Facebook ve Instagram'daki kesinti nedeniyle ticari kayba uğrayanlar dava açabilecek

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA
TT

Facebook ve Instagram'daki kesinti nedeniyle ticari kayba uğrayanlar dava açabilecek

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA

Facebook, Instagram ve Whatsapp'ın kullanıcılarına uzun bir süre hizmet veremediği hatırlatılarak, kayba uğrayan kişi ve kurumların dava açabileceği kaydedildi.
Bilişim Hukuku Derneği Başkanı Avukat Kürşat Ergün, Facebook, Instagram ve Whatsapp'ta yaşanan kesinti nedeniyle ticari kayba uğradığını iddia eden kişi ve kurumların dava açabileceğini, bu süreçte tebligatları temsilcilik vasıtasıyla gerçekleştirebileceklerini bildirdi.
Ergün, yaptığı yazılı açıklamada, Facebook, Instagram ve Whatsapp'ın kullanıcılarına uzun bir süre hizmet veremediğini anımsatarak, bu platformların ticari amaçla da oldukça sık kullanıldığına işaret etti.

Tacirler, işletme sahipleri ve ticari maksatlı içerik üreticilerin, platformlarla yaptıkları sözleşmeler kapsamında yayınladıkları reklamlar vasıtasıyla ticari gelir elde ettiklerini, dolayısıyla kesinti süresince zarara uğradıklarını aktaran Ergün, şunları kaydetti:
"Bu durumda yaşanılan bu gelir kaybının nasıl tazmin edileceği sorusu akıllara geliyor. 5651 sayılı internete ilişkin temel düzenlemelerin yapıldığı yasa da yapılan son değişiklikle Türkiye'den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının; yetkili en az bir kişiyi Türkiye'de temsilci olarak belirlemesi ve bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer vermesi zorunlu hale getirildi.
Facebook ve Instagram da Türkiye temsilcilerini belirledi. Yasada açıkça belirtildiği üzere bu temsilciler, adli veya idari makamlarca gönderilecek tebligat, bildirim veya taleplerin gereğini yerine getirmek zorunda. Dolayısıyla ticari kayba uğradığını iddia eden kişi ve kurumlar, açacakları davalarda Facebook ve Instagram şirketlerini taraf olarak gösterip; dava süresince tebligatları temsilcilik vasıtasıyla gerçekleştirebilir."
Ergün, davanın görülmesinde hangi ülke hukukunun uygulanacağına dair çeşitli ülkelerde yerel mahkemelerin yetkili olacağı hususunda kararlar verildiğini ifade ederek, birçok ülkenin kendi mahkemelerinde kendi hukuklarına göre yaptığı yargılamalarla Facebook'u tazminat ödemeye mahkum ettiğini dile getirdi.



Yapay zekaya yöneltilince çevreye en çok zarar veren sorular belirlendi

Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
TT

Yapay zekaya yöneltilince çevreye en çok zarar veren sorular belirlendi

Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)

Yeni bir araştırmaya göre OpenAI'ın ChatGPT'si gibi yapay zeka sohbet botlarının mantıklı düşünmesini ve akıl yürütmesini gerektiren sorgular, diğer soru türlerine göre daha fazla karbon salımına yol açıyor.

ChatGPT gibi geniş dil modellerine (GDM) yazılan her sorgu enerji gerektiriyor ve karbondioksit salımına yol açıyor. Almanya'daki Münih Uygulamalı Bilimler Üniversitesi'nden araştırmacılar bu emisyon seviyelerinin sohbet botuna, kullanıcıya ve konuya bağlı olarak değiştiğini söylüyor.

Hakemli dergi Frontiers'ta yayımlanan araştırma, 14 yapay zeka modelini karşılaştırarak karmaşık akıl yürütme gerektiren cevapların, basit cevaplara göre daha fazla karbon salımı yaptığını ortaya koydu.

Soyut cebir veya felsefe gibi uzun uzun muhakeme gerektiren sorgular, lise tarih dersi gibi daha dolambaçsız konulara göre 6 kat daha fazla emisyon üretiyor.

Araştırmacılar yapay zeka sohbet botlarını sık kullananların, karbon emisyonlarını sınırlamak için sordukları soruların türünü ayarlamasını öneriyor.

Çalışma, farklı konularda bin standart soru üzerinden 14 GDM'yi değerlendirerek karbon salımlarını karşılaştırdı.

Çalışmanın yazarı Maximilian Dauner, "Eğitimli GDM'lere sorulan soruların çevresel etkisi, bunların muhakeme yaklaşımına büyük ölçüde bağlı ve doğrudan akıl yürütme süreçleri, enerji tüketimini ve karbon salımlarını önemli ölçüde artırıyor" diyor.

Akıl yürütme özelliğine sahip modellerin, yalın yanıt veren modellere kıyasla 50 kata kadar daha fazla karbondioksit salımına yol açtığını gördük.

Bir kullanıcı yapay zeka sohbet botuna soru sorduğunda, sorgudaki kelimeler veya kelime parçaları bir dizi sayıya dönüştürülerek model tarafından işleniyor. Bu dönüştürme ve yapay zekanın diğer hesaplama süreçleri karbon salımlarına neden oluyor.

Çalışma muhakeme becerisine sahip modellerin soru başına ortalama 543,5 jeton (token) oluştururken, yalın modellerin sadece 40 jeton gerektirdiğini belirtiyor.

Makalede "Daha yüksek jeton ayak izi, her zaman daha yüksek CO2 emisyonu anlamına gelir" ifadeleri kullanılıyor.

Örneğin yaklaşık yüze 85 doğruluk oranına ulaşan Cogito, en isabetli modellerden biri. Yalın cevaplar veren benzer boyutlardaki modellere göre üç kat daha fazla karbon emisyonu üretiyor.

Dr. Dauner, "Şu anda GDM teknolojilerinin doğasında, doğruluk ve sürdürülebilirlik arasında bir taviz verme ilişkisi görüyoruz" diyor. 

Emisyonları 500 gram karbondioksit eşdeğerinin altında tutan modellerin hiçbiri, bin soruyu doğru cevaplamada yüzde 80'in üzerinde doğruluk oranına ulaşamadı.

Karbondioksit eşdeğeri, çeşitli sera gazlarının iklim değişikliği üzerindeki etkisini ölçmek için kullanılan bir birim.

Araştırmacılar yeni bulguların, insanların yapay zeka kullanımı hakkında daha bilinçli kararlar almasını sağlayacağını umuyor.

Araştırmacılar bir örnek vererek DeepSeek R1 sohbet botundan 600 bin soruyu yanıtlamasını isteyen sorguların, Londra'dan New York'a gidiş-dönüş uçuşuna eşdeğer karbon emisyonu yaratabileceğini söylüyor.

Buna karşılık Alibaba Cloud'ın Qwen 2.5'i, benzer doğruluk oranlarıyla üç kat daha fazla soruya cevap verirken aynı emisyon seviyelerine ulaşıyor.

Dr. Dauner, "Kullanıcılar, yapay zekadan yalın cevaplar vermesini isteyerek veya yüksek kapasiteli modellerin kullanımını, gerçekten bu gücü gerektiren görevlerle sınırlayarak emisyonları önemli ölçüde azaltabilir" diyor.

Independent Türkçe