ABD yönetiminin çocukları aşılama planına dair bilinenler

Pfizer/BioNTech korona aşısının Avrupa Birliği'nde de 5 ile 11 yaş arası çocuklarda uygulanabilmesi için izin başvurusu yaptı (AP)
Pfizer/BioNTech korona aşısının Avrupa Birliği'nde de 5 ile 11 yaş arası çocuklarda uygulanabilmesi için izin başvurusu yaptı (AP)
TT

ABD yönetiminin çocukları aşılama planına dair bilinenler

Pfizer/BioNTech korona aşısının Avrupa Birliği'nde de 5 ile 11 yaş arası çocuklarda uygulanabilmesi için izin başvurusu yaptı (AP)
Pfizer/BioNTech korona aşısının Avrupa Birliği'nde de 5 ile 11 yaş arası çocuklarda uygulanabilmesi için izin başvurusu yaptı (AP)

Biden yönetimi tatil döneminden önce milyonlarca çocuğu aşılamayı planladığından ABD'de 5 ile 11 yaş arasındaki çocuklar yakın zamanda muhtemelen Kovid aşısı olma hakkı kazanacak. Pfizer/BioNTech aşısı hâlâ onaylanma aşamasında ama kasım başı itibarıyla aşının kullanılmaya başlanması bekleniyor.
Beyaz Saray çarşamba yaptığı açıklamada, aşının daha küçük çocuklar için onaylanması halinde ABD'deki yaklaşık 28 milyon çocuğun daha aşı olma hakkı kazanacağını duyurdu.

Aşıların küçük çocuklar için kullanıma sunulması nasıl işleyecek?
5 ile 11 yaş arası çocuklar için Pfizer/BioNTech aşısı, bu yaş grubuna özel bir formül ve dozla sunulacak. Tedarikçiler, bu dozları çocuklara uygulamak için gereken daha küçük iğneler ve diğer malzemelerle önceden paketlenmiş, pediatrik boyuttaki flakonlarda teslim alacak. Çocukların tam aşılanma için iki doza ihtiyacı olacak.
New York Times'ın haberine göre Beyaz Saray'ın Kovid-19 Müdahale Ekibi'nin üst düzey politika danışmanı Sonya Bernstein, "güvenilir tedarikçilerle ebeveynlerin içini rahat ettirecek şekilde aşı yapılmasını sağlayan çocuk dostu bir deneyim" hedeflediklerini söyledi.

Çocuklar nerede aşı olabilecek?
The Independent'ın haberine göre, ülke genelinde çocukların aşılanması için on binlerce merkez olacak. ABD yönetimi, aşılamanın aileler için mümkün mertebe erişilebilir ve kolay olmasını planladığını belirtti. Aşılar doktor muayenehanelerinde, hastanelerde, eczanelerde, toplum sağlığı merkezlerinde ve okullardaki kliniklerde bulunabilecek, ayrıca ülke çapındaki 100 ila 200 çocuk hastanesiyle ortaklaşa aşı klinikleri kurulacak.

5 ile 11 yaş arası için aşı ne zaman onaylanacak?
Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) şu anda Pfizer Inc/BioNTech'in iki dozluk aşısını değerlendiriyor ve harici bir danışmanlar heyeti de 26 Ekim'de tavsiyede bulunacak. Daha sonra da Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nin (CDC) danışmanları 2 ve 3 Kasım'da yapılacak toplantıda aşıyla ilgili tavsiyelerde bulunacak. FDA ve CDC, nihai tavsiyelerini aşının kullanılması lehine sunarsa, aşı birkaç gün içinde aileler için erişilebilir hale gelecek.

5 ile 11 yaş aralığının dışındaki çocuklar ne olacak?
Pfizer/BioNTech Kovid aşısı 12-17 yaş grubu için çoktan onay aldı ve 5 yaşından daha küçüklerdeki kullanım potansiyeli de araştırılıyor.

Çocukların aşıya ihtiyacı var mı?
Çocukların Kovid sebepli ölüm oranı daha düşük olsa da birçoğu virüs sebebiyle yine de hastalığa yakalanabiliyor, uzun süre devam eden semptomlarla karşı karşıya kalabiliyor ve hastalığı bulaştırabiliyor.
Aşılar kullanılabilir olunca ailelerin büyük çoğunluğunun küçük çocuklarına aşı yaptırması bekleniyor mu?
Reuters, aşı karşıtı olan birçok yetişkinin yanı sıra, kendisi aşı olmaya karşı çıkmayan bazı kişilerin de çocuklarının aşı olmasına karşı direnmesinin beklendiğini bildiriyor.



Otizmde devrim niteliğinde gelişme

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Otizmde devrim niteliğinde gelişme

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Araştırmacılar, otizmin 4 alt tipini keşfederek bu genetik durumun altında yatan biyolojiyi anlamaya yönelik "dönüştürücü bir adım" attı.

Princeton Üniversitesi ve Simons Vakfı'ndan bilim insanları, otizm kohort çalışması SPARK'taki 5 bin çocuğun verilerini analiz ederek bireyleri özellik kombinasyonlarına göre gruplandırdı.

Araştırmacılar belirli özelliklerle ilgili genetik bağlantılar aramak yerine, sosyal etkileşimlerden tekrarlayan davranışlara ve gelişimsel kilometre taşlarına kadar 230'dan fazla özelliği her bir kişide değerlendirdi.

Bu analiz sayesinde otizmin farklı genetik varyasyon modellerine sahip 4 alt tipini tanımlamayı başardılar.

Flatiron Enstitüsü'nde yardımcı araştırmacı bilim insanı ve çalışmanın ortak başyazarı Natalie Sauerwald, "Otizmin tek bir biyolojik hikayesi değil, birden fazla farklı anlatısı olduğunu görüyoruz" diyor.

Bu, geçmişteki genetik çalışmaların neden genellikle yetersiz kaldığını açıklamaya katkı sağlıyor; aslında birbirine karışmış birden fazla farklı bulmacaya baktığımızı fark etmeden bir yapbozu çözmeye çalışıyorduk. Bireyleri ilk başta alt tiplere ayırana kadar resmin tamamını, genetik örüntüleri göremedik.

Bu 4 alt tip Sosyal ve Davranışsal Zorluklar, Gelişimsel Gecikmeyle Birlikte Karma OSB (Otizm Spektrum Bozukluğu), Orta Derecede Zorluklar ve Geniş Çaplı Etkilenme olarak belirlendi.

İlk tip, otizmi olmayan çocuklarla benzer bir hızda gelişimsel kilometre taşlarına ulaşan fakat genellikle dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, anksiyete veya depresyon gibi eşlik eden sorunlar yaşayan çocukları kapsıyor.

İkinci tipte gelişimsel kilometre taşlarına ulaşmada gecikme görülürken eşlik eden rahatsızlıklara dair herhangi bir belirtiye rastlanmıyor.

Üçüncü tip olan Orta Derecede Zorluklar'da otizmle ilgili temel davranışlar olsa da diğer gruplar kadar güçlü değil. Otizmi olmayan çocuklarla benzer bir hızda kilometre taşlarına ulaşıyor ve eşlik eden rahatsızlıklar görülmüyor.

4. tipte en uç ve geniş kapsamlı zorluklar yaşanıyor.

Katılımcıların yüzde 37'sinin yer aldığı birinci ve yüzde 34'ünün bulunduğu üçüncü tip en yaygın gruplar. Yüzde 19'unu içeren ikinci ve yüzde 10'unun olduğu 4. tiplerse en nadir olanlar. 

Bulgular, genetik farklılıkların "yüzeyde benzeyen klinik görünümlerin ardındaki farklı mekanizmalara işaret ettiğini" vurguluyor.

Örneğin hem Geniş Çaplı Etkilenme hem de Karma OSB gruplarındaki çocuklar gelişimsel gecikme ve zihinsel engellilik gibi bazı önemli özellikleri paylaşıyor. Ancak ilk grupta, ebeveynlerden geçmeyen de novo mutasyonların en yüksek oranı görülürken, ikinci grubun nadir kalıtsal genetik varyantları taşıma olasılığı daha fazla.

Bulgular otizmin sadece 4 alt tipi olduğu anlamına gelmiyor; en az 4 tane bulunduğunu ve bunların hem klinik seviyede hem de genom düzeyinde araştırmalar için anlamlı olduğunu gösteren veri odaklı bir çerçevenin keşfedilmesini sağlıyor.

Otizmle mücadele eden ailelerin, çocuklarının hangi otizm alt tipine sahip olduğunu bilmesi yeni bir netlik, kişiye özel bakım, destek ve topluluk imkanı sunabilir.

Independent Türkçe