ABD Dışişleri Bakanlığından Şarku'l Avsat'a: Silahlı gruplar karşısında güçlü bir Irak istiyoruz

Bağdat'ta bir seçim afişi (AP)
Bağdat'ta bir seçim afişi (AP)
TT

ABD Dışişleri Bakanlığından Şarku'l Avsat'a: Silahlı gruplar karşısında güçlü bir Irak istiyoruz

Bağdat'ta bir seçim afişi (AP)
Bağdat'ta bir seçim afişi (AP)

Irak, bu Pazar günü (10 Ekim) erken genel seçimleri yapmaya hazırlanırken ABD ise Irak'ta kendisinin ve halkının sorumluluklarını üstlenemeyen, silahlı grupların elindeki silahları büyük ölçüde kontrol edemeyen ‘zayıf bir devlet’ görmek istemediğini vurguladı.
Şarku'l Avsat'a konuşan ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, ABD yönetiminin kötü hizmetlerden muzdarip olan, hukukla yönetilen bir devlet altında yaşama hakkı talep eden Irak halkının yanında yer aldığının altını çizdi. Ülkedeki serbest silahların kontrol altına alınması, devletin rolünün desteklenmesi gerektiğine de işaret etti.
Iraklıların milislerin kontrol altında kalan bir ülke görmek istemediklerini hatırlatan sözcü, “Irak halkının yanındayız. Güçlü, tek, dirençli ve egemen bir Irak devleti görmek istiyoruz” vurgusunda bulundu.
Aynı zamanda erken seçimlerde güvenlik, istihdam, elektrik, su ve sağlık hizmetleri gibi ulaşılması beklenen hedefleri görme konusunda ABD'nin Irak halkının sesi olduğuna dikkat çekti.
Şarku'l Avsat’ın temasa geçtiği ABD’li bazı siyasi yetkililer, Irak'taki mevcut durumla ilgili endişelerini dile getirerek yaklaşan seçimlerin ‘hiçbir şeyi değiştirmeyeceği’ yönündeki kanaatin varlığına değindi. Nitekim Irak halkının seçimlere dair hevesi azalmış durumda. Yetkililer, silahlı grupların seçimlerde çoğunluğu elde edeceğine, bağımsızların ise seçimlerde büyük bir atılım elde etmek için mücadele edeceğine atıfta bulundu.
Kimliklerini açıklamamayı tercih eden yetkililer, siyasi sahnede hiçbir değişiklik belirtisi olmadığını, zirâ bu seferki seçimlere farklı isimlerle girecek olan ‘silahlı grupların ‘devletin tüm eklemlerini kontrol ettiğini’ ifade etti. Aynı zamanda “Irak'ta devlet Haşdi Şabi tarafından neredeyse ele geçirilmiş durumda. Hala Irak'ta en büyük ele sahip olan İran, büyük güçlerin koordine uluslararası baskısı olmadan herhangi bir siyasi taviz vermeyecek. Onu taviz vermeye itmenin tek yolu bu iken, ne yazık ki bu yönde uluslararası bir istek yok. Çünkü mevcut atmosferda mevcut ABD yönetimi ve Avrupalıların yaklaşımda bulunarak sabrediyor. Tüm bu gerçekler bölge ülkelerini İran ile bir arada yaşamanın yollarını aramaya sevk ediyor” ifadelerini kullandı.
ABD yönetiminin silahlı gruplar ve İran’a yönelik ‘güçlü bir tonda’ bulunmadığına dikkat çeken yetkililer, zirâ İran'ın bölgedeki rolünün müzakere masasında olmayacağını vurguladığını, ABD’nin ise müzakereleri başarısızlığa uğratmak istemediğini hatırlattı.
Diğer yandan Birleşik Devletler Barış Enstitüsü, Irak'ta hukukun üstünlüğünü ve insan haklarına saygıyı destekleyen, aşiretlerin rolünün devletinkine üstün gelmemesi için aşiret hukuku hükümlerini değiştirmeyi amaçlayan bir anlaşma imzalayarak popüler ve demokratik bir atılım gerçekleştirmeyi başardı.
Enstitünün Orta Doğu ve Kuzey Afrika Programları Direktörü Dr. Elie Ebu Avn, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, Sünni ve Şii’lerden güçlü bir destek alan söz konusu anlaşmanın başta kadın hakları olmak üzere insan hakları ilkelerine uygun olmayan aşiret hukukunun bazı hükümlerini değiştirmeyi amaçladığını belirtti. Ebu Avn aynı zamanda “Anlaşmaya varmak büyük ve önemli bir adımdı. Anlaşmadan sonraki uygulama aşaması en önemlisi. Kamuoyu büyüklerini anlaşmanın uygulanması için desteğe çağıracağız. Fikrin temeli, ABD Barış Enstitüsü ile çalışan yerel Iraklı ortaklardan çıktı. Irak makamları ve dini referanslar tarafından kabul edilen fikir, daha sonra ABD Dışişleri Bakanlığı-İnsan Hakları Ofisi'nden sağlanan fonla hayata geçirildi. Irak'taki stratejimiz duraksamalı değil sürekli; esnekliği ve sürekli çalışmayı gerektiriyor” açıklamalarında bulundu.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.