Hamas, takas anlaşması için İsrailli rehinelerin fotoğraflarını yayınladı

Dün İsrail’in Batı Şeria el-Halil yakınlarındaki topraklarına el koymasını protesto eden Filistinliler (DPA)
Dün İsrail’in Batı Şeria el-Halil yakınlarındaki topraklarına el koymasını protesto eden Filistinliler (DPA)
TT

Hamas, takas anlaşması için İsrailli rehinelerin fotoğraflarını yayınladı

Dün İsrail’in Batı Şeria el-Halil yakınlarındaki topraklarına el koymasını protesto eden Filistinliler (DPA)
Dün İsrail’in Batı Şeria el-Halil yakınlarındaki topraklarına el koymasını protesto eden Filistinliler (DPA)

Hamas zaman zaman İsrail hükümetini kışkırtmaya ve rehin aldığı İsraillilerin aileleri aracılığıyla Tel Aviv yönetimi üzerinde baskı kurmaya çalışıyor. İsrail’in istenen karşılığı vermesi durumunda hareketin bir esir takası anlaşmasına hazır olduğunu açıklamasının ardından örgütün siyasi liderlerinden olan Halil el-Hayya’nın Telegram hesabı üzerinden 4 İsrailli rehinenin fotoğrafları yayınlandı. El-Hayya yaptığı açıklamada, “Filistinli esirler özgürlüğüne ulaşana kadar İsrailli esirlerin ışık görmeyeceklerini” sözlerine ekledi. Hamas’ın Arap ve İslam İlişkileri Başkanı el-Hayya, el-Aksa TV kanalına verdiği röportajda “Direnişine esir düşen Siyonist askerler, düşman istenen bedeli ödeyene kadar ışık göremeyecek, bedeli ödenmesi durumunda bir takas anlaşması yapmaya hazırız.” dedi. Hayya “Onuncu anlaşmayı (önceki takas anlaşması) değinirken Filistinli esirlere şunu söylüyoruz: Sizin yanınızdayız, sizi tek başınıza bırakmayacağız” dedi. Hamas’ın rehinelerin fotoğrafları ile yaptığı bu baskı, esir takası konusunun ele alındığı ve Hamas’ın esir takasının yapılmasına yönündeki tutumunu açıkladığı Kahire’deki görüşmelerinin sona ermesinden yaklaşık bir hafta sonra geldi. Hamas görüşme sırasında Mısır’a tam veya iki aşamalı bir takas anlaşmasına hazır olduğunu belirtti. Hamas hareketi daha önce iki aşamalı bir esir takası anlaşması önermişti. Anlaşmanın ilk aşamasında Filistinli esirlerin (yaşlılar, çocuklar, hasta kadınlar ve cenazeler) serbest bırakılması karşılığında, İsrailli tutsak askerler Shaul Aron ve Hadar Goldin’in akıbetleri hakkında bilgi verilmesini ve iki İsrailli esir olan Abraham Mengistu ve Hisham es-Sayed’in serbest bırakılmasını içeriyordu. İkinci aşama ise 800 esir karşılığında İsrailli askerin teslimi konusunda müzakerelerin yürütülmesini içeriyordu.
Bu konuda bilgili olarak bir kaynak, bundan önce Hamas’ın ilk aşamanın tamamlanmasının ardından söz konusu iki İsrail askeriyle ilgili belgelerin içeriğini teslim etmeyi teklif ettiğini ancak İsrail’in bu öneriye yanıt vermediğini söyledi. Gazze Şeridi’nde Hamas’ın elinde 4 İsrailli asker bulunuyor. 2014 yazında çıkan savaşta Hamas tarafından esir alınan askerler, Shaul Aron ve Hadar Goldin’in (İsrail hayatta olmadıklarını söylediği) yanı sıra Gazze savaşından sonra iki ayrı zamanda kendi iradeleriyle Gazze’ye giren İsrail vatandaşı olan Etiyopya asıllı Abraham Mengistu ve Arap kökenli Hisham es-Sayed’den oluşuyor.
Diğer yandan İsrail hapishanelerinde yaklaşık 4 bin 500 Filistinli esir bulunuyor. Bir takas anlaşmasına varılmasının önündeki engelin, İsrail’in Hamas için öncelikli olan esirleri serbest bırakmayı reddetmesinden kaynaklandığında inanılıyor. İsrail kaynakları, Başbakan Naftali Bennett’in önemli esirlerin serbest bırakılmasını içeren bir adım atması durumunda, koalisyonunun bütünlüğünün bozulmasından korktuğunu söyledi.
 



Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)

Filistinli yetkililere göre Gazze'de ateşkes görüşmeleri çıkmaza girdi. 

Kimliğinin açıklanmaması şartıyla BBC'ye konuşan kaynaklar, Tel Aviv yönetiminin Katar'ın başkenti Doha'daki müzakerelere, ihtilaflı konularda karar vermeye yanaşmayan bir heyet gönderdiğini savunuyor. 

Ayrıca yetkililer, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD ziyaretiyle "zaman kazanmaya" çalıştığını ve süreci tıkadığını ileri sürüyor. 

Netanyahu, 7-10 Temmuz'da gerçekleştirdiği ziyarette ABD Başkanı Donald Trump'la bir araya gelmişti. Ancak beklenen 60 günlük ateşkesin sağlandığına dair bir açıklama yapılmamıştı.

Filistinli yetkililer, İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesi ve bölgeye yardım girişleri gibi konularda uzlaşma sağlanamadığını belirtiyor. 

BBC, özellikle İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah ve Han Yunus kentlerini ayıran Morag Koridoru'nda işgali sürdürme ısrarının henüz aşılamadığını aktarıyor. İsrail ordusunun Gazze'nin 1 ila 1,5 kilometre içine giren bir alandaki "tampon bölgeleri" bırakmak istemediği ifade ediliyor.

Diğer yandan Hamas'ın tampon bölgelere ait haritaları istediği ve sözkonusu alanın söylenenden çok daha büyük olduğunun ortaya çıktığı aktarılıyor. Buna göre İsrail ordusu, bazı noktalarda Gazze'nin 3 kilometre kadar içine giren tampon bölgeler inşa etmeyi planlıyor. 

Filistinli örgütün ilk etapta bu konuda taviz vermeyi düşündüğü fakat haritaları görünce bundan vazgeçtiği ifade ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, Gazze'nin Mısır sınırındaki Refah kentinin tamamında işgalini sürdürmeyi planladığı aktarılıyor.

Kaynaklardan biri, Netanyahu yönetiminin tutumuna dair şunları söylüyor: 

Bu görüşmeleri hiçbir zaman ciddiye almadılar. Bunları zaman kazanmak ve sahte bir ilerleme görüntüsü vermek için kullandılar.

Diğer yandan New York Times'ın (NYT) analizinde, Netanyahu'nun Gazze savaşını iktidarını sürdürmek için kullandığına dikkat çekiliyor. 

Netanyahu'nun, savaşın sürmesini isteyen Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir gibi radikal sağcı koalisyon ortaklarını memnun etmek için ateşkese yanaşmadığı ifade ediliyor. 

Analizde, Netanyahu'nun Nisan 2024'te ateşkes yapmayı düşündüğü fakat yine aynı baskılar nedeniyle geri adım attığı belirtiliyor. Bazı Amerikalı yetkililerin, Netanyahu'yla İsrail halkının yüzde 50'sinin savaş yerine rehine takası anlaşmasını istediğine dair anket sonuçları paylaştığı, İsrail liderininse şöyle yanıt verdiği aktarılıyor: 

Evet ama bu yüzde 50'lik kesim benim seçmenlerimden oluşmuyor.

Başbakanın yargı reformu paketinin 2023'te büyük protestolara yol açtığı, hatta yedek askerlerin greve gittiği anımsatılıyor. Bunlara ek olarak Netanyahu hakkında yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarıyla açılan davaların sürdüğü hatırlatılıyor. 

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) de Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında Kasım 2024'te tutuklama emri çıkarmıştı. 

Analizde, Netanyahu'nun Gazze savaşını uzatarak bu davalardan kendini korumaya çalıştığı belirtiliyor. "İsrail hiç olmadığı kadar güvensiz bir konumda" denen analizde, başbakanın hamlelerinin ülke tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturduğu ifade ediliyor: 

Netanyahu, 21. yüzyılın felaketlerinden birinin mimarı ve bu felaket, İsrail'in adını muhtemelen onlarca yıl lekeleyecek.

Independent Türkçe, BBC, Times of Israel, New York Times