Tarık Dilovani
Ürdün’de çocuk yaşta evlendirilenlerin birçoğunun eşlerinden boşanması sorunun katlayarak büyümesine neden oluyor.
Ürdün İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan 2020 yılı evlilik istatistiklerine göre yaşları 15-18 arasında, reşit olmayan 223 kız çocuğu boşanarak ikinci kez evlendirildiler.
Haklardan mahrum olan aileler
Ülkede faaliyet gösteren Dayanışma Derneği, ergenler ve çocuk yaştakilerin erken evliliğe izin verilmesinin yarattığı çelişkilere dikkat çekiyor. Zira durum çocuk yaşta evliliğin yanı sıra birçok krizi de beraberinde getiriyor. Eşlerin 18 yaşından küçük olduğu aileler, evlenme ve boşanma ile ilgili her konuda tam hak sahibi iken oy kullanma, banka hesabı açma, borç alma veya ehliyet, aile cüzdanı, doğum belgesi veya pasaport edinme gibi medeni ve siyasi haklardan yararlanamıyorlar. Söz konusu aileler, eşlerden biri veya her ikisi için bir vasi olmadan ev kiralayamıyor veya mali konularda yükümlülük alamıyor.
Ebeveynlerin müdahalesi ve sosyal miras
Gözlemcilere göre, ebeveynlerin de evlilerin aile yaşamlarınaoldukça fazla müdahale etmesi, erken boşanmaların temel nedeni olarak ortaya çıkıyor. Birçok kişi, gelenekler nedeniyle reşit olmayan kızlarıyla evlenmeyi kabul ettikleri için ebeveynleri suçluyor.
Dayanışma Derneği İcra Direktörü Mounir Idaibis, Kişisel Haklar Kanunu’nun 3’üncü maddesinin, 15 yaşını doldurmuş ancak bir kişinin zorunluluk hallerinde evlenmesine izin verdiğine dikkat çekti. Aynı kanunun 10’uncu maddesinde de şu ifadeler yer alıyor:
“Nişanlı olan bireyin evliliğe hak kazanabilmesi için akıl sağlığının yerinde olması ve 8 yaşını doldurmuş olması gerekir.”
Ancak Idaibs, nişanlıları veya evlilik kararı alanların evlilik kursuna katılmalarını gerektiren talimatın 8’inci maddesinde yer alan koşula övgüde bulundu. Idaibs’e göre başsavcılık tarafından düzenlenen bu kurslar, özellikle reşit olmayan kız çocuklarında boşanmaların azaltılmasını sağlıyor. Özellikle reşit olmayan kızların evlilik ve aile ile ilgili konularda farkındalıklarını artırıyor.
Şarku’L Avsat’ın edindiği bilgilere göre Ürdün'de okulu bırakma verilerine ilişkin resmi istatistikler, çocuk yaştaki evliliklerin 2019/2020 öğretim yılında yüzde 47,2'si kı çocuğu 7 bin 284 öğrencinin okulu bıraktığına işaret ediyor. Bu durum onları eğitim ve iş fırsatlarından mahrum bırakıyor.
Yapılan açıklamalar koronavirüs salgınının da krizi derinleştirdiği yönünde.
.Çocuk yaşta evliliklerin yüzde 10'u boşanmayla sonuçlanıyor
Çocuk yaşta evliliği bariz bir insan hakları ihlali olarak görenler ile toplumdaki İslam hukukuna ve yaygın âdetlere dayalı bir akım olduğunu savunanlar arasındaki ayrışma bir yana, gözlemciler ve sosyal alanda faaliyetler yürüten uzmanlar, çocuk yaşta evlenenlerin çoğunun karanlık gerçekliklerinden kaçmak için boşanmaya yoluna başvurduğunu belirtiyorlar. 2017 yılına dayanan bir istatistikte, Adalet Bakanlığı'nın 15’i erken boşanma olmak üzere günde 71 boşanma davasına tanık olduğunu gösteriyor.
Erken evlilikle yürütülen bir diğer araştırmaya göre Ürdün’deki küçük yaşta evliliklerin yarısından fazlası ülkede mülteci olarak ikamet eden Suriyeli kızları hedef alıyor.
Bir Hamas üyesi, 6 rehineden oluşan grubu Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'taki Uluslararası Kızılhaç Komitesi üyelerine teslim etmeye hazırlanıyor (Reuters)