BM, Afganistan’daki insan haklarını izlemek için özel raportör atayacak

Cenevre’deki Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi (Reuters-Arşiv)
Cenevre’deki Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi (Reuters-Arşiv)
TT

BM, Afganistan’daki insan haklarını izlemek için özel raportör atayacak

Cenevre’deki Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi (Reuters-Arşiv)
Cenevre’deki Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi (Reuters-Arşiv)

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi, Avrupa Birliği (AB) tarafından ülkedeki insan hakları durumunu izleme ve tavsiyelerde bulunmakla sorumlu olarak Mart 2022’de sahada çalışacak özel bir raportöre sahip olmak için getirilen kararı onayladı.
Avrupa Birliği’nin (AB) Cenevre’deki Birleşmiş Milletler (BM) Delegasyonu Başkanı Lotte Knudsen, “Bu, kendini işine adamış ve bağımsız bir uzman aracılığıyla sürekli izlemeyi sağlamak ve Afganistan’daki insan hakları durumunun daha da kötüleşmesini önlemeye yardımcı olmak için önemli bir adımdır. Kadınların ve kız çocuklarının hakları bizim için özellikle önemlidir. Taliban’ın kadınlara ve kız çocuklarına yönelik eylemleri ve haklarının ihlali son derece endişe verici” dedi.
Bir yıllık görev süresi sağlayan ve ABD ile bir önceki hükümet tarafından atanan Afgan diplomatın desteğiyle sunulan karara, 47 üyeli konseyde 28 ülke lehte, 14’ü çekimser ve 5’i aleyhte oy kullandı. Çin, Pakistan, Rusya, Eritre ve Venezuela önergeye karşı çıktı.
Bazı ülkeler, bu takip mekanizmasının 24 Ağustos’ta gerçekleştirilen Afganistan konulu özel oturumda yürürlüğe girmesini istedi ancak Pakistan da dahil olmak üzere diğer ülkeler bunu yapma konusunda isteksiz olduklarını ifade etti.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, son haftalarda konuyla ilgili tekrar konuştu ve Afganistan’daki insan hakları ihlallerini izlemek için bir mekanizma kurulması çağrısında bulundu.
Raportör, Afganistan’daki insan hakları durumunun gelişimini izlemekten ve iyileştirme için tavsiyelerde bulunmaktan sorumlu olacak.
Aynı zamanda, insani bir kriz ve güvensizlik içinde olan ülkenin onayladığı uluslararası anlaşmalardan doğan insan hakları yükümlülüklerini yerine getirmesine ve sivil topluma tavsiye sağlamasına yardımcı olacak.
Kararda ayrıca, Afganistan’daki tüm insan hakları ihlalleri ve suistimallerinin yanı sıra uluslararası insancıl hukuk ihlallerine derhal son verilmesi, barışçıl toplanma ve ifade özgürlüğü de dahil olmak üzere temel özgürlüklere saygı gösterilmesi çağrısında bulunuldu.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.