Roma imparatorlarının öldürülmesinin ardındaki "karanlık ilke" ortaya çıktı

Araştırmacılara göre Roma imparatorlarının ölümünün ardındaki güç yasası, Pareto ilkesiyle aynıydı

İmparatorluğun en ünlü suikastlarından biri M.Ö. 46'dan M.Ö. 44'e kadar hüküm süren Jül Sezar'ın ölümüydü. Görselde ölümü resmedilen Sezar, 23 kez  bıçaklanmış ve 55 yaşında hayatını kaybetmişti (Wikimedia Commons)
İmparatorluğun en ünlü suikastlarından biri M.Ö. 46'dan M.Ö. 44'e kadar hüküm süren Jül Sezar'ın ölümüydü. Görselde ölümü resmedilen Sezar, 23 kez bıçaklanmış ve 55 yaşında hayatını kaybetmişti (Wikimedia Commons)
TT

Roma imparatorlarının öldürülmesinin ardındaki "karanlık ilke" ortaya çıktı

İmparatorluğun en ünlü suikastlarından biri M.Ö. 46'dan M.Ö. 44'e kadar hüküm süren Jül Sezar'ın ölümüydü. Görselde ölümü resmedilen Sezar, 23 kez  bıçaklanmış ve 55 yaşında hayatını kaybetmişti (Wikimedia Commons)
İmparatorluğun en ünlü suikastlarından biri M.Ö. 46'dan M.Ö. 44'e kadar hüküm süren Jül Sezar'ın ölümüydü. Görselde ölümü resmedilen Sezar, 23 kez bıçaklanmış ve 55 yaşında hayatını kaybetmişti (Wikimedia Commons)

Bilim insanları Roma imparatorlarının en az 4’te üçünün eceliyle ölmediğini ortaya çıkardı. Bu imparatorlar ya savaş alanında ölmüş ya da sarayda yapılan gizli planlarla öldürülmüştü.
İmparatorluk, M.S. 14'te hayatını kaybeden ilk imparator Augustus'tan, imparatorluğun Bizans ve Batı Roma diye ikiye bölündüğü M.S. 395'te ölen Theodosius'a kadar 69 kişi tarafından yönetilmişti.
Brezilya'daki São Paulo Üniversitesi'nden veri bilimcisi Francisco Rodrigues liderliğindeki araştırma ekibinin hesaplamaları, 69 hükümdarın sadece çeyreğinin hastalık veya yaşlılık gibi doğal sebeplerle öldüğünü ortaya koydu. 

Ölümlerin ardındaki matematiksel ilke
Rodrigues, "Bu ölümler rastgele gibi görünse de karmaşık sistemlerle ilişkili diğer birçok olguda güç yasası dağılımı tespit edilmiştir" dedi.
Rodrigues'e göre, Roma imparatorlarının ölümünün ardındaki güç yasası dağılımı, Pareto ilkesi diye adlandırılan istatistiksel ilkeyle aynıydı.
80/20 kuralı diye de bilinen bu ilke, çoğu olayda edilgenlerin kabaca yüzde 80'inin etkenlerin yüzden 20'sinden kaynaklandığını öne sürüyor. İlke, İtalya'daki arazilerin yaklaşık yüzde 80'inin, nüfusun yüzde 20'sine ait olduğunu gözlemleyen İtalyan ekonomist Vilfredo Pareto'nun adıyla isimlendiriliyor.
Royal Society Open Science isimli hakemli bilimsel dergide yayımlanan araştırmanın yazarları, Roma imparatorlarının ölümlerinin herhangi bir matematiksel modelle ilişkilendirilip ilişkilendirilemeyeceğini görmek istedi. 
Bu amaçla ölümleri analiz eden araştırmacılar, hükümdarların doğal yollarla ölene dek hayatta kalma şansının yalnızca yüzde 24,8 olduğu sonucuna vardı. Bu sonuç onları Pareto ilkesine götürdü.

Hükümdarlığın bazı dönemleri daha riskli
Araştırmacılar, hükümdarlık süreleri içindeki bazı yılların daha yüksek öldürülme tehlikesi içerdiğini de ortaya çıkardı.
Bulgulara göre bir imparatorun tahta geçtiği ilk dönemde öldürülme riski son derece yüksekti. Rodriguez, bu durumun yeni imparatorların yeteneklerine dair güvensizlikten kaynaklanmış olabileceğini düşünüyor.
İmparatorların tahta geçmesinden sonra 13 yıl boyunca öldürülme riskinin kademeli olarak düştüğü görüldü. Ancak 13. yılda risk yeniden yükseliyordu.
Araştırmacılar, bu noktada rakiplerin sabrının tükenmiş olabileceğini tahmin ediyor.
"Bu nokta için birkaç olası açıklama tasarladık" diyen Rodrigues, sözlerini şöyle sürdürdü:
"13 yıllık döngüden sonra imparatorun rakipleri, doğal yollarla tahta çıkmalarının mümkün olmadığı sonucuna varmış olabilir. Belki eski düşmanları yeniden bir araya geldi ya da yeni rakipler öne çıktı."
 
Independent Türkçe, ScienceAlert, Daily Mail



Meta insanüstü yapay zeka için yeni laboratuvar kurdu

Fransa'nın Bretonya bölgesinde 11 Nisan 2025'te Meta'nın yapay zeka logosu bir telefonda görünüyor (Vincent Feuray/Hans Lucas/Hans Lucas/AFP)
Fransa'nın Bretonya bölgesinde 11 Nisan 2025'te Meta'nın yapay zeka logosu bir telefonda görünüyor (Vincent Feuray/Hans Lucas/Hans Lucas/AFP)
TT

Meta insanüstü yapay zeka için yeni laboratuvar kurdu

Fransa'nın Bretonya bölgesinde 11 Nisan 2025'te Meta'nın yapay zeka logosu bir telefonda görünüyor (Vincent Feuray/Hans Lucas/Hans Lucas/AFP)
Fransa'nın Bretonya bölgesinde 11 Nisan 2025'te Meta'nın yapay zeka logosu bir telefonda görünüyor (Vincent Feuray/Hans Lucas/Hans Lucas/AFP)

Mark Zuckerberg, insan zekasını aşan yapay zeka geliştirmeye odaklanacak yeni bir yapay süper zeka biriminin Meta'da kurulduğunu duyurdu.

Meta Süper Zeka Laboratuvarı, teknoloji devinin yapay zekayı Facebook, Instagram ve WhatsApp gibi tüm ürünlerine entegre etme yolunda büyük çaba sarf ettiği bir dönemde kuruldu.

Bu son girişim, ChatGPT'nin yaratıcısı OpenAI'dan birkaç üst düzey araştırmacının transfer edilmesiyle şimdiden tartışmalara yol açtı.

OpenAI CEO'su Sam Altman'a göre Zuckerberg, ChatGPT çalışanlarına şirketine katılmaları için 100 milyon dolara kadar teklifte bulundu ve birkaç kişi yeni süper zeka laboratuvarında işe alındı.

Meta Süper Zeka Laboratuvarı'na katılan eski OpenAI çalışanları arasında Shuchao Bi, Huiwen Chang, Ji Lin, Hongyu Ren, Jiahui Yu ve Shengjia Zhao yer alırken, yeni atananlar arasında eski Google ve Anthropic araştırmacıları da var.

Meta'nın patronu pazartesi günü çalışanlarına gönderdiği bilgi notunda, yeni yetenek dalgasının milyarlarca kullanıcıya "kişisel süper zeka" sunmayı sağlayacağını söyledi.

İlk kez CNBC'nin bildirdiği notta "Yapay zekanın ilerleme hızı arttıkça süper zekanın geliştirilmesi de ufukta beliriyor. Bunun insanlık için yeni bir çağın başlangıcı olacağına inanıyorum ve Meta'nın bu yola öncülük etmesi için ne gerekiyorsa yapmaya kararlıyım" diye yazdı.

Meta dünyaya süper zeka sunmak için eşsiz bir konumda. Daha küçük laboratuvarlara kıyasla çok daha büyük bilgi işlem kapasitesini destekleyen güçlü bir altyapımız var. Milyarlarca kişiye ulaşan ürünler oluşturup büyütme konusunda daha derin deneyime sahibiz. Çok hızlı büyüyen yapay zeka gözlükleri ve giyilebilir cihazlar kategorisine öncülük ve liderlik ediyoruz. Ve şirket yapımız muazzam bir inanç ve cesaretle hareket etmemizi sağlıyor.

Yeni laboratuvar, Meta'nın ScaleAI adlı girişimine 14,3 milyar dolar yatırım yapmasının ardından şirkete katılan Meta'nın baş yapay zeka sorumlusu Alexandr Wang tarafından yönetiliyor.

Zuckerberg çalışanlarına gönderdiği notta, Meta'nın "aşağı yukarı gelecek bir yıl içinde" süper zekanın "sınırına ulaşmasını" beklediğini söylerken bu, Altman'ın benzer tahminlerini yansıtıyor.

Meta'nın yeni süper zeka laboratuvarı, çeşitli uygulamalarında Meta yapay zekasına güç veren Llama modellerini geliştirmek için de çalışacak.

Independent Türkçe