Hamideti: Sudan’da polis ve istihbarat birimlerini sadece seçilmiş cumhurbaşkanına devrederiz

Sudan Kabine İşleri Bakanı Halid Ömer Yusuf, anayasanın ihlali ile mücadele sözü verdi.

Muhammed Hamdan Dagalo (Hamideti). (Reuters)
Muhammed Hamdan Dagalo (Hamideti). (Reuters)
TT

Hamideti: Sudan’da polis ve istihbarat birimlerini sadece seçilmiş cumhurbaşkanına devrederiz

Muhammed Hamdan Dagalo (Hamideti). (Reuters)
Muhammed Hamdan Dagalo (Hamideti). (Reuters)

Sudan’da Geçiş Dönemi Egemenlik Konseyi Birinci Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Dagalo (Hamideti), Genel İstihbarat Teşkilatı ve polis birimlerinin geçiş hükümetinin askeri bileşenine bağlı olduğunu bildirdi. Söz konusu açıklamalar, Sudan Kabine İşleri Bakanı Halid Ömer Yusuf tarafından ise tepkiyle karşılandı. Yusuf, Hamideti’nin açıklamalarını anayasanın ihlali olarak bu yöndeki bildirilerle kararlı bir şekilde mücadele etme sözü verdi.
Hamideti, perşembe günü öğretmenlere hitaben yaptığı konuşmada Genel İstihbarat Teşkilatı ve polis birimlerinin askeri kurumlar olmaları dolayısıyla sivil bileşene devretmeye karşı çıktı. "Bunlar ancak seçilmiş bir cumhurbaşkanına devredeceğimiz askeri kurumlardır" dedi. Hükümetin sivil bileşenini, baskı uygulamak ve Karakuş’un yönetimini yeniden kurmak için iki kurumu da kontrol etmeyi istemekle suçladı. Bu kurumların teslimi sürecinde herhangi bir şart koşmayacaklarını belirten Hamideti tüm yetkilerin anayasaya uygun olarak devredileceğini kaydetti.
Halid Ömer Yusuf dün resmi Facebook hesabından yaptığı paylaşımda, güvenlik ve askeri teşkilatların geliştirilmesi ve düzenlenmesinin, ülkedeki sivil demokratik geçişin başarısını belirleyecek önemli bir mesele olduğunu söyledi. Hamideti’nin açıklamalarının, anayasal yükümlülüklerin ve görevlerin yerine getirilmesine doğrudan bir tehdit olarak nitelendirerek “Onunla ciddi ve sağlam bir şekilde mücadele edeceğiz” ifadesini kullandı.
Hamideti’nin açıklamalarının anayasaya açıkça aykırı olduğunu belirten Halid Ömer Yusuf, anayasanın 36’ıncı maddesine göre polis teşkilatının yürütme makamına, 37’inci maddesine göre de istihbarat servisinin iktidara ve yürütme makamlarına bağlı olduğunu söyledi. Bu iki kurum için özel bir şart olmadığını kaydetti.
Hamideti, Egemen Meclisi'n yetkisini sembolik olarak nitelendirerek iktidarda kalmak istemediklerini, Genel Komutanlığın oturma eyleminin dağıtılması, barışçıl protestocuların öldürülmesi suçları ile vahşet uygulamalarına dair soruşturma yapmak için kurulan bağımsız soruşturma komisyonunun feshedilmesini istediklerini bildirdi. Hamideti, “Biz, soruşturma komisyonunu tehdit etmiyoruz. Sonuçları görmek için onlardan daha istekliyiz. Komisyonun kararlarının en kısa zamanda açıklanmasını umuyoruz” dedi.
Darbe girişiminin, silahlı kuvvetler tarafından yüksek profesyonellik ile kan dökülmeden engellendiğine dikkat çeken Hamideti, “Darbeciler ülkedeki her şeyi ele geçirmiştiler. Planlı ve organize bir darbe girişimiydi. Başarılı olsalardı boğazımızı keseceklerdi” ifadesini kullandı.
Hamideti, Egemenlik Konseyi Başkanlığı’nın sivil bileşene devredilmesine yönelik bir soruyu şöyle cevapladı:
"Bunları konuşmak için henüz erken. Askeri bileşen olarak biz mecliste sandalye kazanmakla ilgilenmiyoruz. Ama onların tek isteği sandalye kazanmak. Ülkenin, tüm altyapısı yok edildikten sonra uçuruma doğru gittiğini görmezden geliyorlar.”



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.