عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
YAŞAM

Organ naklinde bir ilk gerçekleşti: Genetiğiyle oynanmış domuzun böbreği insana nakledildi

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters
    İstanbul/Şarkul Avsat
TT
TT

Organ naklinde bir ilk gerçekleşti: Genetiğiyle oynanmış domuzun böbreği insana nakledildi

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters

ABD'de bilim insanları dünyada ilk defa bir domuz böbreği, insana nakledildi.
Reuters’ta yer alan habere göre, New York'taki NYU Langone Health’te gerçekleştirilen operasyonda genetiğiyle oynanan ve böylece dokuları insan vücudunun reddedeceği molekülü içermeyen bir domuzun böbrekleri kullanıldı.
Operasyon; beyin ölümü gerçekleşmiş, böbrek fonksiyonlarında sorun olan hasta ailesinin onayıyla yaşam desteğinden çekilmeden önce gerçekleşti.
Domuz böbreği üç gün boyunca hastanın kan damarlarına bağlı bir şekilde, vücudun dışında tutuldu böylece araştırmacılar süreci gözlemleyebildi.
Nakli gerçekleştiren cerrah Dr. Robert Montgomery, test sonuçlarına bakarak nakledilen böbreğin fonksiyonlarının “oldukça normal” göründüğünü söyledi. Montgomery, böbreğin beklenecek miktarda idrar ürettiğini söyledi. Hastanın böbrek fonksiyonlarındaki sorun, nakil sonrası normale döndü.
Söz konusu operasyonun, organ nakli alanında çığır açıcı olabileceği belirtildi.
Operasyon için kullanılan domuzun genetiğiyle oynanarak, insan vücudunun normalde anında reddettiği molekül alpha-gal vücudundan çıkarıldı. Genetiğiyle oynanmış domuzlar, ete alerjisi olan insanların gıda olarak kullanımı için ABD’de üretilmiş, ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nden onay almıştı.
Hayvanların tıbbi operasyonlarda kullanımının yine FDA’den onay alması gerektiği belirtildi.
 

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

İzleyiciler yeni İspanyol dizisiyle sabahladı: 3'e kadar uyumadım

Eleştirmenlerin "çizgisini bilen, kendinden emin bir suç draması" diye nitelediği Gölgeler Şehri, dengeli temposu, güçlü atmosferi ve kalitesiyle övgü topluyor (Netflix)
Eleştirmenlerin "çizgisini bilen, kendinden emin bir suç draması" diye nitelediği Gölgeler Şehri, dengeli temposu, güçlü atmosferi ve kalitesiyle övgü topluyor (Netflix)
TT
TT

İzleyiciler yeni İspanyol dizisiyle sabahladı: 3'e kadar uyumadım

Eleştirmenlerin "çizgisini bilen, kendinden emin bir suç draması" diye nitelediği Gölgeler Şehri, dengeli temposu, güçlü atmosferi ve kalitesiyle övgü topluyor (Netflix)
Eleştirmenlerin "çizgisini bilen, kendinden emin bir suç draması" diye nitelediği Gölgeler Şehri, dengeli temposu, güçlü atmosferi ve kalitesiyle övgü topluyor (Netflix)

Netflix izleyicileri, başrol oyuncusunun ölümünden aylar sonra yayımlanan yeni bir suç dizisiyle ekrana kilitlendi.

12 Aralık'ta platform kataloğuna eklenen 6 bölümlük Gölgeler Şehri (Ciudad de Sombras), gözden düşmüş bir dedektifin geri dönüş hikayesini anlatan karanlık ve sarsıcı bir gizemi konu alıyor. 

İspanya yapımı mini dizi, Isak Férriz ve Verónica Echegui'yi başrollerde buluştururken, kısa sürede izleyiciler arasında geniş yankı uyandırdı.

"Performansı olağanüstü"

Netflix, 18 yaş altına uygun olmadığını belirttiği gerilim dizisinin konusunu şöyle özetliyor:

Barselona bir sabah, Gaudí'nin ikonik binasından sarkan alevler içindeki ceset manzarasına uyanınca katili yakalamak gözden düşmüş bir dedektife kalır.

Sosyal medyada yapılan yorumlarda, Echegui'nin performansı "olağanüstü" diye nitelendirilirken, bazı izleyiciler diziyi izlerken "sabah 3'e kadar uykusuz kaldıklarını" yazdı.

Gölgeler Şehri'nin oyuncu kadrosunda ayrıca Ana Wagener, Manolo Solo, Jordi Rico ve Jordi Ballester gibi isimler de yer alıyor.

Yönetmen koltuğunda Jorge Torregrossa'nın oturduğu, suç ve gerilim türlerini harmanlayan dizi, 66 yaşındaki yazar Aro Sáinz de la Maza'nın Milo Malart adlı kitap serisinin ilk romanından uyarlandı. Senaryoyu ise Carlos López ve Clara Esparrach kaleme aldı.

Gölgeler Şehri, eleştirmenlerden övgü dolu yorumlar aldı. El Pais yazarı Natalia Marcos, Rotten Tomatoes'da yüzde 100'lük beğeni oranına ulaşan diziyle ilgili şu ifadeleri kullandı: 

Karanlık, gölgeler ve acı, güçlü bir kişiliğe sahip bu dizinin her yanına sinmiş durumda. Tam da bu nedenle, eğlencelik ve hafif bir seyir arayanları kendisinden uzaklaştırabilir. İyi ya da kötü, Gölgeler Şehri tam olarak bu yüzden farklı bir yerde duruyor.

42 yaşında kansere yenildi

Gölgeler Şehri, başrol oyuncularından Verónica Echegui'nin ölümünden aylar sonra yayına girdi. Echegui, Ağustos 2025'te, kanser mücadelesinin ardından 42 yaşında hayatını kaybetmişti. 

2006 yapımı Yo soy la Juani'yle (My Name Is Juani) beyazperdeye adım atan Echegui, 22 yıla yayılan kariyeri boyunca pek çok film ve dizide rol almıştı. Echegui'nin ölümünün ardından, sinema dünyasından birçok isim oyuncuya taziye mesajlarıyla veda etti.

İspanya Başbakanı Pedro Sánchez de X üzerinden yaptığı paylaşımda, "Verónica Echegui'nin vefat haberini derin bir üzüntüyle öğrendim. Olağanüstü yeteneğe ve büyük bir tevazuya sahip bir oyuncuydu; bizi çok erken yaşta terk etti" ifadelerini kullanmıştı.

Independent Türkçe, Daily Mail, Digital Spy, Mirror, El Pais, Variety

YAŞAM

Gölge bankacılık sektöründe rekor büyüme: Yeni bir kriz mi geliyor?

Gölge bankacılık, 2007'de ABD'de başlayan mortgage krizinin büyüyüp tüm küresel piyasalara yayılmasında da rol oynamıştı (Reuters)
Gölge bankacılık, 2007'de ABD'de başlayan mortgage krizinin büyüyüp tüm küresel piyasalara yayılmasında da rol oynamıştı (Reuters)
TT
TT

Gölge bankacılık sektöründe rekor büyüme: Yeni bir kriz mi geliyor?

Gölge bankacılık, 2007'de ABD'de başlayan mortgage krizinin büyüyüp tüm küresel piyasalara yayılmasında da rol oynamıştı (Reuters)
Gölge bankacılık, 2007'de ABD'de başlayan mortgage krizinin büyüyüp tüm küresel piyasalara yayılmasında da rol oynamıştı (Reuters)

Gölge bankacılık (shadow banking) sektörünün toplam varlığı 250 trilyon doları geçerken, yeni bir ekonomik kriz tehlikesi de artıyor.

Küresel finans sistemini izleyip tavsiyelerde bulunan Finansal İstikrar Kurulu'ndan (FSB) bugün yapılan açıklamada, banka dışı finansal kuruluşların faaliyetleri hakkında "yetersiz veri" bulunduğu belirtildi.

İsviçre merkezli uluslararası kuruluş, düzenleyicilerin riskleri değerlendirebilmesi için özel sermaye fonlarına ilişkin yeterli veri bulunmadığına işaret etti.

Bu durumun, muhtemel bir yeni küresel finans krizinin işaretlerini öngörememe riski yarattığına dikkat çekildi.

FSB verilerine göre gölge bankacılık piyasası, geçen yıl yüzde 9,4 oranında büyüdü. Bu sektör hedge fonları, sigorta şirketleri, yatırım fonları ve diğer banka dışı finansal kuruluşları kapsıyor. Sözkonusu oran geleneksel bankacılık sektöründeyse yüzde 4,7 oldu.

Böylece banka dışı finansal kuruluşlar, küresel finansal varlıkların yüzde 51'ini oluşturdu.

"Gölge bankacılık" diye adlandırılan banka dışı finansal sistemin küresel varlıkları 2024 sonunda ilk kez 250 trilyon doları aşarak 256,8 trilyon dolara ulaştı.

Amerikan bankacılık devi JPMorgan Chase'in CEO'su Jamie Dimon, ekimdeki açıklamasında finansal sistemin daha az denetlenebilen kısımlarındaki büyümenin ekonomik krize davet çıkarabileceği uyarısında bulunmuştu:

Bir hamam böceği gördüğünüzde, muhtemelen daha fazlasının da olduğunu bilirsiniz. Herkes bu konuda önceden uyarılmalıdır.

FSB'nin başkanlığını, aynı zamanda Birleşik Krallık Merkez Bankası Başkanı olan Andrew Bailey yürütüyor.

Bailey de küresel denetim otoritelerinin finansal sistemin dayanıklılığını değerlendirirken, gölge bankacılıktaki dönüşümü yakından takip etmesi gerektiğini vurgulamıştı.

Gölge bankacılık, 2007'de ABD'de başlayan mortgage krizinün büyüyüp tüm küresel piyasalara yayılmasında da rol oynamıştı.

Independent Türkçe, Telegraph, CNN

YAŞAM

Yakın arkadaşı olan yunuslar daha yavaş yaşlanıyor

Şişe burunlu yunuslar hayat boyu süren arkadaşlıklar kuruyor (Simon Allen / Shark Bay Yunus Araştırması)
Şişe burunlu yunuslar hayat boyu süren arkadaşlıklar kuruyor (Simon Allen / Shark Bay Yunus Araştırması)
TT
TT

Yakın arkadaşı olan yunuslar daha yavaş yaşlanıyor

Şişe burunlu yunuslar hayat boyu süren arkadaşlıklar kuruyor (Simon Allen / Shark Bay Yunus Araştırması)
Şişe burunlu yunuslar hayat boyu süren arkadaşlıklar kuruyor (Simon Allen / Shark Bay Yunus Araştırması)

Yakın arkadaşlıklar kuran yunusların biyolojik olarak daha yavaş yaşlandığı tespit edildi.

Avustralya'nın Shark Bay bölgesindeki erkek yunusların güçlü dostluklar kurabildiği biliniyor. Yakın ilişki kuran erkekler,dişileri bulma, kur yapma ve koruma süreçlerinde işbirliğine gittiği için bu arkadaşlıklar üreme açısından hayati önem taşıyor.

Bazı yunuslar yakın arkadaşlarıyla çok vakit geçirirken, diğerleri daha yalnız kalmayı tercih ediyor.

Yeni Güney Galler Üniversitesi'nden Dr. Livia Gerber liderliğindeki ekip, 40 yılı aşkın süre boyunca bölgedeki şişe burunlu yunusları inceleyerek bu ilişkilerin yaşlanma süreçlerini nasıl etkilediğini araştırdı.

Araştırmacılar, yaşları yeni doğandan 29'a kadar değişen 38 erkek yunusun deri dokusu örneklerini analiz etti. 

Bilim insanları sadece yılları saymak yerine, DNA metilasyonu örüntülerini kullanarak biyolojik yaşı ölçtü. Hücreler yaşlandıkça DNA üzerinde biriken kimyasal işaretleri ifade eden bu örüntüler, hayvanların takvim yaşından farklı olarak vücudunun nasıl yaşlandığı hakkında fikir veriyor.

Bulguları hakemli dergi Communications Biology'de yayımlanan çalışmaya göre güçlü arkadaşlıklar kuran erkek yunusların biyolojik yaşı, diğerlerine göre kayda değer oranda düşüktü. 

Dr. Gerber "Sosyal bağlantılar sağlık için o kadar önemli ki, hücresel düzeyde yaşlanmayı yavaşlatıyorlar" diyerek ekliyor:

Sosyal bağların hayvanların ömrünü uzattığını biliyorduk ama yaşlanma sürecini doğrudan etkilediğini ilk kez gösteriyoruz.

İnsanlarda ve başka sosyal memelilerde güçlü ilişkilerin hayatta kalma şansını artırdığı ve yaşam süresini uzattığı görülmüştü.

Araştırmacılar ayrıca yunusların kurduğu ilişkilerin stresi azaltmasının da daha yavaş yaşlanmalarında payı olduğunu düşünüyor. 

Bu bağlar zorlukların üstesinden birlikte gelmelerini sağladığı için bireyler üzerindeki fizyolojik yükü de azaltıyor.

Diğer yandan bilim insanları, büyük gruplarda zaman geçiren erkeklerin biyolojik açıdan daha genç değil, yaşlı olduğunu saptadı.

Ekip Conversation için kaleme aldığı yazıda "Bu, sosyal bağların faydalarının sadece başkalarının yanında olmaktan değil, derin, anlamlı ilişkilerden kaynaklandığını gösteriyor" diyerek ekliyor: 

Büyük gruplarda zaman geçirmek rekabet, stres veya hastalık riskini artırabilir ve bu faktörlerin hepsi yaşlanmayı hızlandırabilir. Sonuç olarak biyolojik yaşlanmayı etkileyen şey ilişkilerin niceliği değil, niteliği.

Independent Türkçe, Study Finds, Conversation, UNSW, Communications Biology