عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Sudan Başbakanı Hamduk, krizi yatıştırmak için askeri bileşen ile toplantı düzenlendi

Yerel ve uluslararası medya mensupları oturma eylemine katılan protestocular tarafından darp edildi.

Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ve Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan. (AFP)
Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ve Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan. (AFP)
    Hartum/ Ahmed Yunus
TT
TT

Sudan Başbakanı Hamduk, krizi yatıştırmak için askeri bileşen ile toplantı düzenlendi

Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ve Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan. (AFP)
Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ve Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan. (AFP)

Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk, geçiş dönemi Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan’ın başkanlık ettiği, iktidar ortağı askeri bileşen ile bir toplantı yaptı. Sudan söz konusu toplantıdan bir gün önce, ‘sivil yönetimi savunmak ve barışçıl bir demokratik geçişi desteklemek için’ ülke genelinde milyonlarca kişinin katılımıyla düzenlenen protesto gösterisine sahne oldu. İktidar koalisyonundan muhalifler de Cumhurbaşkanlığı Sarayı önündeki oturma eylemlerini sürdürdüler.
Şarku’l Avsat’a açıklamalarda bulunan kaynaklar, askeri bileşenin geçen perşembe günü Başbakan’a toplantı talebinde bulunduğunu aktardılar. Ancak kaynaklara göre Başbakan, ‘zamanın uygun olmadığı’ gerekçesiyle toplantıya katılamayacağı cevabını verdi. Kaynaklar, Başbakan Hamduk’un ‘sivil yönetimi güçlendirmek ve sivil veya askeri her türlü darbe girişimine karşı durmak’ için ülkenin tanık olduğu protestolara ve ordunun kışlalarına geri dönmesini isteyen güçlü seslerin ortaya çıkmasına atıf yaptığını belirttiler.
Ertelenen toplantı, Başbakan Hamduk ve askeri bileşen arasında dün düzenlenebildi. Görüşmede ülkedeki siyasi ve güvenlik durumu ele alındı. Anayasa belgesine göre ‘Egemenlik Konseyi Başkanlığı’nın belirlenen zamanda sivillere devredilmesi ve Egemenlik Konseyi Başkanı’nın istifa etmesi’ çağrısında bulunulan milyonluk gösterilere de tartışıldı. Toplantıda ayrıca Yasama Konseyi ve uzmanlık komisyonları da dahil olmak üzere geçiş hükümeti kurumlarının tamamlanmasının yanı sıra başkent Hartum’un merkezini felç eden Cumhurbaşkanlığı Sarayı önündeki oturma eylemi ve tekrarlanan protestolar masaya yatırıldı.
21 Eylül’deki başarısız darbe girişiminden bu yana devam eden siyasi kriz ve Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Daklu (Hemedti) tarafından askeri darbeler nedeniyle sivil bileşene yöneltilen suçlamalar konusunda bir anlaşmaya varılıp varılmadığı bilinmiyor.
Darbe girişiminin geri püskürtülmesinden bu yana Egemenlik Konseyi Başkanı, meclisin çalışmalarını dondurdu. Aynı şekilde geçiş hükümetinin çalışmalarını aksatan ve tamamen felç eden Güvenlik ve Savunma Konseyleri ve Yüksek Barış Konseyi’nin çalışmalarının yanı sıra Yasama Konseyi’nin görevlerini geçici olarak yerine getiren, kanunlar çıkaran ve kararlar alan Egemenlik Konseyi ve Bakanlar Kurulu arasındaki ortak toplantı faaliyetini de dondurdu.
Diğer yandan Maliye Bakanı Cibril İbrahim ve Darfur Valisi Minni Arko Minnavi liderliğindeki Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri’nden (ÖDBG) ayrılan bir grubun düzenlediği oturma eylemi devam ederken, geçiş hükümetinin feshedilmesi ve grubun temsilcilerinin hükümetteki pozisyonları korunarak bağımsız bir hükümetin kurulması çağrısı yapıldı.
Geçen cumartesi gününden bu yana binlerce kişi, Hartum’daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı önünde oturma eylemi düzenliyor. Eylemciler, Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na, çevresindeki bakanlıklara ve devlet kurumlarına uzanan ana yolları trafiğe kapattılar. Ayrıca oturma eylemi 30 Haziran 1989 Rejimini Tasfiye ve Yetkilendirmeyi Kaldırma Komitesi karargahını ve bir dizi stratejik bölgeyi kapsayacak şekilde genişletildi.
Ülkenin devrik lideri Ömer el-Beşir rejiminin çok sayıda destekçisinin, kabile ve sivil grupların katıldığı oturma eyleminde, 22 Ekim’de binlerce kişi Cuma Namazı’nı kılmak için toplandı. Protestoların organizatörleri, Cumhurbaşkanlığı Sarayı önündeki platformdan protestoculara seslenerek, hükümet dağılıncaya kadar oturma eyleminin devam edeceğini duyurdular. Organizatörler, Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan’a da hükümeti feshetmesi çağrısı yaptı.
Oturma eylemini planlayanların liderlerinden Darfur Valisi Minni Arko Minnavi, cuma günü yaptığı bir konuşmada Kuzey Darfur Eyaleti’nin yönetim merkezi el-Faşir şehrindeki ‘Yetkilendirmeyi Kaldırma, Yolsuzlukla Mücadele ve Fonları Kurtarma Komitesi’ ofislerinin süresiz olarak kapatılması kararı aldı. Sözcüsünün gazetecilere dağıttığı açıklamaya göre Minnavi açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Karar, gelecek pazar gününden itibaren yürürlüğe girecek. El-Faşir bölgesinin merkezindeki komite üyelerine, Başbakan hükümeti feshetme kararı alana kadar ofisleri devretmeleri ve çalışma izinlerini geri çekmeleri konusunda bilgi verildi.”  
30 Haziran 1989 Rejimini Tasfiye ve Yetkilendirmeyi Kaldırma Komitesi, anayasa doğrultusunda kuruldu. Bu, bir bölge valisinin veya başbakanın feshetme veya çalışmasını engelleme yetkisinin olmadığı ve sadece Egemenlik Konseyi’nin bir bütün olarak feshedilmesine karar verebileceği ‘egemen’ bir komite olarak görülüyor. Ancak Kuzey Darfur Eyaleti’ndeki komitenin üyelerinden Muhammed Salim Cadallah, komitenin feshedilmesi kararına karşı çıktı. Cadallah yaptığı açıklamada, bölge valisinin Dağıtma Komitesi ile bir ilgisi olmadığını belirtirken komitenin 30 Haziran rejiminin (Beşir rejiminin) dağıtılması ve yağmalanan fonların geri alınması tamamlanana kadar çalışmalarını sürdüreceğini vurguladı. Muhammed Salim Cadallah açıklamasında “Dağıtma Komitesi merkezidir. Çalışmalarını anayasal belgede belirtildiği gibi yüksek profesyonellik ile yürütür” dedi.
Diğer yandan eylemciler, protestoları takip eden çok sayıda gazeteciye ve muhabire saldırdı. Katar merkezli El-Cezire, Türkiye merkezli Anadolu Ajansı ve İngiltere merkezli BBC muhabirleri bazı eylemciler tarafından darp edildiler. AFP muhabirlerinin de çekim yapmaları engellendi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir

ARAP DÜNYASI

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT
TT

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Suriye güvenlik kaynakları bugün, Suriye güvenlik güçleri ile ABD kuvvetlerinin, ülkenin orta kesimindeki Tedmür kentinde ortak devriye sırasında silahlı saldırıya uğradığını bildirdi.

Suriye resmi haber ajansı SANA’ya konuşan bir güvenlik kaynağı, saldırıda Suriye güvenlik güçlerinden iki kişinin ve bazı ABD askerlerinin yaralandığını, saldırıyı gerçekleştiren kişinin ise öldürüldüğünü açıkladı.

Kaynak, olayın ardından ABD’ye ait helikopterlerin yaralıları et-Tanf Üssü’ne tahliye ettiğini belirterek, saldırının nedenleri ve koşullarına ilişkin henüz bilgi bulunmadığını ifade etti.

Olay nedeniyle Deyrizor-Şam uluslararası kara yolunda trafiğin geçici olarak durdurulduğu, bölge semalarında ise yoğun hava hareketliliği yaşandığı kaydedildi.