Irak Kürdistanı’nda yer alan Halepçe’de kadınlar liderlik pozisyonlarında

Kürdistan bölgesindeki Halepçe’de bir sokakta yürüyen Kürt bir kadın (AFP)

Irak Kürdistanı’ndaki Halepçe Belediye Başkanı Kuveystan Farac, bir kurşunla neredeyse hayatını kaybetmek üzereydi. Ancak kadın olmak, onu kurtardı. Fransız Haber Ajansı’nın (AFP) yaptığı bir açıklamaya göre cinsiyet eşitliğinin hala uzak bir hayal olduğu bir ülkede, bu Kürt şehrindeki kadınlar yerel otoritenin çeşitli pozisyonlarını üstleniyor.
Şarku’l Avsat'ın edindiği bilgilere göre, Irak’ın kuzeydoğusundaki Halepçe’de yerel yönetimde onlarca kadın önemli görevlerde bulunuyor. Sayıları, bir belediye başkanından bir üniversite dekanına, veterinerlik bölümü müdürüne ve Sağlık Müdürlüğü sözcüsüne kadar 115 bini buluyor. Bu durum, otorite ve kamu işlerinin bir grup erkek politikacının ve ait oldukları kabilelerin hâkim olduğu Irak Kürdistanı’nda bir istisna olarak kabul ediliyor. Öte yandan AFP’ye göre kadınlar ataerkil bir toplumda muhafazakâr değerler temelinde ayrımcılığa ve kısıtlamalara maruz kalıyor.
55 yaşındaki Farac, “Biz kadınlar için güç saflarında yükselmek, birçok fedakarlığın bedelidir” dedi. Farac, Saddam Hüseyin rejimine karşı broşürler dağıtan bir üniversite öğrencisi olarak siyasete girmesinden sonra 15 yıl boyunca belediye başkan yardımcısı olarak görev yaptı. Bir gün bir adamın, yasallığı şüpheli olan bir idari işlem için yanına geldiğini ve evraklarını imzalamayı reddettiğinde öfkelendiğini belirtti. Farac, “O zaman silahını çıkarıp ateş edeceğini düşünmüştüm. Hatta ayağa kalkıp bana ‘Kadın olmasaydın bunu yapardım’ dedi” şeklinde konuştu.
Farac, bölgedeki iki ana partiden biri olan Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) Halepçe’de eşitlik için baskı yaptığını, ancak bazı vatandaşların bunu yerel yönetimin başarısızlıklarını gizlemeyi amaçlayan bir formalite olarak gördüğünü söyledi. KYB’nin bölgenin başkenti Erbil’de fazla bir etkisi yok. Ama Kürdistan Parlamentosu Başkanlığı’nı üstleniyor. Şu anda bu görev, parti yönetiminden bir kadın olan Revas Fayek tarafından yürütülüyor.
Kuveystan Farac, partinin ‘her düzeyde kadın ve erkek arasındaki eşitliğe inandığını’ belirtti.
2016’dan bu yana görevde olan yetkili, “Bu, Halepçe’deki idari pozisyonlarda cinsiyet dengesine ulaşmamızı sağladı” dedi.
Halepçe, Kürdistan’da bir kadının üniversite dekanlığına atandığı ilk bölge olmakla da övünüyor. Dekan Mahabah Kamel Abdullah, “Beni ilk tebrik edenler, İslami partiler oldu” dedi. Abdullah, yirminci yüzyılın başlarında Halepçe belediye başkanının ünlü Adila Hanım olduğunu da hatırlattı.
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafından hazırlanan bir rapora göre Kürdistan bölgesinde, çalışma yaşına gelmiş kadınların yüzde 14’ü halihazırda çalışıyor ve bunların dörtte 3’ü kamu sektöründe faaliyet gösteriyor.
Raporda, toplumsal geleneklerin kadınları anne rolüyle sınırlandırdığı belirtildi. Rapora göre ayrıca, Kürdistan kadınlarının çalışmalarının karşısında ‘onları geç saatlere kadar ev dışında kalmaya zorlayabilecek uzun çalışma saatleri veya erkeklerle birlikte çalışmak zorunda oldukları işler’ gibi çeşitli engeller bulunuyor.
10 Ekim’de yapılan Irak yasama seçimlerinde, ön sonuçlara göre kendilerine ayrılan yüzde veya kotayı aşarak 90’dan fazla kadın meclise girdi. Kota, 329 milletvekili arasında 83 ile sınırlıydı.
Kürdistan bölgesi bir istikrar ve hoşgörü imajı yansıtmaya çalışırken kadın hakları aktivistleri, geleneğin getirdiği kısıtlamaların yanı sıra kadın sünneti ve zorla evlendirme gibi uygulamaların hala mevcut olmasını kınadı.
Halepçe’de bir insan hakları komitesine başkanlık eden Gülistan Ahmed, “Kadınların yüksek mevkilerde olması yeterli değil. Alt mevkilerde de daha fazla kadın olmalı” şeklinde konuştu.
Halepçe çarşısının ara sokaklarında kadın erkek eşitliği sorunu halkı pek ilgilendirmiyor. Onlar için öncelik yerel yönetimlerin olmaması.
Baharat satıcısı ve 45 yaşındaki Şayar Abdulkerim, “Görev süresi boyunca gerek kamu hizmetleri düzeyinde gerekse yeni projelerin başlatılması düzeyinde olsun şehirde gözle görülür bir değişiklik olmadı” dedi.
Mucda Ahmed ise “6 yıldır bu pazarda çalışıyorum ve hiç kimse kadınlar için umumi tuvalet inşa etmedi” dedi. Kadınların sorumluluk sahibi pozisyonlara gelişini memnuniyetle karşılayan Ahmed, ancak “Partilerinin, onları eşitlik imajlarını iyileştirmek için kullandığı izlenimine sahibim, başka bir şey değil” şeklinde konuştu.