Gündem yaratan ifşacı Frances Haugen, Facebook Gözetim Kurulu'yla görüşecek

Facebook hisseleri, ifşaatın ve sunucularda yaşanan kesintinin ardından epey değer kaybetti (Reuters)
Facebook hisseleri, ifşaatın ve sunucularda yaşanan kesintinin ardından epey değer kaybetti (Reuters)
TT

Gündem yaratan ifşacı Frances Haugen, Facebook Gözetim Kurulu'yla görüşecek

Facebook hisseleri, ifşaatın ve sunucularda yaşanan kesintinin ardından epey değer kaybetti (Reuters)
Facebook hisseleri, ifşaatın ve sunucularda yaşanan kesintinin ardından epey değer kaybetti (Reuters)

Teknoloji devi Facebook'la ilgili ifşaatıyla gündemi sarsan Frances Haugen, şirketin Gözetim Kurulu'yla görüşmeye hazırlanıyor.
Gözetim Kurulu tarafından dün yapılan açıklamada, ifşacı Haugen'la ilerleyen haftalarda iddiaları tartışmak için bir araya gelecekleri kaydedildi.
Kurul, Haugen'la yapılacak görüşmenin, Facebook'ta şeffaflığı ve hesap verebilirliği güçlendirme yönünde alacakları kararlara fayda sağlayabileceğini düşünüyor:
"Gözetim Kurulu olarak Facebook'a çetin sorular sormaya ve şirketi şeffaflık, hesap verebilirlik ve adalet taahhüt etmeye zorlamayı sürdüreceğiz."
Haugen da Facebook'ta çalışırken öğrendikleri hakkında Gözetim Kurulu'nu bilgilendirmek için görüşmeyi kabul ettiğini söyledi:
"Facebook, Gözetim Kurulu'na defalarca kez yalan söyledi. Gerçekleri kurulla paylaşmayı sabırsızlıkla bekliyorum."
2020'de oluşturulan Gözetim Kurulu, aralarında hukukçular, hakimler, insan hakları aktivistleri ve gazetecilerin olduğu 20 kişiden meydana geliyor. Şirketten bağımsız olan kurul, Facebook ve Instagram politikalarına karar verebiliyor ve platformlardaki içerikleri denetleyebiliyor.

Haugen'ın ifşaatı
Daha önce Facebook'un yanlış bilgi ekibinde ürün sorumlusu olarak çalışan Haugen, ABD'nin prestijli gazetelerinden Wall Street Journal'a bir dizi belge sızdırdı.
Belgelere göre Facebook, sporcular ve politikacılar dahil milyonlarca VIP'yi, standart içerik denetleme kurallarından muaf olan "XCheck" adlı seçkin kullanıcı sınıfına aldı.
Ayrıca şirket içinde iki yıl önce yapılan bir araştırmanın bulguları, Instagram'ın her üç genç kızdan birinin olumsuz beden algısını daha da kötüleştirdiğini ortaya koydu.
Araştırma ayrıca gençlerin, yaşadıkları anksiyete ve depresyonun ağırlaşmasından Instagram'ı sorumlu tuttuğunu gösterdi.
Haugen, Facebook'un yüksek kârdan vazgeçmemek için özellikle çocuk ve gençlerin bağımlı olduğu özelliklerini ve bu kesimlere zarar veren birçok uygulamasını bilerek düzenlemediğini ve konuyla ilgili araştırma sonuçlarını kamuoyundan sakladığını savundu.
Facebook CEO'su Mark Zuckerberg ise bu iddialara 6 Ekim'de paylaştığı mesajla yanıt verdi. Zuckerberg Facebook çalışanlarına da gönderdiği mesajda şunları söyledi:
"Kâr etmek için kasten insanları kızdıran içerik yayınladığımız argümanı son derece mantıksız. Biz reklamdan para kazanıyoruz ve reklam verenler sürekli reklamlarının yanında zararlı ya da sinirlendiren içerik istemediklerini söylüyor. Kullanıcıları sinirlendiren ya da depresyona sokan ürünler geliştirmek için yola çıkan bir teknoloji şirketi tanımıyorum."
Independent Türkçe, CNN International, Sputnik International



Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
TT

Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)

Kritik öneme sahip Maya kenti Caracol'un ilk hükümdarı olduğu düşünülen birine ait mezar keşfedildi. Mezarda bulunan eserler dönemin büyük kentleri arasındaki ilişkiye ışık tutuyor.

Maya dünyasının en büyük ve en önemli şehirlerinden Caracol'un nüfusunun zirve döneminde 100 bine ulaştığı tahmin ediliyor. Ancak diğer pek çok Maya şehrinde olduğu gibi, bilinmeyen nedenlerle MS 900 civarında çöküşe geçti.

Kalıntıları Belize'de yer alan antik kentin harabelerindeki kazılar en az 40 yıldır sürüyor. Fakat bugüne kadar yapılan çalışmalarda hiçbir kraliyet üyesine ait mezara rastlanmamıştı. 

Kazılara liderlik eden Houston Üniversitesi arkeologları Diane ve Arlen Chase, etkileyici bir keşifle bu durumu değiştirdi. 

İlk kez Caracol'da bir kraliyet mezarı ortaya çıkaran ekip, bunun kentin bilinen ilk hükümdarına ait olduğunu düşünüyor.

Houston Üniversitesi'nden yapılan açıklamaya göre Te K'ab Chaak adlı kralın mezarı yaklaşık MS 350'ye tarihlendi. Araştırmacılar tahta 331'de çıkan Te K'ab Chaak'ın hanedanının en az 460 yıl varlığını sürdürdüğünü söylüyor.

Field Museum'dan arkeolog Gary Feinman, yer almadığı çalışmanın bulguları hakkında "Çok erken bir döneme ait hükümdar buldular, ki bu çok önemli ve bir hanedanın kurucusu olduğu iddia ediliyor" diyerek ekliyor: 

Bu büyük bir bulgu.

Araştırmacılar mezarda bulunan kalıntılara dayanarak Te K'ab Chaak'ın 1,7 metre boyunda ve öldüğünde dişi olmayan yaşlı bir adam olduğunu tespit etti.

Chase çifti kalıntılarla birlikte gömülen seramik kapların tarzından mezarın son derece eski olduğu sonucuna vardı. Kırmızı zincifre mineraliyse, çok yüksek statüye sahip birine ait olduğunu anlamına geliyordu.

Arlen Chase "Eşyalar zincifreyle kaplanmışsa kraliyet ailesinin en üst seviyedeki kişileri sözkonusu demektir" diye açıklıyor.

Ekip mezarda yeşim taşından yapılmış üç set kulak süsü de buldu. Maya elitlerinin kullandığı bu değerli eşyalara pek sık rastlanmıyor. 

ghyjudcfv
Çömlek kaplar üzerinde daha önce görülmeyen tasvirler bulundu (Houston Üniversitesi)

Ayrıca mozaik bir ölüm maskesi de keşfeden araştırmacılar bunun çok daha nadir olduğunu belirtiyor. Chase çifti daha önce sadece bir adet ölüm maskesi bulmuştu.

Arkeologlar mezarda gördükleri çömleklerin de etkileyici olduğunu ifade ediyor. Bu kaplarda Mayaların ticaret tanrısı, bir sinek kuşu ve mızrak tutan bir hükümdarla ona adak adayan kişiler resmedilmişti. Bazılarında maymun, baykuş ve nasua gibi hayvanlar tasvir edilmişti. 

Arlen Chase bazı tasarımlar için "Bunları daha önce hiç görmemiştik" diyor.

Araştırmacılar mezardaki bazı eserlerin, yine MS 350'lere tarihlenen diğer iki Caracol mezarındakilere çok benzediğini söylüyor. Bunlar arasında Meksika'nın orta kesiminden gelen yeşil obsidyen bıçaklar ve mızrak fırlatmak için kullanılan bir alet de vardı. 

Ekip bu aletlerin genellikle Caracol'un 1200 kilometre uzağındaki Teotihuacán kentiyle ilişkilendirildiğini belirtiyor. 

Chase çiftine göre bu durum iki kent arasındaki büyük mesafelere rağmen erken Maya halkının, Orta Meksika topluluklarıyla sanılandan onlarca yıl önce ilişki kurduğuna işaret ediyor. Te K'ab Chak zamanında Teotihuacán'dan Caracol'a yürümek muhtemelen en az 150 gün sürüyordu.

İkili, ellerindeki bulgulara dayanarak kentler arasında ticari ve diplomatik ilişkiler kurulduğunu düşünüyor. Öte yandan bazı uzmanlar net çıkarımlar yapmadan önce daha net kanıtlara ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.

Independent Türkçe, Live Science, New York Times, Smithsonian Magazine, Houston Üniversitesi