Mali, Macron'un açıklamalarını protesto etti

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron (AFP)

Mali hükümeti, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un açıklamalarını protesto etti. Macron’un geçtiğimiz yılki darbeden bu yana Mali’de geçiş sürecini yöneten kurumları özellikle de Askeri Geçiş Konseyi’ni eleştiren açıklamalarının ‘hakaret’ olarak değerlendirildiğine dikkat çekildi. Macron, söz konusu açıklamalarında Mali’de ‘devletin yeniden inşası’ konusunda çağrıda bulunmuştu.
Mali Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan basın açıklamasında, Fransa’nın Bamako Büyükelçisi M. Joël Meyer’in bakanlığa çağırıldığını, onu ‘bu talihsiz açıklamalara karşı güçlü protesto’ konusunda bilgilendirdiğini ayrıca bu açıklamaları ‘düşmanca ve aşağılayıcı ifadeler’ olarak nitelendirildiği ifade edildi. Açıklamada, Bakan Abdoulaye Diop’un Fransız yetkilileri, itidalli davranmaya ve değerlendirici kararlar vermekten kaçınmaya çağırdığı bildirildi. Bu açıklamaların ‘uluslar arasındaki dostane ilişkilerin gelişmesine zarar vereceği’ ifade edildi. Malili Bakan, Fransa ve Mali arasındaki ilişkilerin ‘karşılıklı saygıyı tesis edecek yapıcı bir yaklaşıma ve özellikle en önemlisi olan Sahel'deki teröre karşı savaşla odaklanmaya’ dayalı olması gerektiğini vurguladı. Fransa Cumhurbaşkanı, geçtiğimiz Salı günü Mali’de yenden devlet yönetimine dönme çağrısında bulunmuştu. Bu açıklamalar, Fransa, El Kaide ve DEAŞ’ın etki alanlarının genişlemesinin tehlikeleriyle karşı karşıya olan ülkedeki askeri varlığının azaltıldığını açıkladığından beri iki ülke arasındaki ilişkilere hakim olan gerilim bağlamında yapıldı. Macron, “Devlet, başta Mali olmak üzere her yerde yargısıyla, eğitimiyle, polisiyle geri dönmeli” şeklinde konuştu. Terörist ayaklanma, etnik gerilimler ve kaçakçılıkla karşı karşıya kalan büyük toprak parçaları hükümet güçlerinin kontrolü dışında bulunuyor. Fransızlar, ordularının son yıllarda Mali'nin birçok bölgesini teröristlerin kontrolünden kurtarmayı başardığına inanıyor. Ancak Mali ordusu bu kurtarılmış bölgelerin çoğunu koruyamadı ve devleti, terör gruplarının elinden kurtaramadı. ‘Devletin dönüşü’ konusu, Fransızlar ve Malililer arasında yıllarca büyük anlaşmazlıklar yarattı. Bunun öncesinde Macron, geçtiğimiz Perşembe günü Birleşmiş Milletler (BM) kürsüsünden ülkesine karşı yapılan ‘utanç verici’ suçlamalar nedeniyle Mali Başbakanı Chogoel Kokala Maiga’yu sert ifadelerle hedef almıştı. Söz konusu konuşmada Fransa’nın Mali’den ‘vazgeçmek’ üzere olduğunu söyledi. Geçtiğimiz Haziran ayında Paris Afrika Sahel bölgesindeki askerlerini yeniden konumlandırmaya başladı. Mali'nin en kuzeyindeki üsleri (Kidal, Timbuktu ve Tessalit) terk ederek mevcut durumda bölgede bulunan ve sayısı 5 binden fazla sayıdaki güçlerinin sayısını 2 bin 500 ile 3 bin arasında düşürmeyi planlayarak terörle mücadele stratejisini değiştirdi. Mali ve Fransa arasındaki gerilim, Mali'deki geçiş yetkililerinin, ordusu 2013'ten beri Mali'de terörizme karşı savaş yürüten eski sömürgeci Fransa'ya alternatif olarak Rusya ile askeri işbirliğine yönelmesi ışığında ortaya çıkıyor. Ancak birçok Malilinin düşündüğü gibi terörizm tehdidini ortadan kaldırmayı başaramadı.
Fransızlar, bu yılın ortasında, askeri darbenin ardından Mali ordusuyla askeri işbirliğini askıya almaya karar verdi ve bu da ordunun siviller yerine geçiş aşamasının idaresi üzerinde egemenliğine yol açtı.
Fransızlar, geçiş aşamasının idaresi üzerinde ordunun siviller yerine hâkimiyetine yol açan askeri darbenin ardından, bu yılın ortasında Mali ordusuyla askeri işbirliğini askıya almaya karar verdi. Fransızlar ayrıca Sahel bölgesinde ‘El Kaide’ ve ‘DEAŞ’ ile mücadele etmek amacıyla 2014 yılında başlatılan askeri ‘Barkhane Operasyonu’nun da sona erdiğini duyurup DEAŞ’ın etkin olduğu Mali, Nijer ve Burkina Faso arasındaki sınır üçgeninde faaliyet gösterecek bir Avrupa özel kuvvetine odaklanacaklarını açıkladılar. Fransızlar DEAŞ’ı Afrika'daki en büyük tehlike olarak görüyor. Öte yandan Mali'deki geçiş dönemi yetkilileri geçtiğimiz Eylül ayında özel Rus şirketi Wagner ile temasa geçti ve ondan birkaç bin savaşçı ve askeri eğitimci göndermesini istedi. Bazı haber metinlerinde bu eğitimcilerin ‘paralı askerler’ olduğuna dikkat çekildi. Rusya ayrıca önceki bir sözleşme kapsamında Mali'ye iki Mi-171Sh ve iki M-17V5 model olmak üzere dört savaş helikopteri gönderdi. Rusya ile askeri işbirliğine yönelik finansal yönelim, 60 yıllık sömürgecilik ve 60 yıllık yakın işbirliğinin ardından Mali'yi ülkeleri için geleneksel bir etki alanı olarak gören Fransız yetkilileri kızdırdı.
Bununla birlikte, Mali ve Fransa arasındaki gergin ilişkiler, Fransa'ya ve Batı Afrika bölgesindeki politikalarına karşı bir halk düşmanlığı dalgası ışığında, Fransa'nın Afrika'daki geleneksel etki alanlarında karşılaştığı zorlukların seviyesini yansıtıyor. Düşmanlık dalgası, Fransız yetkililerin Afrikalıları kızdıran tekrarlanan açıklamalarıyla körükleniyor.