Çin nasıl casuslar ülkesine dönüştü?

Gizliliği ve kişisel bilgileri koruyan yasaların sıkılaştırılması, gizli dinleme teknolojisini engelleyemedi

2000’li yılların başında Çin yasaları, kişisel özgürlük hakları konusunda belirsizdi (Reuters)
2000’li yılların başında Çin yasaları, kişisel özgürlük hakları konusunda belirsizdi (Reuters)
TT

Çin nasıl casuslar ülkesine dönüştü?

2000’li yılların başında Çin yasaları, kişisel özgürlük hakları konusunda belirsizdi (Reuters)
2000’li yılların başında Çin yasaları, kişisel özgürlük hakları konusunda belirsizdi (Reuters)

Ahmed Mustafa (Uluslararası ilişkiler konusunda uzman gazeteci)
Çin hükümeti siber güvenlik ve kişisel verilerin korunmasına ilişkin yeni yasalar çıkardı. Pekin ayrıca büyük şirketleri bilgilerini, yurtdışında değil Çin'de saklamaya zorlamak için aldığı önlemlere rağmen, Çinlilerin birbirleri hakkında casusluk yapma pazarı büyümeyi durduramadı.
Londra merkezli The Times gazetesi Çin'in ‘casuslar ülkesi’ne dönüşmesiyle ilgili uzun bir dosya haber yayınladı. Dosya haber, çalışmaları karı kocaların sadakatsizliklerini ortaya çıkarmaya ve borçlarını ödemekten kaçınanları kovuşturmaya odaklanan özel bir dedektifle yapılan röportaja dayanıyor.
He Zhihui, Çin ordusunda görev yaptığı sırada keşif subayı olarak çalışıyordu. 2000’li yılların başında, çalışmaları, hızla gelişen ve Çin’in ana şehirlerindeki mağazalarda satılan, yaygın olarak bulunan gizli dinleme araçlarına dayanan özel bir dedektif olarak çalışmaya başladı. Pazardan satın aldığı mikro casus kameraları yerleştirirken veya telefon dinleme cihazlarını ve diğer casus teknoloji ürünlerini kullanırken bunun kendisini endişelendirmediğini söylüyor.
2000’li yılların başında Çin yasaları, kişisel özgürlük hakları konusunda net değildi. Bu nedenle, yasayı ihlal etme korkusu olmadan bu ürünleri kullanmakta herhangi bir sorunla karşılaşmadı. Üçüncü milenyumun ilk on yılının geçmesiyle birlikte mahremiyet ihlali vakaları arttı. Gençlerin sokakta kimse fark etmeden kadın kıyafetleri altında fotoğraf çekmek için kullandıkları minik kameralar Asya'da yayıldı. 2010 yılında, Çinli Olimpiyat dalış şampiyonu Guo Jingjing, özel bir havuzda antrenman yaparken görüntülendi. Video sosyal medya platformlarında yayınlandı ve kamuoyunun gündemine oturdu.

Casus yazılımlara karşı hamle
Ulusal Siber Güvenlik Yasası'nın 2017 yılında yürürlüğe girmesinden önce, Çin yasalarında yalnızca devlet tarafından bireyler ve şirketler tarafından kullanılması gereken casusluk teknolojilerinin kullanımına ilişkin bir madde vardı. Kanunda yer alan tek maddenin metni, “Bir vatandaşın kişisel bilgilerini hukuka aykırı olarak çalan veya saklayan kişi, 3 yıl hapis veya para cezası ile cezalandırılabilir” ifadelerini içeriyordu. Vatandaşları takibin yasal biçiminin, yalnızca devlete ve onun yetkilerine açık olduğu vurgulandı.
2010 yılında polis, He Zhihui'nin ofisine baskın düzenledi. Bilgisayarında yapılan aramada telefon görüşmeleri dokümanları, dinleme ve casusluk yoluyla elde edilen diğer materyallerin bir dökümü bulundu. Özel dedektif tutuklanıp yedi ay hapis cezasına çarptırıldı. Ardından karşı istihbarat alanında çalışmak için dışarı çıktı. Gizli kameraları ve mikro dinleme cihazlarını ortaya çıkarmak için faaliyet gösterdi.
Zhihui, hükümetin son yıllarda bu cihazların üreticileri ve satıcılarını gözetimde tutma faaliyetlerine rağmen, bunların piyasada mevcut olmaya devam ettiğini, hatta sürekli geliştirilmekte ve yenilerinin yayınlandığını söyledi. Ancak şimdiki görevi, rakiplerinin onları gözetlemesinden korkan şirketlerin veya eşlerinin davranışlarını izlemesinden de korkan karı kocaların yararına bu yeni cihazların tanımak.
He Zhihui'nin artık otellerde ve ticari kuruluşlarda çalışanlara, önceki çalışma alanında kendisinin yerleştirdiği dinleme cihazlarını ve mikro kameraları tespit etmeleri için eğitim vermek olan yeni bir çalışma alanı mevcut.
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Bazı Çinli internet kullanıcılarının bloglara yaptıkları yorumlara göre Zhihui'nin, The Times tarafından yayınlanan hikayesi, internetin ve sohbet ve iletişim sitelerinin kullanımının teknolojik gelişimi ve korkunç yayılmasının, Çinlilerin neredeyse devletlerin vatandaşlarını dinlemesini aşacak, şekilde birbirleri üzerinde casusluk yaptığını gösteriyor.

Dev bir pazar
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in bilgi teknolojisi sektörünü düzenleme ve Çin'in ulusal bilgi güvenliğini korumayı amaçlayan yasaları yürürlüğe koyma politikasıyla, Çin'de siber güvenlik ve milyarlarca veri depolama sunucuları için yeni bir pazar aktif durumda. Son zamanlarda çıkarılan yasalar arasında, finansal teknolojiden elektronik pazara kadar çeşitli sektörlerdeki teknoloji şirketlerinin Çinli müşterileri hakkında veri ve bilgileri yurtdışında değil, Çin'de tutmasını gerektiren bir yasa var. Eskiden büyük şirketler, yurtdışında sunucu kiralardı. Fakat bu yıl yürürlüğe giren bu yasadan sonra bu artık mümkün değil.
International Information Corporation (IDC) tarafından bu hafta yayınlanan verilere göre, Çin'deki bilgi depolama ve güvenlik sektörü dünyanın en hızlı büyüyen sektörü. Yılın ikinci çeyreğinde sektördeki büyüme oranı, yüzde 9,7 olan küresel büyümeye kıyasla yüzde 33,5 oldu.
Bu sektör, özellikle siber güvenlik ve ağların, verilerin ve bilgilerin güvenliğinin sağlanması açısından 2019'dan bu yana dünya genelinde oldukça hızlı bir tempoda büyüyor. Bu yılın ilk yarısında, Çin'deki siber güvenlik şirketlerinin geliri yüzde 110 artarak bir milyar doların (1,1 milyar dolar) üzerine çıktı.
Ayrıca bilgi sigortası alanındaki danışmanlık şirketleri de bu yılın ilk yarısında büyüme kaydetti. Çin'deki veri depolama sunucusu pazarı, katlanarak büyümeye başladı. Bu büyüme yılın ilk yarısında yüzde 85,1 artarak 2,19 milyar ABD doları gelir elde edildi.



Dünya liderleri, Avustralya’daki Bondi sahili saldırısını kınadı

14 Aralık 2025'te Avustralya'nın Bondi plajındaki silahlı saldırı olay yerinde bir polis aracı duruyor (Reuters)
14 Aralık 2025'te Avustralya'nın Bondi plajındaki silahlı saldırı olay yerinde bir polis aracı duruyor (Reuters)
TT

Dünya liderleri, Avustralya’daki Bondi sahili saldırısını kınadı

14 Aralık 2025'te Avustralya'nın Bondi plajındaki silahlı saldırı olay yerinde bir polis aracı duruyor (Reuters)
14 Aralık 2025'te Avustralya'nın Bondi plajındaki silahlı saldırı olay yerinde bir polis aracı duruyor (Reuters)

Dünya liderleri, Pazar günü Sydney’in Bondi Sahili’nde düzenlenen Yahudi kutlamasına yönelik saldırıyı şiddetle kınadı. Saldırıda en az 12 kişi hayatını kaybetti, onlarca kişi yaralandı.

Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, olayı “Avustralya’daki Yahudilere yönelik bir saldırı. Hanuka Bayramı’nın ilk günü, normalde sevinç ve inançla kutlanması gereken bir gün…” sözleriyle değerlendirdi ve polis ile güvenlik güçlerinin olaya karışanları tespit etmek için çalıştığını söyledi.

frgt
Avustralya Güvenlik İstihbarat Teşkilatı (ASIO) Güvenlik Genel Direktörü Mike Burgess, Sidney'deki Bondi Plajı saldırısının ardından 14 Aralık 2025'te Canberra'daki Parlamento Binası'nda düzenlenen basın toplantısında konuşuyor (EPA)

Avustralya muhalefet partisi Liberal Parti lideri Susan Lee, “Avustralyalılar bu akşam derin bir yas içinde. Şiddet ve nefret, toplumumuzun kalbini vurdu… Hepimizin bildiği ve sevdiği Bondi’de” ifadelerini kullandı.

frgt
Avustralya Federal Polisi'nde ulusal güvenlikten sorumlu geçici komiser yardımcısı Nigel Ryan (EPA)

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, “Bu dünyada antisemitizme yer yok. Kalplerimiz bu korkunç saldırının kurbanları, Yahudi toplumu ve Avustralya halkı ile birlikte” dedi.

Saldırıya ilişkin tepkilerini dile getiren dünya liderleri arasında İngiltere Başbakanı Keir Starmer, olayın “son derece üzücü haberler” olduğunu söyledi. Yeni Zelanda Başbakanı Christopher Luxon ise, Avustralya ve Yeni Zelanda’nın bir aile gibi olduğunu belirterek, Bondi’deki saldırının kurbanlarıyla dayanışma içinde olduklarını ifade etti.

sd
Avustralya polisi ve acil durum ekipleri, 14 Aralık 2025'te Bondi Plajı'ndaki silahlı saldırı olayının yaşandığı yere yakın bir bölgede çalışıyor (EPA)

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Sa’ar, saldırının “Yahudi topluluğuna yönelik antisemitizmin bir sonucu” olduğunu ifade etti. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “Avustralya ve Yahudilerle dayanışma içindeyiz. Şiddet, nefret ve antisemitizme karşı birleşiyoruz” açıklamasında bulundu.

İspanya Dışişleri Bakanı José Manuel Albares, Norveç Başbakanı Jonas Gahr Støre ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson da benzer şekilde saldırıyı kınayarak, kurbanlar ve ailelerine başsağlığı dileklerini iletti.

ABD ve Kanada yetkilileri de saldırıyı terör eylemi olarak nitelendirerek, kurbanlara ve Avustralya halkına destek mesajı verdi. Almanya’daki Yahudi Derneği ise yaptığı açıklamada, “Derin bir şok içindeyiz. Antisemitizm öldürür” ifadelerini kullandı.

New South Wales Başbakanı Chris Minns, “Hanuka’nın ilk günü kutlanan bir bayram, ne yazık ki bu korkunç saldırı nedeniyle kabusa dönüştü. En az 12 kişi hayatını kaybetti, saldırganlardan biri de öldü” dedi.


Avustralya, silahlı saldırganı durduran Ahmed el Ahmed'i konuşuyor

Ahmed'in silahlı saldırganla karşı karşıya geldiği anı ve vurulduktan sonra tedavi edildiği anı gösteren bir videodan alınan birleşik görüntü (Dolaşımda)
Ahmed'in silahlı saldırganla karşı karşıya geldiği anı ve vurulduktan sonra tedavi edildiği anı gösteren bir videodan alınan birleşik görüntü (Dolaşımda)
TT

Avustralya, silahlı saldırganı durduran Ahmed el Ahmed'i konuşuyor

Ahmed'in silahlı saldırganla karşı karşıya geldiği anı ve vurulduktan sonra tedavi edildiği anı gösteren bir videodan alınan birleşik görüntü (Dolaşımda)
Ahmed'in silahlı saldırganla karşı karşıya geldiği anı ve vurulduktan sonra tedavi edildiği anı gösteren bir videodan alınan birleşik görüntü (Dolaşımda)

Bondi Plajı’nda düzenlenen Yahudilerin Hanuka Bayramı kutlamaları sırasında yaşanan ve en az 12 kişinin yaşamını yitirdiği saldırıya dair ortaya çıkan görüntülerde, bir sivilin saldırgana müdahale ederek silahını elinden aldığı görüldü. Söz konusu davranış, kamuoyunda geniş yankı uyandırırken, çok sayıda kişinin hayatının kurtarılmış olabileceği değerlendirildi.

Görüntülerde, otoparkta beyaz tişört giymiş bir kişinin, tüfek taşıyan koyu renkli tişörtlü saldırgana hızla yaklaştığı, arkasından saldırarak silahı ele geçirdiği ve ardından silahı saldırgana doğrulttuğu görülüyor. Saldırganın dengesini kaybederek geriye doğru çekildiği ve köprüye doğru yöneldiği, kahraman vatandaşın silahı daha sonra yere bıraktığı anlar videoda net şekilde yer alıyor.

Olay anına ait görüntüler kısa sürede sosyal medyada yayılırken, çok sayıda kullanıcı müdahalede bulunan kişinin cesaretini övdü ve bu davranışın birçok insanın hayatını kurtarmış olabileceğini dile getirdi. Avustralya merkezli News.com.au sitesi, kahraman olarak anılan kişinin Sidney’de yaşayan ve Sutherland’da bir manav işleten 43 yaşındaki Ahmed el-Ahmed olduğunu duyurdu.

İki çocuk babası olan Ahmed’in, bu müdahalesi sırasında iki kurşunla yaralandığı, kuzeninin 7News kanalına yaptığı açıklamayla doğrulandı. Duygusal görüntülerde, 43 yaşındaki manavın saldırganlardan birinin silahını zorla aldığı anlar dikkat çekti.

h
Viral videodan bir görüntü (ABC Avustralya Haber Ağı)

Reuters, güvenilir görüntüler üzerinden videonun doğruluğunu teyit etti. Ajans ayrıca, söz konusu görüntülerdeki saldırganların, daha sonra polis tarafından çevrelendiği doğrulanan kişilerle aynı kişiler olduğunu, kıyafetlerinden yola çıkarak belirlediğini aktardı. Şüpheli saldırganlardan birinin öldürüldüğü, diğerinin ise ağır yaralı olarak hastaneye kaldırıldığı bildirildi.

“Nefreti körüklüyor” açıklaması

Saldırıdan saatler sonra açıklama yapan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ağustos ayında Avustralya Başbakanı Anthony Albanese’ye bir mektup gönderdiğini ve Canberra yönetimini “antisemitizm ateşini körüklemekle” suçladığını söyledi.

Albanese hükümetinin Filistin devletini tanımayı da içeren politikalarının, Yahudi karşıtlığını teşvik ettiğini ve sokaklarda yayılmasına neden olduğunu savunan Netanyahu “Antisemitizm bir kanserdir. Liderler sessiz kaldığında yayılır. Zayıflığın yerini eylem almalıdır” ifadelerini kullandı.

Saldırıyı “dehşet verici” olarak nitelendiren Netanyahu, “Bu soğukkanlı bir cinayettir. Ne yazık ki her dakika kurbanların sayısı artıyor. En uç kötülüğü gördük. Aynı zamanda Yahudi kahramanlığının zirvesine de tanık olduk” dedi. Netanyahu, kendisinin Yahudi olduğunu söyleyen ve saldırganlardan birinin silahını alan bir sivile atıfta bulundu.

Netanyahu açıklamasında, “Küresel antisemitizme karşı bir mücadele içindeyiz. Bununla mücadele etmenin tek yolu onu açıkça kınamak ve kararlılıkla karşı durmaktır. İsrail’de yaptığımız da budur. Ordumuz, güvenlik güçlerimiz, hükümetimiz ve halkımızla birlikte bunu sürdürmeye devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.

Avustralya hükümetine dolaylı eleştirilerde bulunan Netanyahu, “Kınamayan, hatta teşvik edenleri kınamayı sürdüreceğiz. Özgür ülkelerin liderlerinden beklenen adımları atmaları için baskı yapmaya devam edeceğiz. Teslim olmayacağız, eğilmeyeceğiz ve atalarımızın yaptığı gibi mücadeleyi sürdüreceğiz” dedi.


Boeing motor arızası Washington’daki Dulles Uluslararası Havaalanı pistinde yangına neden oldu

United Airlines uçağı kazasında dumanlar yükseliyor (Reuters)
United Airlines uçağı kazasında dumanlar yükseliyor (Reuters)
TT

Boeing motor arızası Washington’daki Dulles Uluslararası Havaalanı pistinde yangına neden oldu

United Airlines uçağı kazasında dumanlar yükseliyor (Reuters)
United Airlines uçağı kazasında dumanlar yükseliyor (Reuters)

United Airlines’a ait bir Boeing 777-200ER uçağı, kalkış sırasında meydana gelen motor arızası nedeniyle pistte çıkan yangın sonucu dün Tokyo’ya gitmek üzere havalandığı Washington’daki Dulles Uluslararası Havaalanı’na geri dönmek zorunda kaldı.

Fransız Haber Ajansı AFP’nin aktardığına göre United Airlines şirketi, “UAL803, kalkıştan kısa bir süre sonra Washington’daki Dulles Uluslararası Havalimanı’na geri döndü ve motorlarından birinde meydana gelen güç kaybını gidermek için güvenli bir şekilde indi” açıklamasını yaptı ve 275 yolcu ve 15 mürettebat arasında yaralanan olmadığını belirtti.

Açıklamaya göre yolcuların başka bir uçakla United Airlines uçuşunun asıl varış noktası olan Tokyo Haneda Havalimanı'na götürmesi planlanıyor.

ABD'nin başkenti Washington’daki en büyük havaalanı olan Dulles Uluslararası Havaalanı’nın sözcüsü, uçağın saat 12:20 civarında (17:20 GMT) kalktığını ve olayın ‘pist yakınlarındaki bazı ağaçlarda yangına neden olduğunu’ söyledi.

Sözcü, açıklamasına şöyle devam etti:

“Yangın söndürüldü, uçak Dulles Uluslararası Havaalanı’na geri döndü, saat 13.30 civarında güvenli bir şekilde indi ve havalimanı itfaiye ekipleri tarafından incelendi.”

Hasar gören pistin sınırlı bir süre için kapatıldığını açıklayan sözcü, Dallas Uluslararası Havaalanı'nda birkaç pist olduğu için diğer uçuşların etkilenmediğini de sözlerine ekledi.

rfgtyh
Uçak Dulles Uluslararası Havalimanı'na indikten sonra, bir acil müdahale aracı pistin yakınlarındaki yangını söndürmeye çalışıyor (Reuters)

ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), uçağın ‘kalkış sırasında motor arızası’ yaşadığı için Dulles Uluslararası Havaalanı’na geri döndüğünü açıkladı, ancak daha fazla ayrıntı vermedi. FAA, olayı soruşturacağını belirtti.

ABD Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB) da resmi bir soruşturma açıp açmayacağına karar vermek için şu anda olayla ilgili verileri topladığını duyurdu.

Havacılık haber ağı AIRLIVE, uçağın motorunun kalkış sırasında alev aldığını ve pistin sonunda yangına neden olduğunu bildirdi.

AIRLIVE, olayın ardından acil iniş denemesi öncesinde uçağın ağırlığını azaltmak için kritik bir güvenlik prosedürü olan yakıt boşaltma manevrası yaptığının görüldüğü bildirdi.

AIRLIVE tarafından yayınlanan uçak kayıt bilgilerine göre uçak 1998 kasımında Continental Airlines'a teslim edilmiş, daha sonra United Airlines tarafından satın alınmış ve (2024 yılından beri GE Aerospace olarak bilinen) iki General Electric motorla donatılmıştı.