عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Çin’den İran’la nükleer müzakerelerin yeniden başlamasına destek

AB müzakerecisi Enrique Mora’nın geçtiğimiz günlerde Tahran'da yaptığı görüşmelerden bir kare (AFP)
AB müzakerecisi Enrique Mora’nın geçtiğimiz günlerde Tahran'da yaptığı görüşmelerden bir kare (AFP)
    Londra / Şarku’l Avsat
TT
TT

Çin’den İran’la nükleer müzakerelerin yeniden başlamasına destek

AB müzakerecisi Enrique Mora’nın geçtiğimiz günlerde Tahran'da yaptığı görüşmelerden bir kare (AFP)
AB müzakerecisi Enrique Mora’nın geçtiğimiz günlerde Tahran'da yaptığı görüşmelerden bir kare (AFP)

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, İranlı mevkidaşı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile yaptığı telefon görüşmesinde, Pekin'in İran’la yapılan nükleer anlaşmaya ilişkin müzakerelerin canlandırılmasını desteklediğini belirtti. Çin Dışişleri Bakanlığı'nın resmi internet sitesi üzerinden yapılan açıklamaya göre Wang, görüşme sırasında, Pekin’in Tahran’ın nükleer anlaşma meselesinde ulusal çıkarlarını savunma konusundaki tutumunu anladığını ve müzakereleri kolaylaştırarak bölgesel barış ve istikrarı teşvik etmek için tüm taraflarla birlikte çalışmaya istekli olduğunu söyledi.
Bloomberg Haber Ajansı'na göre Batı’daki siyasi çevreler ise İran, Çin ve Rusya'nın 2015 yılında imzalanan ve uluslararası yaptırımların hafifletilmesi karşılığında İran'ın nükleer faaliyetlerini sınırlandıran nükleer anlaşmayı canlandırmaya yönelik görüşmelerdeki gelişmelere ilişkin açıklamalarını yakından takip ediyorlar.
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin geçtiğimiz Haziran ayında cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanıp göreve başlamasından bu yana nükleer anlaşmaya ilişkin Viyana’da yapılan müzakereler askıya alınmış durumdaydı. Ancak geçtiğimiz hafta, İran ile ABD arasında Viyana'da arabulucular aracılığıyla yapılan müzakerelere geri dönmenin bir yolunu bulmaya yönelik çabalar yeniden başladı.
Öte yandan Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi ve Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Josep Borell, “İranlıların bir şekilde koordinatör olarak benimle ve Avrupa Komisyonu’nun diğer bazı üyeleriyle müzakereler başlamadan önce görüşmek istediğini biliyorum” diyerek İranlı yetkilileri Brüksel'de kabul etmek istediğini dile getirdi. Borrell, Washington'da gazetecilere yaptığı açıklamada, “Buna hazırım, ancak anlaşmayı kurtarmak için zaman daralıyor” dedi. Borrell, Tahran'ı daha fazla zaman kaybetmemeye ve nükleer programı konusunda müzakere masasına dönmeye çağırdı.
Borrell, Washington ziyaretinin sonunda, İran'ın nükleer silah edinmesini engellemek amacıyla 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmayı kurtarmaya yönelik diplomatik çabaların engellenmesi karşısında Washington tarafından tartışılan alternatif planlara ve İsrail'in bu hafta önerdiği askeri seçeneklere başvurulması olasılığını ise reddetti.
Diğer taraftan İran Dışişleri Bakanlığı, ‘iki tarafın önümüzdeki günlerde Brüksel'de müzakerelere devam etme konusunda anlaştığını’ açıkladı. Açıklamada, ‘Amerikalıların taahhütlerini yerine getirme konusunda ciddi şüphelerin olduğu’ belirtildi. AB’nin nükleer anlaşma müzakereleri dosyadan sorumlu müzakerecisi Enrique Mora da Perşembe günü Tahran'ı ziyaret ederek İran hükümetini, Reisi’nin Haziran ayında cumhurbaşkanı seçilmesinden bu yana askıya alınan müzakereleri sürdürmeye çağırdı.
Perşembe günü Washington'da ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken ile görüşen Borrell sözlerini şöyle sürdürdü:
“Kesin bir tarih veremem, ama gerekirse onlarla (İranlılarla) görüşmeye hazırım. Bunun kesinlikle gerekli olduğunu söylemiyorum, ancak bu konuda bir tür stratejik sabır göstermem gerekiyor. Çünkü başarısız olmamalıyız. Yeni İran hükümetinin dosyayı incelemek için zamana ihtiyacı olduğunu anlıyorum, ama uzun bir süre geçti ve müzakere masasına dönmenin zamanı geldi. B planları düşünmek istemiyorum. Çünkü b iyi bir plan olacağını düşünebildiğim bir B planı yok. İran'ın nükleer bir devlet olmasını engellemenin tek yolu anlaşmaya dönmektir.”
Eski ABD Başkanı Donald Trump'ın yönetimi sırasında Washington, 2018 yılında nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekildi ve Tahran'a yeniden yaptırımlar uygulamaya başladı. Buna karşılık olarak ise İran, anlaşma kapsamında nükleer programına getirilen kısıtlamalardan kademeli olarak çekildi. ABD’nin şimdiki Başkanı Joe Biden, İran'ın nükleer anlaşmadaki taahhütlerini yeniden yerine getirmeye başlaması halinde anlaşmaya geri dönmeye hazır olduğunu ifade etti.
Washington ve Tahran arasında Viyana’da yapılan dolaylı müzakereler, anlaşmayı imzalayan diğer tarafların, yani Çin, Rusya, Almanya, Fransa, İngiltere ve AB’nin arabuluculuğuyla Nisan ayında başladı. Fakat müzakereler geçtiğimiz Haziran ayında askıya alındı. Batı ülkelerinin sabırsızlığı, İran'ın henüz Viyana'daki müzakere masasına dönüş tarihini belirlememesi nedeniyle her geçen gün artıyor.
Fransa, geçtiğimiz Cuma günü İran'ı, nükleer programıyla ilgili uluslararası anlaşmaya yönelik daha önce eşi benzeri görülmemiş ciddi ihlallerine bir son vermeye çağırdı. Fransa Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü tarafından yapılan açıklamada, “İran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile iş birliğine hızlıca yeniden başlaması ve Kapsamlı Ortak Eylem Planı'nı (KOEP) ihlal ederek sürdürdüğü eşi benzeri görülmemiş risk taşıyan tüm faaliyetlerini acilen sona erdirmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı. KOEP, İran ile dünya güçleri arasında 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın resmi adıdır.
Daha önce müzakerelere devam etmekten başka seçenekleri değerlendirmeyi reddeden ABD, bu hafta tutumunu değiştirdi. ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken düzenlediği basın toplantısında, Washington'ın, ‘diplomatik bir çözümün en iyi yol olduğunu’ düşündüğünü, fakat askıya alınan müzakereleri sürdürmek için uzun süre beklemeyeceğini önceki açıklamalarından dahanet bir şekilde belirtti. Diyalogun iki tarafın da talebiyle olması gerektiğini, ama şuan için İran'dan bu yönde herhangi bir niyet göremediklerini söyleyen Blinken, “Eğer İran rotasını değiştirmezse başka seçeneklere başvurmaya hazırız” ifadelerini kullandı.
İran ile ABD, Fransa, İngiltere, Rusya, Çin ve Almanya arasında 2015 yılında Tahran'ın nükleer programına ilişkin bir anlaşmaya varıldı. Anlaşma sayesinde, İran’ın nükleer faaliyetlerini kısıtlamak ve programının barışçıllığını sağlamak karşılığında İran'a uygulanan yaptırımların birçoğu kaldırıldı.
Ancak, eski Başkan Trump döneminde, ABD'nin 2018 yılında anlaşmadan tek taraflı olarak çekilme kararı almasından ve Tahran'a yeniden ağır yaptırımlar uygulamasından bu yana anlaşmanın hükümleri geçersiz hale geldi. İran, ABD'nin anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesinden yaklaşık bir yıl sonra, kademeli olarak anlaşma çerçevesindeki yükümlülüklerin çoğunu uygulamayı bıraktı.
 

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

İsrail'in gizli çalışmalar yürüten Birim 504’ü işte bunu yapıyor

Birim 504, 30 Haziran 1948 tarihinde İsrail ordusu istihbarat teşkilatı bünyesinde kuruldu (İsrail ordusu resmi internet sitesi)
Birim 504, 30 Haziran 1948 tarihinde İsrail ordusu istihbarat teşkilatı bünyesinde kuruldu (İsrail ordusu resmi internet sitesi)
TT
TT

İsrail'in gizli çalışmalar yürüten Birim 504’ü işte bunu yapıyor

Birim 504, 30 Haziran 1948 tarihinde İsrail ordusu istihbarat teşkilatı bünyesinde kuruldu (İsrail ordusu resmi internet sitesi)
Birim 504, 30 Haziran 1948 tarihinde İsrail ordusu istihbarat teşkilatı bünyesinde kuruldu (İsrail ordusu resmi internet sitesi)

Emel Şehade

İsrail, Aksa Tufanı Operasyonu’nun ilk gününden itibaren askeri ve istihbarat araçlarını kullanarak faaliyetlerini, özellikle istihbarat alanında, yoğunlaştırdı. Bilindiği üzere 7 Ekim 2023 tarihindeki olaylar, Gazze Şeridi’nin güneyine doğru en güvenli sınırların ihlal edilmesini engelleyemeyen büyük bir istihbarat başarısızlığıyla sonuçlanmış ve ardından henüz sona ermeyen bir savaş patlak vermişti.

Bu yılın başlarından bu yana, bir yandan Lübnan ile ateşkes anlaşmasına varılması ve diğer yandan Suriye’de Beşşar Esed rejiminin çöküşüyle İsrail'in kuzeyinde bulunan bu iki bölge, İsrail istihbarat teşkilatlarının hedefine girdi. Bu istihbarat teşkilatları, İsrail'in düşman olarak gördüğü ve halkının güvenliği ile sınırları için tehlike arz eden örgütlerin liderlerini ortadan kaldırmak ve bu örgütlerin kapasitelerini zayıflatmak ve yok etmek gibi hedeflerini gerçekleştirmek için çalışıyorlar.

Savaşın patlak vermesinden bu yana 21 aydan fazla bir süredir, bazıları açık, bazıları gizli olan birimler, belirli operasyonların, özellikle de İsrail'in gerçekleştirdiği suikastların yürütülmesini sağlamak için bilgi toplama, rapor hazırlama ve örgütlerin hareketlerini izleme çalışmaları yürütüyor. Bu birimlerin başında faaliyet gösterdiği yıllar boyunca ‘Birim 154’, ‘İstihbarat 10’, ‘Sessizlik Birimi’ ve ‘İnsan İstihbarat Grubu’ gibi çeşitli isimlerle anılan ‘İnsan ve İstihbarat Soruşturma Birimi - Birim 504’ (HUMINT 504) geliyor. Askeri istihbarat bölümünün seçkin birimi olarak kabul edilen bu birimin görevleri arasında İsrail dışında İsrail adına çalışacak gizli ajanlar bulunması ve çalıştırılması da bulunuyor.

Birim 504, son iki ayda, İsrail'in son derece başarılı bulduğu birçok operasyona imza attı. Bunların sonuncusu pazartesi gecesi Suriye'de gerçekleşti. İsrail ordusu, İran'a bağlı olduğunu ve İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) Kudüs Tugayı tarafından yönlendirildiğini iddia ettiği bir hücreyi çökertti.

Ayrıntılı araştırmada, Birim 504'ün bir süredir Suriye'nin güneyindeki çeşitli bölgelerde faaliyet gösterdiği ortaya çıktı. İsrail ordusu, bir yandan İsrail sınırlarını tehdit eden düşman örgütlerin bu bölgede faaliyet göstermesine izin vermeyeceğini, diğer yandan azınlıkları, özellikle de Dürzileri korumak için bu kararı aldığını açıkladı.

ghyjuıko
Birim 504, 300 Filistinlinin tutuklanmasında görev alırken sorguları sırasında tüneller, depolar ve askeri çalışma yöntemleri hakkında bilgi edindi (İsrail ordusu resmi internet sitesi)

Birim 504, görevleri kapsamında, hem güney Suriye'de saha araştırmacılarını görevlendirerek hem de ajanlarını çalıştırarak bu hücre hakkında bilgi ve ayrıntılar topladı. Uygulanan prosedüre göre birim çeşitli kaynaklardan bilgi toplar ve bu bilgileri Suriye, Lübnan veya diğer ülkelerde operasyonlar yürütecek askeri ekipler veya tugaylara yardımcı olmak için orduya aktarır.

Pazartesi Gecesi Operasyonu’nda, 210. Tümen komutasındaki Aleksandroni Tugayı, Birim 504 tarafından iki ayı aşkın bir süre boyunca toplanan bilgilere dayanarak harekete geçti.

Bu operasyon, diğer birimler gibi bilinmeyen istihbarat biriminin arkasında duran onlarca operasyondan biriydi. İsrail ordusu, bu birimin en doğru bilgileri sağladığını ve ajanların operasyonun başarısında büyük rol oynadığını belirtti.

Haganah’ın kökleri

Suriye'nin güneyindeki hücrenin çökertilmesi, bir haftadan kısa bir süre içinde gerçekleştirilen ve Birim 504’ün istihbarat raporlarına dayanan ikinci operasyondu. Birim 504, İsrail'e tehdit oluşturdukları gerekçesiyle aranan kişiler hakkında kesin bilgiler sağladı. İsrail ordusu, Birim 504’ün de katkıda bulunduğu ve farklı örgütlerin en fazla sayıda üyesine ulaşılmasının amaçlandığı bu operasyonlar sonucunda tutuklanan Suriyelilerin sayısını açıklamadı.

Birim 504, Lübnan ve Suriye'deki operasyonların yoğunlaşmasının ardından son aylarda İsrail manşetlerine taşındı. Bu süreçte İsrail, önemli askeri görevlerle görevlendirilmiş kişilerin yanı sıra İsrail ordusuna karşı savaşan hücrelerin de öldürüldüğünü duyurdu.

Birim 504, 30 Haziran 1948'de ordu istihbaratı bünyesinde kuruldu. Bir yıldan kısa bir süre sonra doğrudan askeri istihbarat bölümüne bağlı hale geldi ve ‘İstihbarat 10’ adını aldı. Çok önemli istihbarat bilgileri toplamayı başardı.

Şarku’l Avsat’ın Indpedent Arabia’dan akatardığı habere göre Birim 504, İsrail’in kurulmasından önce faaliyet gösteren paramiliter grup Haganah’ın (İbranice'de ‘savunma’ anlamına gelir) kökleri olarak kabul ediliyor. Haganah, İsrail'in kurulmasını engellemeye çalışan Filistinliler ve isyancılarla savaşmak için Yahudi gençleri silah altına alan bir örgüttü.

frgfr
İsrail ordusu, baskılar sonucu bu yılın başlarında bu birimde görev yapmak üzere kadın askerleri de kabul etmeye başladı (İsrail ordusu resmi internet sitesi)

Birim 504, diğer İsrail istihbarat kurumlarıyla koordineli olarak çalışır ve İsraillilerin “birimin saha araştırmacıları” olarak adlandırdıkları kişilerin faaliyetlerinin yanı sıra, çevre ülkelerde ve Batı Şeria'da ajanlar edinip, onları yönetiyor.

İsrail ordusuna göre birim gizli ajanları işe alıyor ve kendi elemanları ile buluşarak onlara bilgi edinme konusunda eğitim veriyor.  Ordunun verdiği bilgiye göre bu birimdeki subay ile ajan arasındaki ilişki, yıllarca süren güvene dayanıyor. İsrailli birçok subay, bu ilişkinin ordunun saha operasyonlarını destekleyen benzeri görülmemiş istihbarat başarılarına katkıda bulunduğunu vurguladı.

Bu birime katılmak için başvuran onlarca asker, birimlerinin seçiminin son derece özenli ve dikkatli bir şekilde yapıldığını vurgulayan ordu tarafından reddediliyor. Bu birime girenler, önce Golani Elit Tugayı'nda bir ön eğitimden geçiyor. Ardından bu eğitimler arasında ordunun terörle mücadele ve İsrail içinde ve dışında gizli operasyonlar olarak adlandırdığı faaliyetler de bulunuyor.

İstihbarat çalışmaları ve saha araştırmalarının yanı sıra, birim üyeleri sahadaki her istihbarat operasyonunun ilk aşamasını oluşturur. Öncelikle, operasyon için gerekli bilgileri toplamada en başarılı ajanlar aranır, ardından subaylar onlara eşlik ederek, ordunun operasyonu başlatmasından sonuna kadar konumun belirlenmesini ve iletişim araçlarının koordinasyonunu sağlarlar.

Bu yılın başlarında, askerlerin aylarca süren savaşın yarattığı baskıya maruz kalması nedeniyle, İsrail tarihinde daha önce görülmemiş bir durum yaşandı. İsrail ordusu, ilk kez bu birimde görev yapmak isteyen kadın askerleri kabul etti. Kadın askerler, subaylarla birlikte askeri istihbarat bölümündeki savaş birimleri ve araştırma bölümlerine, iç istihbarat teşkilatı Şin-Bet’e ve hava ve deniz kuvvetlerinin istihbarat ekiplerine istihbarat sağlamada görev alıyor.

İzinsiz girişler ve belge toplama

Öte yandan Birim 504’ün saha çalışmalarının yanı sıra bir grup müfettiş, savaş sırasında esir alınan Filistinli, Lübnanlı ve Suriyelilerle ilgili soruşturmalarını yoğunlaştırarak, hedeflerine ulaşmak için hayati bir kaynak oluşturdu.

Bu birimin, İsrail dışındaki son derece hassas yerlerde gizli baskınlar ve belge toplama operasyonlarına da katkıda bulunduğu ve bunun ayrıntılarının askeri istihbaratın çok gizli dosyalarında saklandığı açıklandı.

İsrail ordusunun iddiasına göre 7 Ekim 2023'te Aksa Tufanı Operasyonu’yla savaşın patlak vermesinden bu yana Birim 504’ün en önemli operasyonlarını şöyle sıralayabiliriz:

- Hamas, Hizbullah ve Suriye'deki savaşçıların tutuklanması ve sorgulanması.

- Operasyon alanında yapılan doğrudan soruşturmalar, 300 Filistinlinin tutuklanmasındaki katkısı. Tutuklanan Filistinliler soruşturma sırasında tüneller, depolar ve çalışma yöntemleri hakkında bilgi verdiler.

- On yılı aşkın bir süre sonra Gazze'deki ajan ağının etkinleştirilmesine katkıda bulunmanın yanı sıra ajan edinme ve istihbarat çabalarının genişletilmesi.

Son olarak Birim 504’ün yöneticileri son dönemde tuğgeneral yardımcılığına terfi edilerek ödüllendirildi.