عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Ürdün’de çocuk yaşta evliliklerin neden olduğu sorunlar artıyor

Yaşları 15 ila18 arasında değişen 223 kız çocuğu boşanmalarının ardından ikinci kez evlendirildi.

Koronavirüs salgını Ürdün'de çocuk yaşta evliliklerin artmasına neden oldu. (Salah Malkawi)
Koronavirüs salgını Ürdün'de çocuk yaşta evliliklerin artmasına neden oldu. (Salah Malkawi)
    İstanbul / Şarku’l Avsat
TT
TT

Ürdün’de çocuk yaşta evliliklerin neden olduğu sorunlar artıyor

Koronavirüs salgını Ürdün'de çocuk yaşta evliliklerin artmasına neden oldu. (Salah Malkawi)
Koronavirüs salgını Ürdün'de çocuk yaşta evliliklerin artmasına neden oldu. (Salah Malkawi)

Tarık Dilovani
Ürdün’de çocuk yaşta evlendirilenlerin birçoğunun eşlerinden boşanması sorunun katlayarak büyümesine neden oluyor.
Ürdün İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan 2020 yılı evlilik istatistiklerine göre yaşları 15-18 arasında, reşit olmayan 223 kız çocuğu boşanarak ikinci kez evlendirildiler.
 
Haklardan mahrum olan aileler
Ülkede faaliyet gösteren Dayanışma Derneği, ergenler ve çocuk yaştakilerin erken evliliğe izin verilmesinin yarattığı çelişkilere dikkat çekiyor. Zira durum çocuk yaşta evliliğin yanı sıra birçok krizi de beraberinde getiriyor. Eşlerin 18 yaşından küçük olduğu aileler, evlenme ve boşanma ile ilgili her konuda tam hak sahibi iken oy kullanma, banka hesabı açma, borç alma veya ehliyet, aile cüzdanı, doğum belgesi veya pasaport edinme gibi medeni ve siyasi haklardan yararlanamıyorlar. Söz konusu aileler, eşlerden biri veya her ikisi için bir vasi olmadan ev kiralayamıyor veya mali konularda yükümlülük alamıyor.

Ebeveynlerin müdahalesi ve sosyal miras
Gözlemcilere göre, ebeveynlerin de evlilerin aile yaşamlarınaoldukça fazla müdahale etmesi, erken boşanmaların temel nedeni olarak ortaya çıkıyor. Birçok kişi, gelenekler nedeniyle reşit olmayan kızlarıyla evlenmeyi kabul ettikleri için ebeveynleri suçluyor.
Dayanışma Derneği İcra Direktörü Mounir Idaibis, Kişisel Haklar Kanunu’nun 3’üncü maddesinin, 15 yaşını doldurmuş ancak bir kişinin zorunluluk hallerinde evlenmesine izin verdiğine dikkat çekti.  Aynı kanunun 10’uncu maddesinde de şu ifadeler yer alıyor:
“Nişanlı olan bireyin evliliğe hak kazanabilmesi için akıl sağlığının yerinde olması ve 8 yaşını doldurmuş olması gerekir.”
Ancak Idaibs, nişanlıları veya evlilik kararı alanların evlilik kursuna katılmalarını gerektiren talimatın 8’inci maddesinde yer alan koşula övgüde bulundu. Idaibs’e göre başsavcılık tarafından düzenlenen bu kurslar, özellikle reşit olmayan kız çocuklarında boşanmaların azaltılmasını sağlıyor.  Özellikle reşit olmayan kızların evlilik ve aile ile ilgili konularda farkındalıklarını artırıyor.
Şarku’L Avsat’ın edindiği bilgilere göre Ürdün'de okulu bırakma verilerine ilişkin resmi istatistikler, çocuk yaştaki evliliklerin 2019/2020 öğretim yılında yüzde 47,2'si kı çocuğu 7 bin 284 öğrencinin okulu bıraktığına işaret ediyor. Bu durum onları eğitim ve iş fırsatlarından mahrum bırakıyor.
Yapılan açıklamalar koronavirüs salgınının da krizi derinleştirdiği yönünde.
.Çocuk yaşta evliliklerin yüzde 10'u boşanmayla sonuçlanıyor
Çocuk yaşta evliliği bariz bir insan hakları ihlali olarak görenler ile toplumdaki İslam hukukuna ve yaygın âdetlere dayalı bir akım olduğunu savunanlar arasındaki ayrışma bir yana, gözlemciler ve sosyal alanda faaliyetler yürüten uzmanlar, çocuk yaşta evlenenlerin çoğunun karanlık gerçekliklerinden kaçmak için boşanmaya yoluna başvurduğunu belirtiyorlar. 2017 yılına dayanan bir istatistikte, Adalet Bakanlığı'nın 15’i erken boşanma olmak üzere günde 71 boşanma davasına tanık olduğunu gösteriyor.
Erken evlilikle yürütülen bir diğer araştırmaya göre Ürdün’deki küçük yaşta evliliklerin yarısından fazlası ülkede mülteci olarak ikamet eden Suriyeli kızları hedef alıyor.

Daha fazlasını oku

 
 
TEKNOLOJİ

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından... Cep telefonlarımız uzaktan patlatılabilir mi?

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
TT
TT

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından... Cep telefonlarımız uzaktan patlatılabilir mi?

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)

Lübnan genelinde Hizbullah çağrı cihazları ve telsizlerine yönelik eşi benzeri görülmemiş güvenlik ihlali ve salı ile çarşamba günleri binlerce eş zamanlı patlama, kişisel cep telefonlarının ne kadar tehlikeli olduğu ve nasıl uzaktan patlatılabildiği konusunda birçok soruyu gündeme getirdi.

Cep telefonu bataryaları son derece yanıcı kimyasallardan üretilir, ancak bir kontrol ünitesi doğrudan bataryaya bağlıdır ve bataryayı güvende tutmak için özel bir yazılımla donatılmıştır.

DeepSAFE Technology'nin kurucusu ve McAfee, Intel ve Nokia'da güvenlik ve koruma araştırmaları eski başkanı olan Ahmed Sallam'a göre bu kontrol ünitesi, en önemlisi tüm üniteyi bataryanın sıcaklığını ateşleme noktasına yükseltebilecek kötü amaçlı yazılım içeren başka bir ünite ile değiştirmek olan çok sayıda hackleme yöntemi ile kötü niyetli olarak manipüle edilebilir. Bu, Lübnan vakasında olduğu gibi belirli cihazları hedef almak için yapılabilir.

grbtny
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarında hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninden (AFP)

Şarku’l Avsat'a konuşan Sallam, “Kötü niyetli bir şekilde üretilebilen bataryalar da var. Bunlar ya sıcaklığı belirli bir dereceye yükselterek ya da patlatma sistemini harekete geçiren bir ünite aracılığıyla ateşlenebilen patlayıcı maddeler içerirler. Tüm bunlar, radyo dalgaları ya da herhangi bir kablosuz elektrik dalgası yoluyla uzaktan sinyal alabilen harici bir iletişim ünitesi ile bataryaya içeriden bağlı çok küçük bir kontrol ünitesi yerleştirilerek yapılabilir” ifadelerini kullandı.

Sallam sözlerini şöyle sürdürdü: “Dış dünya ile iletişim olmasa da patlamalar senkronize edilebilir. Kötü amaçlı yazılım, tıpkı saatli bombaların çalıştığı gibi, tüm patlamaların aynı anda gerçekleşmesi için belirli bir anı bekleyebilir.”

Los Angeles'taki California Üniversitesi Kimya Bölümü'nde yardımcı doçent olan ve pil geliştirme ve üretiminde uzmanlaşmış bir ABD şirketi olan Nanotech Energy'nin bilim ve teknoloji şefi Maher el-Kady, “Lübnan'daki patlamalar tesadüfen değil, kasıtlı olarak meydana geldi. Büyük olasılıkla cihazlara uzaktan etkinleştirilen bir kontrol devresi yerleştirilmişti. Bu da patlamaların senkronizasyonunu açıklıyor” şeklinde konuştu.

cdvfgthy
Lübnan Ordusu tehlikeli gördüğü telsiz ve çağrı cihazlarını imha etmek üzere topluyor. (AFP)

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan el-Kady, “Herhangi bir bataryanın patlamasına yol açabilecek birkaç mekanizma vardır. Bunlardan ilki, mobil cihazın ya da elektrikli otomobilin bataryaya metal bir cismin girmesine yol açan bir kazaya maruz kalması ya da batarya parçalarının sıkışmasına ve parçalarının tahrip olmasına yol açan yüksek orandaki basınç yahut da bataryanın yüksek bir yerden düşerek parçalarının tahrip olmasıdır. İki olasılık daha var: Birincisi bataryanın sıcaklığının çok yüksek oranlara çıkmasına neden olarak patlamasına yol açan harici bir katalizörün varlığı ve ikincisi de bataryanın içindeki pozitif terminalin negatif terminale bağlanmasına yol açan harici bir etkileyicinin varlığıyla ilgili” ifadelerini kullandı.

Uzmanlara göre cep telefonları hacklenebilir. Ayrıca üretim ya da tedarik aşamalarından herhangi birinde ya da internet üzerinden erişilerek patlatılmak üzere içlerine kötü niyetli yazılımlar entegre edilebilir.

El-Kady, kasıtlı bir dış neden olmaksızın, üretim hataları nedeniyle bir pilin patlama olasılığının 10 milyon pil başına bir pili geçmediği konusunda kamuoyuna güvence verirken, pillerin 150 santigrat derecenin üzerine çıkabilen yüksek sıcaklıklara dayanmasını sağlamak için titiz testler yapıldığını da belirtti. Ancak bu durum, çağrı cihazlarında ve modern mobil cihazlarda bulunan lityum-iyon pilleri ‘saatli bomba’ olarak tanımlamasına engel olmadı. “Pil patlamalarının neden olduğu hasar, pilin boyutuna ve kullanıcının konumuna veya insan vücudunun hayati organlarından herhangi birine ne kadar yakın olduğuna bağlıdır” diyen el-Kady, elektrikli arabalar söz konusu olduğunda durumun daha da kötüleşeceğini, çünkü batarya boyutlarının bir cep telefonu bataryasının 5 bin ila 7 bin katına ulaşabileceğini belirtti.

Tedarik zincirleri

Yaşananların tekrarlanmasının nasıl önlenebileceği konusunda ise Sallam, tedarik zincirinin güvence altına alınması gerektiğine işaret ederek, Lübnan'a gelen cihazlarda olası değişiklikleri kontrol etmenin ve içlerine yeni bileşenler yerleştirilip yerleştirilmediğini test etmenin birçok yolu olduğunu açıkladı.

 

ascdvrg
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)

Teknik olarak, hassas bir terazi kullanılarak, ne kadar küçük olursa olsun cihazın ağırlığındaki herhangi bir değişiklik tespit edilebilir, böylece üzerinde herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığı anlaşılabilir. Bu hassas terazi, başta batarya olmak üzere her bir birimin ağırlığını doğru bir şekilde hesaplamak için kullanılmalıdır. X-ray ve CT Scan gibi radyolojik cihazların yanı sıra patlayıcılar için kimyasal tespit üniteleri de kullanılabilir ve tüm bu teknik araçlar genellikle havaalanlarının içinde kullanılır. “Lübnan örneğinde meselenin ele alınışında büyük bir güvenlik açığı olduğunu düşünüyorum” diyen Sallam, herhangi bir patlayıcı maddenin varlığını ya da yokluğunu teyit etmek için kullanılabilen teknolojilerin mevcut olduğunu vurguladı.

fvrbgty
Çağrı cihazı patlamalarının kurbanları (AP)

Medya kuruluşlarına göre, Lübnan'daki çağrı cihazları Tayvanlı bir şirket tarafından tasarlanmış ve Avrupa'da bilinmeyen başka bir şirkete üretim lisansı verilmişti. Bu nedenle üretim güvenliği ve uygulama kalitesi ile ilgili konular tespit edilememiş olabilir.

Genel olarak çağrı cihazları, ister alıcı uçta tek yönlü bir bağlantı olsun, ister alıcı ve verici uçta iki yönlü bir bağlantı olsun, iletişim sürecini kontrol etmek için bir sunucuya ihtiyaç duyar. Ancak Sallam'a göre bu sunucular veri tabanlarına sahip ve genellikle siber saldırılara ve hacklere karşı savunmasız olan dijital işletim sistemlerini çalıştırıyor.

“Çağrı cihazları tedarik zinciri boyunca değiştirilebilir, aynı şey sunucular için de geçerli olabilir” diyen Sallam, cihazların kendilerinin de değiştirilebileceğini ve üretim süreçleri ya da nakliye ve tedarik zincirleri sırasında ‘kötü niyetli’ yazılımlar eklenebileceğini açıkladı.