ABD, Libya Seçim Komisyonu’nu destekleme sözü verdi

Sirte’de 6 yıl önce düzenlenen terör saldırılarında yer alan bir DEAŞ üyesi tutuklandı.

ABD’in Libya Özel Temsilcisi Richard Norland (solda) ve Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı İmad es-Sayeh. (ABD Büyükelçiliği)
ABD’in Libya Özel Temsilcisi Richard Norland (solda) ve Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı İmad es-Sayeh. (ABD Büyükelçiliği)
TT

ABD, Libya Seçim Komisyonu’nu destekleme sözü verdi

ABD’in Libya Özel Temsilcisi Richard Norland (solda) ve Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı İmad es-Sayeh. (ABD Büyükelçiliği)
ABD’in Libya Özel Temsilcisi Richard Norland (solda) ve Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı İmad es-Sayeh. (ABD Büyükelçiliği)

ABD, Libya’da seçimlerin bu yıl bitmeden önce, zamanında tamamlamasına yardımcı olmak için Libya Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu’na desteğini sürdürme sözü verdi.
ABD’nin Libya Büyükelçisi ve Özel Temsilcisi Richard Norland ve Libya Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı İmad es-Sayeh arasında gerekleşen görüşmede, kurumun ülkeyi 24 Aralık’ta yapılması planlanan seçimlere hazırlamada oynadığı rol ele alındı. Norland, 15 Ekim’de yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“ABD, tüm Libyalılar adına Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu’nun görevini desteklemeye devam ediyor. Libyalıların yaklaşan seçimlerde oy kullanma ve tüm ülkeyi istikrara ve refaha yakınlaştırmak için güneye, doğuya ve batıya yönelik attığı doğru adımlar bizi cesaretlendiriyor.”
İngiltere Başbakanı Boris Johnson, ABD’nin söz konusu hamlesiyle eş zamanlı olarak, geçen perşembe günü Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ile bir araya geldi. Görüşmenin gündeminde Libya vardı. Mısır Cumhurbaşkanlığı sözcüsü Büyükelçi Bessam Radi’ye göre tüm yabancı güçlerin ve paralı askerlerin ülkeden çıkarılmasının yanı sıra seçimlerin zamanında yapılabilmesi için Libya’daki siyasi sürecin desteklenmesi konusunda uzlaşı sağlandı.
Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, her türden bölünmeyi engellemek amacıyla, doğu şehirlerden siyasi, yerel ve toplumsal oluşumlarla görüşmek üzere planlanan ziyaretler kapsamında Tobruk’a gitti. Ziyaret, Başbakan Yardımcısı Hüseyin el-Katrani, bazı bakanlar, hükümet üyeleri ve doğu bölgesinin belediye başkanları tarafından yayınlanan ve ‘kaynakların üç bölge (Sirenayka, Fizan ve Trablus) arasında doğru yasal yöntemler yoluyla adil bir şekilde dağıtılmamasını’ eleştiren bir açıklamanın ardından geldi.
Menfi’ye yakın kaynakların Şarku’l Avsat’a aktardığı bilgilere göre Menfi, Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih ve Ulusal Ordu (LUO) komutasından sorumlu Başkomutan Korgeneral Abdurrazık en-Nazuri ile bir araya gelmeyi planlıyor. Kaynaklar görüşmede seçim süreci de dahil olmak üzere bir dizi meselenin ve ‘Ulusal Birlik’ hükümetine alternatif bir hükümet hazırlandığına dair söylentilerin ele alınacağını aktardılar.
Öte yandan güvenlik güçleri, altı yıl önce Sirte’de bir terör operasyonuna karışan DEAŞ’a mensup bir Tunusluyu tutukladı.

Operasyonlar sürüyor
Libya İç Güvenlik Birimi, 15 Ekim’de bir DEAŞ üyesinin tutuklandığını açıkladı. Zanlının, örgüt unsurlarını ülkeye getirmek ve Libya-Tunus sınırındaki hareketlerini kolaylaştırmakla suçlandığı belirtildi. Gözaltına alınan Ömer İzeddin adlı DEAŞ üyesi, bir video kaydında Tunus uyruklu olduğunu ve Sirte kentinin güneyinde örgütün başlattığı kanlı bir saldırıya katıldığını söylemişti. Zanlı, 6 yıldan uzun bir süre önce 4 kişiyi öldürdüğünü ve çok sayıda Libyalıyı da yaraladığını açıkladı.
İzzeddin, Tatavin şehrine mensup olduğunu ve Belkacem ve Salah adlı iki erkek kardeşiyle birlikte Tunus’ta DEAŞ’a biat ettiğini belirtti. Zanlı, Belkasım’ın daha önce örgütün Sabratha’dahi karargahına düzenlenen bir hava saldırısında ve Salah’ın ise 2016 yılında Ben Gardane’de düzenlenen bir saldırıda öldüğü bilgisini verdi. Ömer İzeddin, DEAŞ tarafından Bi’r Başul ve Bi’r Şalik arasını birbirine bağlayan rota üzerinden Tunus’tan Libya’ya (veya tam tersi) savaşçı kaçakçılığı yapmakla görevlendirildiğini de itiraf etti.



Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
TT

Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)

Libya siyaset sahnesine, on yılı aşkın bir süredir kronik siyasi ve askeri bölünmüşlükten mustarip olan ülkede ‘barışçıl çözüme’ yol açacak bir ABD planının yaklaşmakta olduğuna dair bir beklenti atmosferi hâkim.

ABD Başkanı Donald Trump'ın detaylarına değinmeden bu planı açıklaması, özellikle de Afrika işlerinden sorumlu danışmanı Massad Boulos'un kısa süre önce ‘herkes için adil, eşitlikçi, şeffaf ve tatmin edici başkanlık seçimleri yapılması’ gerektiğinden bahsetmesinin ardından, Libyalı siyasetçi ve analistlerin beklentilerine geniş bir kapı açtı.

Radikal değişim

Bazı Libyalı siyasetçilerin gözünde ABD'nin krize çözüm yolu ‘radikal değişim’ seçeneğinden geçebilir. Bu bağlamda Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri, Trump yönetiminin ‘Libya'ya geniş yetkilere sahip özel bir başkanlık temsilcisi atayarak siyasi sahneyi tamamen yeniden şekillendirmek için Birleşmiş Milletler (BM) sürecine paralel çalışacağını’ öne sürdü.

El-Fituri bu senaryoya ilişkin vizyonunu açıklarken ‘çözümün önünde engel teşkil eden mevcut organların feshedilmesi ya da dondurulması ve daha önce herhangi bir yönetim organında yer almayan tüm Libyalı bileşenleri temsil eden bağımsız bir ulusal komite oluşturulması’ temeline dayandığını söyledi.

tyu7ı8
ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap dünyası ve Ortadoğu işlerinden sorumlu kıdemli danışmanı Massad Boulos geçtiğimiz nisan ayında Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) Başkanı ile bir görüşme gerçekleştirdi. (UBH)

Libya’da iktidardaki siyasi organlar, Temsilciler Meclisi (TM), Devlet Yüksek Konseyi (DYK), batı ve doğu Libya hükümetleridir.

Daha önce Libyalı uzmanlar BM gözetiminde bir siyasi çözüm planı ortaya koymuş ve bu plan seçim yasaları, yürütme yetkisi ve kalıcı anayasa konularında çözüme ulaşmak üzere bir siyasi diyalog komitesinin oluşturulmasıyla sonuçlanmıştı.

Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ‘Lübnan iç savaşını yatıştıran 1989 tarihli Taif Konferansı benzeri bir uluslararası konferans düzenlenmesi’ olasılığını değerlendirdi.

Ancak istikrarı engelleyenlerin yargılanması için Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) ve geçtiğimiz ekim ayında ABD Senatosu tarafından kabul edilen İstikrar Yasası'nın harekete geçirilmesini öneren el-Fituri'ye göre bu yol ‘havuç ve sopa’ yaklaşımından bağımsız olmayacaktır. El-Fituri, bunun karşılığında da ‘sıkı uluslararası şeffaflık koşulları altında yeni hükümeti desteklemek üzere dondurulmuş Libya fonlarının kademeli olarak serbest bırakılmasını’ önerdi.

ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff daha önce Libya'da diplomatik başarı elde edileceğine dair güvenini ve iyimserliğini dile getirmiş, mayıs ayında The Atlantic'e verdiği röportajda Washington'un ‘Libya'da başarı elde edeceğini ve bunun yakında duyulacağını’ söylemişti.

Libyalı siyasi analist Eyyub el-Evceli, Amerikan çözümünün ‘tüm siyasi tarafların diyalog masasına oturması’ yoluyla geleceği ihtimalini zayıf görüyor. Şarku’l Avsat'a konuşan el-Evceli, ‘Trump yönetiminin Libya'daki krizin taraflarından birini ortadan kaldırırken, bir tarafı güçlendireceği ve en fazla bir yıl içinde başkanlık veya parlamento seçimlerine gitmek için çözümün anahtarlarını ona vereceği’ beklentisindeydi.

“Washington, Libya'yı güvenlik ve istikrarı bozacak ya da çatışmanın tarafları arasında bir savaşı ateşleyecek her türlü girişimden uzak tutmak istiyor” diyen el-Evceli, ABD'nin ‘krizin tarafları arasındaki farklılıkların derin olduğuna’ inandığına dikkat çekti.

Mevcut organların devrilmesini dışlamak

Buna karşılık TM Milletvekili Rebia Buras mevcut siyasi organların devrilmesi senaryosuna sıcak bakmıyor. “Trump yönetimi siyasi sürecin ayrıntılarından çok dengeleri yönetmeye ve ABD'nin Libya'daki çıkarlarını sağlamaya büyük önem verecektir” diyen Buras, Beyaz Saray'ın planının ‘pragmatik olacağını, demokrasi ve insan hakları konularından çok ekonomik anlaşmalara odaklanacağını’ düşünüyor.

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Buras, herhangi bir planın başarısı ve sürdürülebilirliği için temel bir koşula işaret etti: ‘Libya halkının, dışarıdan dayatılan ve Libyalıların hak ve çıkarlarını dikkate almayan her türlü dikte ya da çözümden uzak, birleşik ve egemen bir devlet kurma arzusunu yansıtması.’

Bu arada gözlemciler, Libya'nın uluslararası nüfuz ve çıkar mücadelesinin bir parçası olması nedeniyle ABD'nin olası bir çözümünün Libya dosyasındaki bölgesel ve uluslararası aktörlerden soyutlanamayacağına inanıyor.

rfty6
Libya Temsilciler Meclisi'nin (TM) Bingazi'deki bir oturumundan (TM resmi sayfası)

Trablus Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Dr. Ahmed el-Atraş, ‘ABD'nin çözüm yolunun başarı şansının, uluslararası ve bölgesel güçlerin Libya'daki çıkarlarını ve nüfuzlarını paylaşmalarına yönelik düzenlemelerle birlikte bölge için yeni bir siyasi haritanın yeniden çizilmesi konusunda uzlaşmaya bağlı olduğuna’ inanıyor.

El-Atraş, ‘uluslararası sistemde aktif olan ve BM Güvenlik Konseyi'nin daimî üyesi olan ülkeler arasında ABD dış politikasına taktiksel olarak karşı çıkan bir akımdan’ söz etti.

El-Atraş, ‘bazı ülkelerin Libya'nın içişlerine müdahalesinin derinliğini, bölgedeki yabancı çıkarlar üzerinde ciddi yansımaları olabilecek güvenlik durumunun kırılganlığını ve fiili otoritelerin yabancı baskılara boyun eğme ve iktidara tutunma tehdidini’ örnek gösterdi.

Libyalıların görüşlerinin aksine, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi eski üyesi Ben Fishman Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ABD'nin Libya politikasında bir değişiklik olduğuna dair hiçbir kanıt görmediğini söyledi.

Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Fishman, Massad Boulos'un 20 Haziran'da Berlin'de düzenlenen Libya konulu uluslararası toplantıya katılmamasına dayanarak Trump'ın Libya siyasi çözüm planıyla ilgili açıklamasının ‘geçici’ olduğunu düşünüyor.

Geçtiğimiz hafta Trump, Libya'nın da aralarında bulunduğu birçok ülkeye yüzde 30 gümrük vergisi getirmiş ve bunun Libyalılar üzerinde olumsuz yansımaları olmayacağını savunmuştu.

Libyalı ekonomist Ömer Zermuh, “Libya'nın ABD'ye ham petrol ve küçük bir oranda petrol türevleri dışında hiçbir emtia ihracatı yok. Trump'ın açıklamalarına göre petrol bu kapsamda değil” ifadelerini kullandı.

Şarku’l Avsat'a konuşan Zermuh, “Petrole gümrük vergisi getirilse bile Libya'nın yüksek kaliteli ham petrolü için alternatif pazarlar bulması zor değil” dedi.

Öte yandan Fishman'a göre bu karar, Libyalıların ABD'ye giriş vizelerini kısıtlayan önceki karar da göz önünde bulundurulduğunda, Boulos'un Libya'da ekonomik fırsatlar arama çabalarının önüne engeller koyuyor.