Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, geçiş dönemini yöneten Konsey’in sivil kanadına karşı açıklamalar yaptı. Burhan, sivillerle olan ortaklığı ‘eski şeklinde’ sürdürmeyi artık kabul etmeyeceğini ifade etti. Burhan, ülkenin tanık olduğu siyasi krizden çıkması için mevcut hükümetin görevden alınmasını ve yeni bir hükümetin kurulmasını şart koştu.
Askeri ve sivil liderler arasındaki gerginlikte nispeten sakin geçen birkaç günün sonrasında, Başbakan Abdullah Hamduk’un ülkeyi başarısız darbe girişimden bu yana yaşadığı içe kapanma halinden çıkarma girişimleri askeri bileşen tarafından göz ardı ediliyor. Askerler ve siviller arasındaki gerginlik yeniden alevlendi. Son açıklamaların arka planında, geçen ayki başarısız darbe girişimi sonrası siviller ve askerler arasındaki ortak mekanizmanın ‘ilan edilmemiş bir şekilde dondurulması’ ile sonuçlanması yatıyor.
Burhan hükümeti feshetmek istiyor
Şarku’l Avsat’ın Hartum merkezli eş-Şark TV kanalından aktardığı habere göre Burhan, 11 Ekim’de Hartum’un Bahri Askeri Bölgesi’ndeki askerlere hitaben yaptığı konuşmada, ülkedeki mevcut siyasi duruma yönelik herhangi bir çözümün yalnızca ‘mevcut hükümeti feshetmekten’ geçeceğini söyledi. Cumhurbaşkanı konumundaki Burhan, “Mevcut hükümeti feshetmek ve geçiş hükümetindeki siyasi partilerin tabanını genişletmek dışında mevcut duruma çözüm yok” dedi.
Burhan, sivillerin, krizin patlak vermesinden bu yana ortaklığı ‘mevcut’ şekliyle sürdürmek için Egemenlik Konseyi’nin askeri bileşeniyle temasa geçtiğini, ancak askeri bileşenin ‘ortaklığı, önceki haliyle sürdürmeye yönelik tüm girişimleri reddettiğini’ belirtti. Egemenlik Konseyi Başkanı ayrıca, partilerin tabanını, Ömer el-Beşir başkanlığındaki 30 yıl boyunca ülkeyi yöneten ‘Ulusal Kongre Partisi’ dışında herkesi kapsayacak şekilde genişletmeyi şart koştu.
Burhan, Anayasa Mahkemesi’nin oluşumunu hızlandırmak, bağımsız bir başsavcı atamak ve Ulusal Kongre hariç tüm tarafları temsil eden bir yasama konseyi oluşturmak için çağrıda bulundu. Bu talepler, sivil ortakların ‘Egemenlik Konseyi’nin askeri bileşenini kendilerini engellemekle suçlayarak çağrı yaptığı taleplerin’ aynısı. Egemenlik Konseyi üyesi Muhammed el-Fekki Suleyman, krizin yansımalarının bir parçası olarak, ordunun Egemenlik Konseyi’ndeki uzlaşmazlığı nedeniyle iki tarafın bir ‘yargı başkanı’ üzerinde anlaşamadıklarını belirtti.
Ancak Geçiş Dönemi Egemenlik Konseyi medyası, Burhan’ın sert tonunu hafifletti. Öyle ki sosyal medya organları üzerinden gazetecilere dağıttığı bir bültende, “Burhan, feshedilen Ulusal Kongre Partisi dışında tüm devrimci ve yurtsever güçlerin katılımıyla ulusal uzlaşmanın ve katılım tabanının genişletilmesinin önemine olan tutkusunu yineledi” ifadelerine yer verildi.
Abdulfettah el-Burhan, “ordunun özgür ve adil seçimlere uzanan geçiş dönemini koruduğunu” yineledi ve silahlı kuvvetleri, geçiş sahnesinden uzaklaştırma girişimlerini ise kınadı. Burhan, “Bazı siyasi güçler, silahlı kuvvetler ve hızlı destek ile sorunlar üreterek, onların yurtseverliklerini sorgulayarak ve siyasi geçişi engelleyen ikilemlere girerek kamuoyunu meşgul etmeye çalışıyorlar. Bu güçler, onların diyalogu ve diğer tarafların katılımını reddetmesine neden oldu” dedi. Güvenlik ve askeri liderlerin, siyasette etkin olmak istemediklerini ve mevcut kotalara tabi olmayacaklarını vurgulayan Burhan, “Buna karar veren, halk tarafından seçimler yoluyla seçilen kişi de odur” diyerek, ordunun ve güvenlik hizmetlerinin yeniden yapılandırılması taleplerine dikkati çekti.
Sudan, 21 Eylül’de ordu içindeki bir grup subay tarafından düzenlenen darbe girişiminin başarısız olmasının ertesi günü, sivil ve askeri geçiş aşamasının ortakları arasında bir gerginlik süreci yaşamaya başladı. Bu nedenle Egemenlik Konseyi’ndeki toplantılar, görüşmeler ve Egemenlik Konseyi ile geçici bir parlamentoyu temsil eden bakanlar komitesi arasındaki ortak görüşmeler askıya alındı.
Üç haftalık süre boyunca iki taraf da medya üzerinden sivil ve askeri bileşenler arasında suçlamalarda bulundu. Sivil kanat, askeri kanadın, hükümet ortağı ‘Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri İttifakı’nın görevden alınacağı ‘beyaz darbe’ düzenlemeye çalıştığını öne sürdü.
Krizin patlak vermesinden bu yana Başbakan Abdullah Hamduk, krizi çözmek için geçen pazar günü bir araya gelmelerinden önce tek başına Burhan ve Bakanlar Komitesi ile defalarca görüşmeye çalıştı. Yerel bir kaynak, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, iki tarafın geçen pazar günü bir toplantıda görüştüklerini söylerken, “Bu, Burhan’ın Başbakanın önerilerine verdiği bir yanıt olarak görülüyor” dedi.
Ağustos 2019’da askeri ve sivil isimler tarafından imzalanmış geçiş dönemini düzenleyen anayasal belge, Burhan ve Egemenlik Konseyi’ne hükümeti feshetme konusunda herhangi bir anayasal yetki vermemekte. Görevleri, Özgürlük ve Değişim Güçleri (ÖDBG) tarafından seçilen başbakanın ve aynı zamanda ÖDBG içerisinden başbakan tarafından atanan bakanların atamasını onaylamakla sınırlı.
Anayasal belgeye göre Egemenlik Konseyi, tüm üyeleriyle birlikte devletin başını, egemenliğini ve birliğini temsil ediyor. Genelkurmay Başkanlığı’nı, Hızlı Destek Kuvvetlerini ve diğer düzenli kuvvetleri temsil ediyor. Egemenlik Konseyi, Askeri Geçiş Konseyi ile ÖDBG arasındaki anlaşma ile oluşturuldu. Anayasal belge, Egemenlik Konseyi Başkanı’na Konsey adına imza atmak dışında herhangi bir yetki vermedi. Belgeye göre geçiş döneminin ilk döneminde asker ve ikinci döneminde ise sivil yönetim Konsey’e başkanlık edecek.