Dibeybe, Katrani’nin ayrılmasıyla ortaya çıkan krizi kontrol altına almaya çalışıyor

Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, paralı askerlerin akıbetinin görüşülmesi için Paris Konferansı’na davet edildi.

Libya Dışişleri Bakanı Necla Menguş önceki gün başkent Trablus’ta düzenlenen Libya İstikrarı Destekleme Girişimi Konferansı’nın kapanış oturumunda Kuveytli mevkidaşı Şeyh Ahmed Nasır es-Sabah ile ortak basın toplantısı düzenledi. (EPA)
Libya Dışişleri Bakanı Necla Menguş önceki gün başkent Trablus’ta düzenlenen Libya İstikrarı Destekleme Girişimi Konferansı’nın kapanış oturumunda Kuveytli mevkidaşı Şeyh Ahmed Nasır es-Sabah ile ortak basın toplantısı düzenledi. (EPA)
TT

Dibeybe, Katrani’nin ayrılmasıyla ortaya çıkan krizi kontrol altına almaya çalışıyor

Libya Dışişleri Bakanı Necla Menguş önceki gün başkent Trablus’ta düzenlenen Libya İstikrarı Destekleme Girişimi Konferansı’nın kapanış oturumunda Kuveytli mevkidaşı Şeyh Ahmed Nasır es-Sabah ile ortak basın toplantısı düzenledi. (EPA)
Libya Dışişleri Bakanı Necla Menguş önceki gün başkent Trablus’ta düzenlenen Libya İstikrarı Destekleme Girişimi Konferansı’nın kapanış oturumunda Kuveytli mevkidaşı Şeyh Ahmed Nasır es-Sabah ile ortak basın toplantısı düzenledi. (EPA)

Libya Temsilciler Meclisi milletvekillerine, ülkenin doğusundaki Tobruk kentindeki meclis binasında pazartesi günü düzenleyeceği toplantıya katılım çağrısı yaptı. Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ülkenin doğusundan sorumlu yardımcısı Hüseyin el-Katrani’nin kendisine başkaldırmasının yarattığı krizi kontrol altına almak için yeni girişimlerde bulundu. Birleşmiş Milletler (BM) Siyasi İşler ve Barış İnşası Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary DiCarlo da ülkede yaşanan krizlerle eş zamanlı olarak ilk BM gözlemci grubunun Libya’ya ulaştığını bildirdi.
 Libya ziyaretini tamamlayan DiCarlo şu açıklamada bulundu:
“Libyalı yetkililerin talebi ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden çıkan yetki doğrultusunda, Libya Ateşkes İzleme Mekanizması’nı desteklemesi için Birleşmiş Milletler gözlemcilerinden oluşan birinci grup (önceki akşam Libya’ya) ulaştı.”
5+5 Ortak Askeri Komite’den ve güvenlik süreciyle ilgili ortak hedefinden övgüyle söz eden DiCarlo, Komite’nin hazırladığı ‘Libya’daki tüm paralı askerlerin, yabancı savaşçıların ve yabancı kuvvetlerin aşamalı, dengeli ve eşzamanlı olarak çıkarılmasına’ yönelik eylem planını ‘önemli bir başarı’ olarak niteledi.
DiCarlo, önceki gün Twitter hesabından yaptığı açıklamada, uluslararası çaptaki Libya İstikrarı Destekleme Girişimi Konferansı’nda yakalanan ivmenin korunması gerektiğini vurgulayarak özgür ve tarafsız parlamento ve devlet başkanlığı seçimlerinin 24 Aralık’ta düzenlenmesinin son derece önemli olduğunu belirtti. Libyalı liderlere ve kurumlara, seçim sürecinde hedeflenen kadın katılımını ve yeni Meclis’te sandalyelerin en az yüzde 30’unun kadınların almasını güvence altına alma çağrısında bulunan DiCarlo, seçimlerin düzenlenmesi için teknik destek sunmaya devam etme sözü verdi.

Fransa’dan Menfi’ye davet
Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’dan Fransa’nın başkenti Paris’te birçok ülkeden devlet ve hükümet başkanlarının katılımıyla düzenlenecek uluslararası konferansa katılım daveti aldı. İki liderin gündeminde, Libya topraklarındaki paralı askerlerin ve yabancı güçlerin çıkarılması meselesinin olması bekleniyor.
Menfi, önceki gün bakanlar düzeyinde uluslararası katılımla düzenlenen Libya İstikrarı Destekleme Girişimi Konferansı çalışmalarına katılan Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian ile bir araya geldi. Menfi, Le Drian ile görüşmesinde Libya halkının sürdürülebilir istikrara ulaşma beklentilerini gerçekleştirecek şekilde parlamento ve devlet başkanlığı seçimlerinin eşzamanlı yapılarak mevcut aşamanın aşılması için uluslararası alandaki çabaların uyumluluğunun önemini vurguladı.
Le Drian da yeni yönetimin iktidara gelmesinden bu yana ülke genelinde hayatın normale döndüğüne ve istikrarın sağlandığına şahit olduğunu belirterek başkent Trablus’ta hakim olan huzur ve güven ortamından duyduğu mutluluğu dile getirdi. Le Drian ayrıca seçimlerin belirlenen tarihte yapılmasına yönelik umudunu dile getirdi. Libya İstikrarı Destekleme Girişimi Konferansı’nın kapanış bildirisinde, Libya’nın egemenlik, bağımsızlık, bölgesel barışına ve ülke birliğine bağlı kalan ve Libya’nın içişlerine yönelik müdahaleleri kesin surette reddeden Dibeybe hükümetinin, silah yasağını delme ve Libya’da kaos çıkarma girişimlerini kınadığı ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Libya’ya ilişkin kararlarını uygulamaya, 1. ve 2. Berlin Konferansları’ndan çıkan kararlara ve Libya Siyasi Diyalog Forumu’nda kabul edilen yol haritasına bağlı kaldığı ifade edildi.
Libya Dışişleri Bakanı Necla Menguş, konferansın kapanış bildirisini Kuveytli mevkidaşı Şeyh Ahmed Nasır es-Sabah ile düzenlediği ortak basın toplantısında okudu. Menguş, Libyalı yetkililerin uluslararası yükümlülük ve taahhütlere bağlı olduğunu, hukuka saygı duyduğunu, İnsan Hakları Konseyi’ne bağlı Bilirkişi Heyeti ile iş birliği yaptığını ve işlerini kolaylaştırdığını belirtti. Ayrıca Dibeybe hükümetinin 5+5 Ortak Askeri Komitesi’nin ateşkes anlaşmasındaki maddeleri uygulamak için harcadığı çabaları ve Komite çalışmalarının 13’üncü turunda kabul edilen eylem planını da desteklediğini vurguladı.
Ulusal Birlik Hükümeti İçişleri Bakanlığı da polis ve güvenlik memurları ile tüm güvenlik birimlerinin Libya İstikrarı Destekleme Girişimi Konferansı’nın güvenliğini sağlamada gösterdiği çabalara övgüde bulundu. Bakanlığın açıklamasında, bu çabaların Libya Devleti’nin örnek imajını ortaya koyduğu belirtildi.
Diğer yandan Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ülkenin doğusundan sorumlu olan yardımcısı Hüseyin el-Katrani krizini kontrol altına almaya çalışıyor. Katrani, Dibeybe’yi Sireneyka bölgesini görmezden gelmekle suçladıktan sonra hükümetten ayrıldı. Dibeybe, yardımcısı Ramazan Ebu Cennah başkanlığındaki 10 kişilik bir hükümet heyetini resmi çalışmalar kapsamında bir haftalığına ülkenin doğusundaki Bingazi kentine gönderdi. Söz konusu ziyaretle Katrani ile görüşme gerçekleştirilmesi, hükümete karşı aldığı pozisyonun tartışılması ve görevine dönmeye teşvik edilmesi amaçlanıyor.

Şukri’den Bingazi’ye ziyaret
Mısır Konsolosluk binasının hazırlanmasıyla ilgili devam eden çalışmaları yerinde incelemek için önceki gün Bingazi kentini ziyaret eden Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri, Katrani ve Bingazi Belediye Başkanı’nın da aralarında bulunduğu Libya’nın doğusun önde gelen isimlerle ortak iş birliğini güçlendirme yollarını görüştü. Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Sefir Ahmed Hafız, Bakan Şukri’nin Mareşal Halife Hafter ile görüşmesinde ‘Mısır’ın, Libya’nın güvenlik ve istikrarının sağlanması çabalarına tam destek sağladığını ve kardeş Libya halkının birleştirici ve müreffeh bir ülkenin ortak bayrağı altında geleceğe doğru yeni bir başlangıç yapma, ülkeyi, birliğini, egemenlik ve istikrarını geri alma beklentilerini karşılayacak şekilde Libya krizinin çözüme kavuşmasına büyük önem verdiğini’ dile getirdi.
Libya Temsilciler Meclisi Sözcüsü Abdullah Blihak dün yaptığı kısa açıklamada, Meclis Başkanlığı’nın milletvekillerine, pazartesi günü Tobruk’ta düzenlenecek oturuma katılma daveti gönderdiğini belirtti. Oturumun gündemine ilişkin ise detay vermedi.



Rusya, Esed rejiminin düşmesinden sonra Afrika'daki hedeflerini gerçekleştirmek için Libya'ya yöneldi

Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Yunus-bek Yevkurov’un geçtiğimiz yıl Bingazi'nin Benina Havaalanı'na Bingazi'nin Benina Havaalanı'na gelişinden bir kare (LUO)
Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Yunus-bek Yevkurov’un geçtiğimiz yıl Bingazi'nin Benina Havaalanı'na Bingazi'nin Benina Havaalanı'na gelişinden bir kare (LUO)
TT

Rusya, Esed rejiminin düşmesinden sonra Afrika'daki hedeflerini gerçekleştirmek için Libya'ya yöneldi

Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Yunus-bek Yevkurov’un geçtiğimiz yıl Bingazi'nin Benina Havaalanı'na Bingazi'nin Benina Havaalanı'na gelişinden bir kare (LUO)
Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Yunus-bek Yevkurov’un geçtiğimiz yıl Bingazi'nin Benina Havaalanı'na Bingazi'nin Benina Havaalanı'na gelişinden bir kare (LUO)

Suriye’de Beşşar Esed'in devrilmesi Rusya’nın Afrika’daki projelerini sekteye uğrattı ve onu Akdeniz havzasında alternatif bir destek noktası aramaya, Libya'ya yönelmeye zorladı. Esed ve Şam'ın uzun süredir müttefiki olan Moskova'nın Suriye kıyılarında Akdeniz, Ortadoğu, Orta Afrika ve Sahra Altı Afrika'daki faaliyetlerini kolaylaştıran bir askeri liman ve hava üssü vardı, ancak Esed'in çeyrek asırlık iktidarının devrilmesinin ardından sahip olduğu askeri imkanlar tehlikeye girdi.

Rusya'yı ‘önemli’ bir ülke olarak tanımlayarak güven tazelemeye çalışan Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera, “Rusya'nın bazılarının istediği şekilde Suriye'den çıkmasını istemiyoruz” ifadelerini kullandı.

Libya'ya doğru stratejik geri çekilme

Yeni Suriye'nin siyasi oluşumu belirsizliğini korurken, Moskova Libya'ya doğru stratejik bir geri çekilme başlatmak zorunda kaldıKraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'den (Royal United Services Institute/RUSI) Araştırmacı Jalel Harchaoui, Fransız Haber Ajansı AFP'ye yaptığı açıklamada bu geri çekilmenin ‘esasen Rusya’nın Afrika'daki mevcut askeri misyonlarını korumak için’ olduğunu söyledi. Aynı zamanda bunun ‘Suriye’de sahip olduğu konumun aşınmasını hafifletmek’ isteyen Moskova'nın ‘kendini koruma tepkisi’ olduğunu da sözlerine ekledi.

dfvergth5
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin (EPA)

İsviçre merkezi araştırma merkezi All Eyes On Wagner, 2024 mayısında yayınladığı bir raporda geçtiğimiz yılın şubat ve nisan aylarında askeri teçhizatın geldiği Tobruk Ticari Limanı da dahil olmak üzere Rusya’nın Libya’da yaklaşık 10 noktada faaliyetlerini sürdürdüğünü ortaya çıkardı. Rapora göre 2024 şubatında 800 civarında olan Rus askerlerinin sayısı aynı yılın mayıs ayında bin 800'e yükseldi.

Adamlar ve ekipmanlar

ABD gazetesi The Wall Street Journal (WSJ) 18 Aralık'taki sayısında Libyalı ve ABD'li yetkililere dayandırdığı bir haberde S-300 ve S-400 gibi Rus yapımı radar ve hava savunma sistemlerinin Suriye'den Libya'ya transfer edildiğini yazdı. Jalel Harchaoui, Esed rejiminin 8 Aralık'ta düşmesinden bu yana Rusya'dan ve Belarus’tan Libya'ya büyük miktarda askeri teçhizat ve unsur transfer edildiğini söyledi. Ukrayna istihbaratı ise 3 Ocak'ta Moskova'nın Sparta ve Sparta II adlı kargo gemilerini askeri teçhizat ve silah taşımak için kullanmayı planladığını bildirdi.

cdvfgbhy
Türkiye Trablus'ta önce Ulusal Mutabakat Hükümetini (UMH) ardından da Ulusal Birlik Hükümetini (UBH) destekledi (UBH)

Washington merkezli düşünce kuruluşu Atlantik Konseyi (Atlantic Council) uzmanlarından Emadeddin Badi, bu değişimin basit bir bölgesel müttefik değişikliğinden değil, bir süreklilik arayışından kaynaklandığını söyledi. Badi’ye göre bu adım, Libya'nın uzun vadeli bir strateji çerçevesindeki önemini ve Esed'in Moskova'ya NATO'nun doğu kanadında bir dayanak noktası ve yeteneklerini test edebileceği bir alan sağlıyor. Rusya'nın bu hamleleri, Trablus hükümetini ve eski sömürgeci güç olarak İtalya'yı alarma geçirirken, Avrupa Birliği (AB) ve NATO da endişeyle izliyor. İtalya Savunma Bakanı Guido Crocetto, Moskova'nın Suriye'deki Tartus Deniz Üssü’nden Libya'ya transferler gerçekleştirdiğini doğruladı.

Rusya’nın varlığı daha da görünür olurdu

Bazı kaynaklar, ABD'nin Libya Ulusal Ordusu (LUO) Komutanı Mareşal Halife Hafter'i, 2023 yılından beri istediği Tobruk Ticari Limanı’nda Rusya’nın kalıcı olarak konuşlanmasını reddetmeye ikna etmeye çalıştığını, ancak Kremlin'in Esed dönemindeki rahatlığa sahip olamayacağını söylediler.

Konrad Adennauer Stiftung Derneği’nin Mali'deki Sahel Bölgesel Programı Başkanı Ulf Laessing, ‘yabancı diplomatların ve gazetecilerin olmadığı bir kara kutu’ olarak nitelendirdiği Suriye'nin pratik bir uyum olduğunu söyledi. Rusların temelde ne isterlerse onu yaptıklarını belirten Laessing, “Libya'da işler çok daha karmaşık olurdu. Orada sır saklamak zor. Rusya’nın varlığı daha görünür olurdu” değerlendirmesinde bulundu.

fgthy
Mareşal Halife Hafter, Bingazi'de kuvvet komutanlarıyla birlikte (LUO)

Bunun yanında Moskova, Libya’nın önceki hükümeti Ulusal Mutabakat UMH'nin müttefiki olan Türkiye ve ardından geçici UBH de dahil olmak üzere diğer güçlerle de uğraşmak zorunda kalacak. Ayrıca işler kötü giderse kendi geleceğini de tehlikeye atmaktan kaçınacaktır. Bu bağlamda Kremlin’e yakınlığıyla bilinen Tsargrad televizyon kanalının internet sitesinin askeri muhabiri Vlad Klepchenko, “Suriye'deki hataları tekrarlamamalı ve alternatif bir seçenek olmadan yerel bir diktatöre bel bağlamamalıyız” ifadelerini kullandı.

Konrad Adennauer Stiftung Derneği’nden Laessing, 2011 yılında Muammer Kaddafi rejiminin düşmesinden sonra patlak veren çatışmalar nedeniyle bölünen Libya'da her iki tarafın da diğerlerine karşı seçeneklerini açık tutmaya çalıştığını vurguladı. Ankara’nın son bir yıldır ekonomik projeler ve diplomatik görüşmeler yoluyla Hafter ile yakınlaşmaya çalıştığını, ancak Hafterin siyasal İslamcılığın yayılmasını durdurabileceği inancıyla kendisini gizlice destekleyen Batı'ya sırtını dönmeyi göze alamayacağını belirten Laessing, “Rusya'nın Libya'da yapabileceklerinin kesinlikle bir sınırı var” diye ekledi.