emlak devi Evergrande'ye ilişkin süreç ise belirsizliğini koruyor. Şirketin elektrikli araç üretim bölümünün tahvil ihracına onay verilmemesinin likiditeye ilişkin sıkıntıları daha da artırabileceğinden endişe ediliyor.
Cuma günü New York borsası karışık bir seyir izlerken, S&P 500 endeksi yüzde 0,15 ve Dow Jones endeksi yüzde 0,10 değer kazandı, Nasdaq endeksi yüzde 0,03 geriledi. New York borsasında endeks vadeli işlem kontratları yeni haftaya ise alış ağırlıklı bir seyirle başladı.
Almanya'da hafta sonu gerçekleşen seçimlerde Maliye Bakanı Olaf Scholz liderliğindeki Sosyal Demokrat Parti en çok oyu alırken, koalisyon kurulmasının haftalar alabileceği ifade ediliyor.
Öte yandan, Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde'ın bugün yapacağı açıklamaların piyasaların yönü üzerinde etkili olması bekleniyor.
Avrupa borsaları, cuma günü satış ağırlıklı bir seyir izlerken, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,38, Almanya'da DAX endeksi yüzde 0,72, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 0,95 ve İtalya'da MIB 30 endeksi yüzde 0,43 değer kaybetti. Vadeli işlemlerde endeks kontratları, yeni haftanın açılışında karışık bir seyir izliyor.
Avro/dolar paritesi ise önceki kapanışa paralel 1,1723'ten işlem görüyor.
Asya'da, Çin Merkez Bankası (PBoC) likidite enjeksiyonlarına devam etse de, tedarik zincirine ilişkin sıkıntılar piyasalarda karışık seyri beraberinde getirdi.
Bugün açıklanan verilere göre ise Japonya'da öncü endeks 104,2'den 104,1'e geriledi.
Bu gelişmelerle kapanışa yakın Çin'de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,8 ve Japonya'da Nikei 225 endeksi yüzde 0,05 değer kaybederken, Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 0,40 ve Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 0,19 değer kazandı.
Cuma günü satıcılı bir seyir izleyen Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi günü önceki kapanışın yüzde 1,20 altında 1.384,68 puandan tamamladı. Geçen hafta kapanışını yüzde 1,32 artışla 8,8836'dan yapan dolar/TL ise bugün bankalararası piyasanın açılışında 8,8840 seviyesinde işlem görüyor.
Analistler, bugün ECB Başkanı Lagarde'ın konuşmasının yanı sıra, ABD'de dayanıklı mal siparişleri ve Dallas Fed imalat aktivite endeksi verilerinin takip edileceğini belirterek, hafta boyunca da merkez bankası başkanlarının konuşmalarının izleneceğini ifade etti.
Teknik açıdan BIST 100 endeksinde 1,370 ve 1.340 seviyelerinin önemli destekler olduğunu kaydeden analistler, yükselişlerde ise 1.420 puanın direnç konumuna geldiğini söyledi.
Piyasalarda bugün takip edilecek veriler şöyle:
15.30 ABD, ağustos ayı dayanıklı mal siparişleri
17.00 ABD, eylül ayı Dallas Fed imalat aktivite endeksi



ABD'de tarım krizi: İşçilerin yüzde 70'i gitti

On milyarlarca dolarlık meyve ve sebze, Kaliforniya'daki göçmenler tarafından elle toplanıyor (Reuters)
On milyarlarca dolarlık meyve ve sebze, Kaliforniya'daki göçmenler tarafından elle toplanıyor (Reuters)
TT

ABD'de tarım krizi: İşçilerin yüzde 70'i gitti

On milyarlarca dolarlık meyve ve sebze, Kaliforniya'daki göçmenler tarafından elle toplanıyor (Reuters)
On milyarlarca dolarlık meyve ve sebze, Kaliforniya'daki göçmenler tarafından elle toplanıyor (Reuters)

ABD'de Donald Trump yönetiminin göçmenlere yönelik sınır dışı ve gözaltı uygulamalarını artırması bir yandan protesto gösterilerine yol açarken diğer yandan da ekonomiyi olumsuz etkiliyor. 

Reuters, Kaliforniya tarlalarındaki mahsulün toplanmadan kaldığını bildiriyor. 

Birleşik Krallık merkezli haber ajansına konuşan çiftçi Lisa Tate, Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Dairesi'nin (ICE) düzenlediği baskınların etkilerinin sahada hissedildiğini vurguluyor. 

6 nesildir bu işi yaptıklarını belirterek şöyle diyor:

Tarlalarda çalışan işçilerin yaklaşık yüzde 70'i gitti. Eğer işgücünüzün yüzde 70'i yok olduysa mahsulün de yüzde 70'i toplanmaz ve bir günde çürüyüp gidebilir. Amerikalıların çoğu bu işi yapmak istemiyor. Buradaki çoğu çiftçi zar zor geçiniyor. Bunun bardağı taşıran son damla olmasından, pek çok kişinin batmasından korkuyorum.

Adını vermek istemeyen Meksikalı bir tarımcı geçen hafta çilek ektiklerini anlatırken eskiden 300 kişiyle bu işi yaptıklarını ancak bu sene işçi sayısında 80'de kaldıklarını aktardı. 

Bir başkası da önceden tarlada 80 kişiyle çalıştıklarını ama artık sayının 17'ye kadar indiğini vurguladı. 

csdfgthy
Endişeli tarım işçileri, marketlere ABD pasaportuna sahip olan çocukları gönderdiğini söylüyor (Reuters)

İşçiler tarlalarda yakalanırlarsa ailelerini bir daha görememekten korkuyor. Bir tanesi durumlarını şöyle anlattı:

Sabah korkarak uyanıyoruz. Güneş bizi endişelendiriyor, sıcak bizi endişelendiriyor ve artık daha da büyük bir sorunumuz var: Pek çok kişi eve dönemiyor. Sokakta herhangi bir belaya karışmak istemiyorum. Hangi sebeple olursa olsun gözaltına alınanlar sınır dışı ediliyor.

Kongre Bütçe Ofisi'nin eski direktörlerinden Douglas Holtz-Eakin, tarım çalışanlarının yaklaşık yüzde 80'inin ABD dışında doğduğunun, bunların da yarısının kaçak olarak ülkede yaşadığının tahmin edildiğini bildirdi.

Cumhuriyetçi ekonomist, kaçak işçilerin kaybının fiyatları yükselteceğine işaret etti. 

ABD'de sebze hasadının üçte birinden fazlası, meyve ve kabuklu yemiş üretimininse dörtte üçünden fazlası Kaliforniya'da yapılıyor. Eyaletin 2023'te tarımdan elde ettiği gelir 60 milyar doları aştı.

Merkez sol eğilimli Brookings Enstitüsü'nden Wendy Edelberg ve Tara Watson'la muhafazakar Amerika Girişim Enstitüsü'nden (American Enterprise Institute/AEI) Stan Veuger, bir makale hazırlayarak en az 50 yıldır ilk kez görülebilecek bir değişime işaret etmişti: Bu yıl ABD'ye giden göçmen sayısı, ülkeden ayrılanlardan az olabilir. 

Washington Post'un haberinde, ABD dışında doğmuş işçilerin sayısının marttan beri bir milyondan fazla düştüğü aktarılmıştı.

Independent Türkçe, Reuters, Washington Post