Gilboa Hapishanesi’nden kaçan 6 Filistinli mahkum çelik zemini nasıl eritti?

Filistinli mahkumların kaçtığı Gilboa Hapishanesi. (EPA)
Filistinli mahkumların kaçtığı Gilboa Hapishanesi. (EPA)
TT

Gilboa Hapishanesi’nden kaçan 6 Filistinli mahkum çelik zemini nasıl eritti?

Filistinli mahkumların kaçtığı Gilboa Hapishanesi. (EPA)
Filistinli mahkumların kaçtığı Gilboa Hapishanesi. (EPA)

İsrail'in yüksek güvenlikli hapishanesi Gilboa'dan bu ay başında altı Filistinli mahkûm tünel kazarak firar etmiş, daha sonra başlatılan operasyonla yakalanmışlardı. Yönetim, altı tutukluyu ayrı hapishanelwere dağıtarak hücre hapsi verdi. Mahkemeye çıkmalarını dahi engelleme kararı aldı.
İsrail ordusundaki mühendislik ekiplerinin, mahkumların kaçışlarıyla ilgili raporu yayınlandı. Raporda mahkumların tüneli kazmaları ‘olağanüstü’ olarak nitelendi. Zira betonarme ve  çelik levhaları kimyasal bir maddeyle parçaladıkları belirtildi. Söz konusu kimyasalı koladan elde ettikleri tahmininde bulunuldu.
Raporda, mühendislik ekiplerinin altı mahkumun kaçtığı tünelde yürttükleri çalışmada mahkumların hapishanenin duş alanının zemininde tünel kazdıkları ortaya çıktı. Ancak kazılarda izledikleri yöntemler hayret vericiydi. Zira duş alanının altında 20 cm kalınlığında devasa bir betonarme panel ve onun altında da 5 cm kalınlığında çelik bir levha vardı. Bu tür engellerin ancak belirli asitlerin uzun süre kullanılmasıyla aşılabileceğine dikkat çekildi. Ekipler, tutsakların beton ve çeliği parçalamak, bariyerleri aşmak ve toprak ve kaya tabakasına ulaşmak için asitli bir kimyasal veya güçlü asitli maddeler içeren kola içeceğini kullandıkları sonucuna vardı.
Rapora göre, mahkumların odalarından cezaevi çıkışına kadar kazdıkları tünel 35 metre uzunluğunda. Bunun 29 metresini mahkûmlar kazdı. Kalan 6 metre de cezaevinin alt kısmındaki boşluktu. Kazı işlemi sırasında mahkûmlar 5 veya 6 metreküp toprak çıkardılar ve bunları yavaş yavaş kanalizasyona attılar. Hapishane çıkışına ulaşabilmek için kazdıkları son çukur ise kaçışa birkaç saat kala tamamlandı.
Cezaevi İdaresi, üzerleirndeki baskıyı hafifletmek için söz konusu rapordan yararlandı. Mahkumlar yeniden tutuklanmalarının ardından her biri başka hapishanelerde, tek kişilik hücrelere yerleştirildiler. Ramallah'taki Filistin Esir İşleri Kurumu da işgal cezaevleri yönetiminin, yeniden tutuklanan dört tutukluyu tek kişilik hücrelere yerleştirdiğini bildirdi.
Mahkum Zekeriya ez-Zebidi, Beerşeba'daki Eshel Hapishanesi’ne, mahkûm Muhammed Arıda, Aşkelon Hapishanesi’ne, iki mahkûm Mahmud el-Arıda ve Munadil Nafiat da Ayalon’da Ramle Hapishanesi’ne ayrı ayrı tek kişilik hücrelere sevk edildi.
Filistin Esir İşleri Kurumu’nda avukat Kerim Acve dün yaptıüı açıklamada mahkumlardan Muhammed el-Arıda'nın tutuklanmasına ilişkin şunları aktardı:
“Aşkelon gözaltı merkezi yönetimi dün Jalameh sorgu merkezinden nakledilen tutuklu Muhammed'i zor ve kötü koşullarda tecrit ediyor. Muhammed, üzerindekiler hariç yedek kıyafetinin olmadığı tek kişilik bir hücreye koyuldu. Hücre çok dar ve çok kirli. Odada günün her saati arama yapılıyor. Tek kişilik hücrede banyonun içi bile kameralarla izleniyor. Muhammed bunun mahremiyet ihlali anlamına geldiğini ve duş alırken veya tuvaleti kullanırken rahatsız olduğunu belirtti.”
Acve, kendisiyle görüşmeye Muhammed Arıda’nın elleri ve ayakları bağlı olarak getirildiğini, ardından ellerindeki kelepçelerin çözüldüğünü ancak ayaklarının bağlı tutulduğunu belirttiği açıklamasına şöyle devam etti:
“İşgalciler, tutuklanmasından bu yana mahkumun kıyafetlerini değiştirmesine izin vermedi. Ayrıca kendisini mahkumların sahip olması gereken en temel insan haklarına erişimden mahrum ettiler.”
Arıda’nın grev yapabileceğini vurgulayan Acve, Filistinli mahkumun ziyaret sırasında kendisine insanlık dışı koşullarda turtulduğunu ve kısıtlamaların devam etmesi halinde açlık grevine başlayacağını söylediğini aktardı.
Nasıra Sulh Ceza Mahkemesi, hapishaneden firar etmekle suçlanan altı tutuklu hakkındaki iddianamelerin okunması için oturum düzenlemeye karar verdi.  Mahkumların isimler Mahmud Arıda, Muhammed el-Arıda, Zekeriya ez-Zübeydi, Yakub Muhammed Kadri, Eyhem Fuad Kemmaci ve Munadil Nafiat olarak sıralandı. Söz konusu mahkumlara yardım ve yataklık etmekle suçlanan beş tutuklunun da Muhammed Ebu Şirin, Kusai Meri, Ali Ebu Bekir, Muhammed Ebu Bekir ve İyad Ceradat olduğu bilgisi verildi. Cezaevi İdaresi, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını gerekçesiyle tutukluları mahkeme salonuna getirilmemesi ve duruşmanın Zoom uygulaması üzerinden uzaktan yürütülmesine karar verdi.
Filistin Esir İşleri Kurumu, İsrail işgal mahkemesinin, iddianamelerin mahkumların da yer aldığı oturumda sunulması talebini kabul etmediğini bildirdi. Avukat Saadet Cemil, de İsrailli yargıcın talepleri objektif ve derinlemesine ele almadan reddettiğini söyledi. Saadet Cemil, duruşmanın uzaktan yapılması kararının, mahkumların iddianameleri dinlemeleri için mahkeme salonunda doğrudan kişisel olarak bulunma hakkının ihlali anlamına geldiğini ve geçtiğimiz 29 Eylül'de yapılan oturumda da aynı durumun yaşandığını vurguladı.
Diğer yandan işgal güçleri cuma günü firar eden bir tutukluyu el-Halil’in kuzeyindeki Beit Ummar kasabasının girişinde tutukladı. Kasabadan aktivist Muhammed Avad, Filistin resmi haber ajansı WAFA'ya verdiği demeçte şunları söyledi:
“İşgal güçleri, firar eden mahkum İsmail Ahmed Muhammed Havamde'yi (32 yaşında) el-Halil’in güneyindeki Beit Ummar'ın girişindeki bir askeri kontrol noktasında tutukladı. İşgalci askerler, Havamde'nin içinde bulunduğu aracı durdurdu onu kelepçeledi. Ardından gözlerini bağlayarak askeri bir araca bindirdi.”
İşgal hapishanelerinde yaklaşık 10 yıl geçirdikten sonra firar eden Havamde'nin Beit Ummar kasabasındaki kız kardeşini ziyarete gitttiği bilgisi paylaşıldı.



Suveyda'daki olaylar SDG ile aşiretler arasındaki ittifaklara ışık tutuyor

Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
TT

Suveyda'daki olaylar SDG ile aşiretler arasındaki ittifaklara ışık tutuyor

Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)

Suveyda'da yerel Dürzi gruplar ile Şam'daki hükümet güçlerini destekleyen Bedevi aşiretler arasında yaşanan kanlı olaylar ve Arap aşiretlerinin Bedeviler lehine savaşa girmesi, Suriye'nin güneyinde yaşananların ülkenin doğu ve kuzeyinde de tekrarlanabileceği ve ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) karşı bir aşiret ayaklanması olasılığı spekülasyonlarına yol açtı.

Bu olasılık, Halep, Deyrizor ve Rakka vilayetlerinden gelen binlerce aşiret savaşçısının Suveyda'daki cephe hatlarına ulaşmasının ardından ortaya çıktı. Bu vilayetler, Kürt-Arap ittifakı bağlamında SDG ve Suriye hükümeti tarafından ortaklaşa kontrol ediliyor.

dfrgthyu7
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ve Suriye Demokratik Güçleri (SDG), 2024 yılında Rakka kentindeki Arap aşiretlerinin şeyhleri ve liderleri için bir program düzenledi. (Şarku’l Avsat)

Arap Şammar aşiretinin şeyhi Şeyh Mani Hamidi Deham el-Cerba'ya göre Suveyda'daki olayların Cezire bölgesindeki durumla ilişkilendirilmesi söz konusu olamaz. Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan el-Cerba, “SDG'nin ve lideri Mazlum Abdi'nin bu zor ve son derece hassas aşamada siyasi uzlaşma ve dengelerin sağlanmasındaki rolüne değer veriyoruz. Ortaklığımız sayesinde bölgemiz ve tüm halkımız için tarihi bir başarı olarak kabul edilen mutabakatlara ulaşmayı başardık” ifadelerini kullandı.

Çoğunlukla Suriye'nin kuzeydoğusundaki Haseke vilayetinde bulunan Şammar aşireti, 2013 yılında kurulan ve doğudaki Irak sınırı boyunca Kamışlı'nın doğusundaki Tel Elo ve Tel Tahmis köylerinde konuşlanmış tahmini 7-10 bin savaşçısı olan es-Sanadid güçlerine bağlıdır. Aşiret, Rakka ve Deyrizor kentlerinden yerel Arap gruplarla birlikte SDG'nin kurucu ortakları arasında yer alıyor.

Şeyh el-Cerba sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu yıllar boyunca, kendimizi toprağın kardeşleri olarak adlandırdığımız bir aşamaya ulaştık. Çünkü bizler aynı bölgenin evlatlarıyız ve bu bölgenin tüm bileşenleri arasında kardeşlik ruhuyla birleşen ortak bir davanın sahipleriyiz.”

SDG Ekim 2015'te yayınladığı ilk bildiride kendisini ‘Arapları, Kürtleri, Suriyelileri ve Suriye coğrafyasındaki diğer tüm bileşenleri bir araya getiren, tüm Suriyeliler için ortak bir ulusal askeri güç’ olarak tanımladı. SDG lideri Mazlum Abdi, 10 Mart'ta Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ile güçlerini ve sivil idareyi bu yılın sonuna kadar Savunma Bakanlığı ve devlet kurumlarının yapılarına entegre etmek üzere tarihi bir anlaşma imzaladı.

Raman Araştırma Merkezi'nde (Raman Center) Kürt meseleleri konusunda uzmanlaşmış bir araştırmacı olan Bedr Mulla Reşid, SDG'nin kuruluşundan bu yana aşiret niteliğindeki Arap askeri konseyleriyle ittifaklara dayandığını açıkladı. Şarku’l Avsat'a konuşan Reşid, “Suveyda'daki olaylar Suriye'nin kuzeydoğusundaki ittifakları kesinlikle etkileyecek. Şam hükümetinin, Cezire bölgesinde yerel bir aktörün yokluğunda SDG üzerindeki baskısını artırmak için yeni gerçeklikten yararlanmaya çalışması da dahil olmak üzere çeşitli senaryolar ortaya çıkabilir” dedi.

fghyjuı
Suriye'nin kuzeyindeki Rakka kenti el-Velde, Elbu Şaban ve el-Fedaile aşiretlerine ev sahipliği yapıyor. (Şarku’l Avsat)

Reşid, ABD'nin durumu istikrara kavuşturma çabaları, Suriye'ye yönelik ekonomik yaptırımların kısmen kaldırılması ve Türkiye'deki Kürtlerle yürütülen barış sürecine dikkat çekerek mevcut koşullar altında bir aşiret ayaklanması olasılığını dışladı. Reşid, ülkenin kuzeydoğusundaki Suveyda'da yaşananların tekrarlanmasını engelleyen başka faktörlerin de bulunduğuna işaret ederek, Suveyda'daki gibi yerel bir askeri grubun ve bu eğilimi destekleyen bölgesel bir tarafın bulunmadığına dikkat çekti. Reşid sözlerine şöyle devam etti: “ABD Suriye'nin istikrarını korumaya çalışıyor ve Türkiye şu anda PKK ile barış süreciyle meşgul; kendi iç sürecini etkilememek için SDG bölgelerinde tam ölçekli bir çatışmayı desteklemeyecektir.”

Aşiret liderleri, Suriye'nin birlik ve bütünlüğüne vurgu yaptı

Suriye'nin kuzeydoğusundaki Cezire ve Fırat bölgeleri, başta el-Bakara, Tay, Şammar, Cis, el-Akidat, el-Velde ve Elbu Şaban olmak üzere Arap aşiretleriyle doludur. Ancak bu aşiretler savaşın son yıllarında ciddi bölünmeler yaşadılar. Geçen yılın yaz aylarında, el-Akidat aşireti lideri Musab el-Hifl'in kardeşi İbrahim el-Hifl'in, eski Suriye rejimi ve İranlı milislerin desteğiyle SDG'ye karşı yerel aşiretler ve savaşçılarla ittifak kurarak askeri bir isyana öncülük etmesinin ardından kanlı çatışmalar yaşandı. Bu çatışmalarda yüzlerce sivil ve silahlı unsur öldürüldü.

sdfgthy
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)

Ancak Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi İhtiyar Heyeti Başkanı ve Haseke'deki Arap Cabur aşiretinin danışmanı Ekrem Mahşuş ez-Zuba, ister Deyrizor'da ister Rakka'da olsun SDG ile yerel aşiretler arasında herhangi bir çatışma yaşanması ya da aşiret savaşçılarının Suveyda cephesinden Cezire bölgesine hareket etmesi ihtimaline ilişkin şunları söyledi: “Bu çağrılar ve hareketler Arap aşiretlerinin değerlerini temsil etmiyor. Burada Arap, Kürt ve Hıristiyan bölge bileşenlerinin kanı, tarihi direnişte ve DEAŞ terörünün yenilgiye uğratılmasında birbirine karıştı. Hepimiz tek bir halk olarak kalacağız ve ülkemize ve güçlerimize bağlı kalacağız”.

Ez-Zuba, SDG'nin tüm bileşenleri temsil ettiğini belirterek, “Birçok tarafın fitne çıkarma çabalarına rağmen kuzey ve doğu bileşenleri ile askeri güçler arasında çatlak yaratma çabalarını reddediyoruz” dedi. Özyönetim bölgelerini diğer bölge ve vilayetlere kıyasla en istikrarlı bölgeler olarak değerlendiren ez-Zuba, toprağın sahibinin kendileri olduğuna dikkat çekti. Ez-Zuba, “Kaderimizi biz belirleriz, sosyal medya sayfaları değil. Aşiret ya da kabile, bölge dışından kişiler tarafından değil, sahada kim varsa onlar tarafından temsil edilir. Biz Suriye topraklarının birlik ve bütünlüğünü vurguluyoruz… Hiç kimse vatanseverliğimize dil uzatamaz” şeklinde konuştu.

dfrgtyu
Arap el-Velde aşiretinin şeyhi Şeyh Hamid el-Ferac (Şarku’l Avsat)

Tabka ve Rakka vilayetindeki Arap el-Velde aşiretinin şeyhi Şeyh Hamid el-Ferac da Şeyh el-Cerba ve ez-Zuba’nın sözlerine katılarak, özerk yönetim bölgelerindeki Arap aşiret mensuplarının SDG'ye desteğini yineledi. “Buradaki tüm Arap aşiretleri ve bileşenleri, bölgelerimizin güvenlik ve istikrarını bozmaya çalışan tüm gündemlere karşı SDG ile dayanışma içindedir” diyen Şeyh el-Ferac, aşiret mensuplarına şu çağrıda bulundu: “Yönetim bölgelerindeki istikrarı her gün baltalamaya çalışan projelere karşı durmak için herkesin birleşmesi gerekiyor. SDG terörizmi ortadan kaldırdı, bölge halkının güvenliğini koruyor ve mevcut imkanlar doğrultusunda tüm hizmetleri sağlıyor.”

Elbette Arap aşiretlerinin SDG yanlısı tutumları ortak değil. Zira özerk yönetim bölgelerinin dışında yaşayan aşiret üyeleri arasında SDG'nin kontrolünü açıkça reddeden ve bölgelerinin Şam'daki Ahmed eş-Şera hükümetine devredilmesini destekleyenler de var.