Tütün kullanımının çok daha eskiye dayandığı keşfedildi

Keşif, eski insanların düşünüldüğünden 9 bin yıl önce tütün kullandığını gösteriyor

Arkeologların keşfettiği eski ocakta ateş yakmak için söğüt ağacı kullanılmıştı (Daron Duke)
Arkeologların keşfettiği eski ocakta ateş yakmak için söğüt ağacı kullanılmıştı (Daron Duke)
TT

Tütün kullanımının çok daha eskiye dayandığı keşfedildi

Arkeologların keşfettiği eski ocakta ateş yakmak için söğüt ağacı kullanılmıştı (Daron Duke)
Arkeologların keşfettiği eski ocakta ateş yakmak için söğüt ağacı kullanılmıştı (Daron Duke)

Bilim insanları tütün kullanımının bilinen en eski örneğini ABD’nin Utah eyaletinde keşfetti.
Çölde bulunan kömürleşmiş tohumlar, Amerika'ya gelen ilk insanların bu bitkiyi kullandığını kanıtladı.
Keşif, insanların daha önce düşünüldüğünden binlerce yıl önce tütünden yararlandığı anlamına geliyor.
Araştırmacılar, eski zamanlarda insanların kullandığı bitkiler arasında en önemli sosyal ve ekonomik etkiye tütünün sahip olduğunu söyledi.
Tütünün Mayalar ve diğer yerli Amerikan halkları arasında kutsal veya tıbbi uygulama alanlarında kullanıldığı bildirildi. Bitki ayrıca Batı'nın Yeni Dünya'da genişlemesinde ve sömürge ekonomisinde de rol oynadı.
Bu keşiften önceki en eski kanıt, 2018'de Journal of Archaeological Science: Reports isimli akademik dergide yayımlanan bir araştırmadan gelmişti.
O araştırmaya göre tütün kullanımının bilinen en eski kanıtı, Alabama'daki pipolarda bulunan ve yaklaşık 3 bin 300 yıl öncesine dayanan nikotin örnekleriydi.
Şimdiyse araştırmacılar, insanların o tarihten 9 bin yıl önce tütün kullandıklarına dair kanıtlar tespit etti.
Hakemli bilimsel dergi Nature Human Behaviour’da yayımlanan yeni çalışmada arkeologlar Utah'taki Büyük Tuz Gölü Çölü'nde bulunan, bir avcı-toplayıcı kampının kalıntılarını içeren çamur düzlüklerinde kazı yaptı.
Araştırmanın başyazarı Daron Duke, burada taş yapılarla çevrili bir ocak bulduklarını ve bu ocakta yemek pişirildiğine dair kanıtlar elde ettiklerini aktardı.
Radyo karbon analizleri, ocakta kullanılan malzemelerin ve odunun yaklaşık 12 bin 300 yıl önceden kaldığını ortaya koydu. En şaşırtıcı keşif ise ocağın içinde bulunan, kömürleşmiş haldeki 4 tütün kalıntısıydı.
Livescience’a konuşan Duke, "Tütün tohumları bulmak sürpriz oldu" ifadelerini kullandı:
"Geçmişteki insanlar gerçek botanikçilerdi. Amerika'ya geldiklerinde tütünün sarhoş edici etkisini hızla keşfetmişler."
Araştırmacılar, bu bölgedeki insanların o dönemde tütünü tam olarak nasıl kullandığını netleştiremedi. Ancak bu tohumların nikotin yüklü tütün yapraklarının varlığına işaret ettiği belirtildi.
Bu tür ipuçlarını göz önüne alan ekip, muhtemelen bu insanların ocağın yanında tütün çiğnediği veya tüttürdüğü sonucuna vardı.
Araştırmacılar, tütün kullanımına dair kanıtların bulunabileceği diğer alanlarda da çalışmalar yürütmek istiyor.
Bu tür çalışmaların tütünün ekimi ve kullanımı arkasındaki itici kültürel güçlere ışık tutabileceği düşünülüyor.
 
Independent Türkçe, Livescience



Yapay zeka uygulamaları 1 milyar kullanıcıyı aştı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Yapay zeka uygulamaları 1 milyar kullanıcıyı aştı

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Yeni bir rapora göre ChatGPT, Claude ve Google Gemini gibi mobil yapay zeka uygulamalarının kullanıcı sayısı 1 milyarı geçti.

Bu kilometre taşına, OpenAI'ın ChatGPT'yi kullanıma açmasının üzerinden üç yıl bile  geçmeden ulaşıldı. ChatGPT, Kasım 2022'de piyasaya sürüldüğünde tarihin en hızlı büyüyen uygulaması olmuştu.

Tüketici bilgi firması Meltwater ve kreatif ajans We Are Social tarafından hazırlanan Digital 2026 raporunda, "Yapay zeka, erken benimseyenlerden kitlesel pazara yayılarak 'kritik eşiği geçiyor' dendi.

700 sayfalık rapor, bu eğilimin internetin geri kalanında da dalgalanma etkisi yarattığını ve geleneksel arama motorlarını kullananların sayısının artık düşüşte olduğunun altını çiziyor.

Veri analisti Simon Kemp, "Yapay zeka, kullanıcıların farklı türden soruları yanıtlamalarına ve yalnızca arama motorlarıyla yapabileceklerinden çok daha geniş bir ihtiyaç yelpazesini karşılamalarına giderek daha fazla olanak sağlıyor" dedi.

OpenAI'ın patronu Sam Altman'a göre yapay zekanın benimsenme oranları büyük ölçüde yaklaşık 800 milyon kullanıcısı olan ChatGPT sayesinde artıyor.

Bu rakam geçen yıl bu zamanlar 250 milyon civarındaydı ve Statista tarafından toplanan verilere göre 586 milyon kullanıcısı olan Elon Musk'ın X'inin önüne geçti

OpenAI, Duke Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi'nden araştırmacılar geçen ay yayımladıkları makalede dünya yetişkin nüfusunun yaklaşık yüzde 10'unun ChatGPT kullandığını belirtmişti.

Araştırmacılar, "Yeni bir teknoloji için bu küresel yayılma hızının emsali yok" diye yazmıştı.

Pew Araştırma Merkezi'nin marşamba günü yayımladığı ayrı bir rapor, yapay zeka konusunda heyecandan çok endişe duyan kişi sayısının daha fazla olduğunu ortaya koydu.

25 ülkede 28 binden fazla kişinin görüşlerinin alındığı anket, insanların sadece yüzde 16'sının bu teknoloji konusunda endişeliden ziyade heyecanlı olduğunu ortaya koydu.

Raporun yazarları, "Yapay zekayla ilgili endişeler özellikle yetişkinlerin yaklaşık yarısının heyecandan çok endişe duyduğunu söylediği Birleşik Devletler, İtalya, Avustralya, Brezilya ve Yunanistan'da yaygın" diye yazdı.

Anket ayrıca, kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasılayla ölçülen bir ülkenin geliriyle yapay zeka farkındalığı arasında güçlü bir ilişki olduğunu ortaya koyuyor. Yüksek gelirli ülkelerdeki nüfus, daha az varlıklı ekonomilerdekilere kıyasla yapay zeka hakkında daha fazla bilgi sahibi olma eğiliminde.

Independent Türkçe


Starship, Teksas'tan yeni bir test uçuşuyla fırlatıldı

Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
TT

Starship, Teksas'tan yeni bir test uçuşuyla fırlatıldı

Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)

Amerikalı milyarder Elon Musk'ın sahibi olduğu SpaceX, dün Teksas'taki Starbase'den Starship uzay aracının on birinci uçuşunu gerçekleştirdi. Bu test görevi, yeniden kullanılabilir uzay aracının uydu fırlatma ve nihayetinde insanları Ay ve Mars'a taşıma yeteneğini test etmeyi amaçlıyor.

Bir Süper Ağır itici roketin üzerine monte edilmiş Starship üst kademesinden oluşan uzay aracı, SpaceX'in Starbase'deki tesislerinden yaklaşık 23:20 GMT'de fırlatıldı. Starship üst kademesini uzaya gönderdikten sonra, Süper Ağır itici roket fırlatmadan yaklaşık 10 dakika sonra Meksika Körfezi'ne yumuşak bir iniş gerçekleştirdi.

SpaceX Başkanı Gwynne Shotwell, geçen ay Paris'te düzenlenen bir konferansta, "11. test uçuşunu başarılı kılmak için elimizden gelen her şeyi yaptık," dedi. "Ama bildiğiniz gibi, kimse ne olacağını bilmiyor, bu yüzden göreceğiz." Starship'in, 2027 yılına kadar NASA astronotlarını Ay'a indirmesi planlanıyor.

Roket, SpaceX'in mobil geniş bant internet sağlama hedefinde hayati rol oynayan daha büyük Starlink uydularının fırlatılması için büyük önem arzediyor. Bu uydular, Musk'ın Mars'a insan ve kargo gönderme vizyonunun temelini oluşturuyor.


"Arka kapı" tehlikesi: 250 dosya ChatGPT'yi zehirlemeye yetiyor

(Unsplash)
(Unsplash)
TT

"Arka kapı" tehlikesi: 250 dosya ChatGPT'yi zehirlemeye yetiyor

(Unsplash)
(Unsplash)

Anthony Cuthbertson Teknoloji Editör Yardımcısı @ADCuthbertson 

Araştırmacılar, OpenAI'ın ChatGPT'si ve Google'ın Gemini'ı gibi yapay zeka modellerinin, eğitim verilerine yalnızca küçük bir bozulmuş veri örneği eklenerek "zehirlenebileceği" uyarısını yaptı.

Birleşik Krallık Yapay Zeka Güvenlik Enstitüsü, Alan Turing Enstitüsü ve yapay zeka firması Anthropic'in ortak yürüttüğü çalışma, 250 kadar az sayıda belgenin büyük dil modellerinin (LLM'ler) anlamsız metinler üretmesine yol açan bir "arka kapı" zafiyeti oluşturabileceğini ortaya koydu.

Bu açık özellikle endişe verici çünkü en popüler LLM'ler, kişisel internet siteleri ve blog yazıları da dahil internetteki herkese açık metinlerle önceden eğitiliyor. Bu da herhangi birinin yapay zeka modelinin eğitim verilerine dahil olabilecek içerik üretmesini mümkün kılıyor.

Anthropic, konuyu detaylandıran blog yazısında "Kötü niyetli aktörler, zehirlenme diye bilinen süreçte modelin istenmeyen veya tehlikeli davranışları öğrenmesini sağlamak için bu yayınlara belirli bir metin enjekte edebilir" dedi.

Arka kapı eklemek de bu saldırı türünden. Arka kapılar, modelden normalde gizli kalacak belirli bir davranışı tetikleyen özel ifadelerdir. Örneğin bir saldırgan komut isteminde olduğu gibi rasgele bir tetikleyici ifade içerdiğinde LLM'ler hassas verileri dışarı sızdıracak şekilde zehirlenebilir.

Bulgular yapay zeka güvenliğine dair endişelere yol açarken araştırmacılar, bunun teknolojinin hassas uygulamalarda kullanılma potansiyelini sınırladığını söylüyor.

Alan Turing Enstitüsü'nden Dr. Vasilios Mavroudis ve Dr. Chris Hicks, "Sonuçlarımız şaşırtıcı ve endişe vericiydi: Bir LLM'yi zehirlemek için gereken kötü niyetli belge sayısı (yaklaşık 250), modelin veya eğitim verilerinin boyutundan bağımsız olarak neredeyse sabitti" diye yazdı.

Başka bir deyişle, veri zehirleme saldırıları daha önce sanılandan daha uygulanabilir olabilir. Bir saldırgan için örneğin 250 zehirli Wikipedia makalesi yaratmak nispeten kolay olacaktır.

Riskler, "Poisoning attacks on LLMs require a near-constant number of poison samples" (LLM'lere yönelik zehirleme saldırıları neredeyse sabit sayıda zehir örneği gerektiriyor) başlıklı, hakem kontrolünden geçmemiş makalede detaylandırıldı.

The Independent yorum için Google ve OpenAI'la iletişime geçti.

Independent Türkçe, independent.co.uk/tech