İki ülke donanmaları arasında Umman Denizi’nde meydana gelen olayla ilgili olarak İran ve ABD’den iki farklı açıklama yayınlandı. Tahran, “İran’a ait bir tankerden yapılan petrol sevkiyatına yönelik ABD müdahalesinin engellediğini” duyurdu. Washington ise “İran’ın Vietnam bandıralı bir petrol tankerine el koyduğunu” ilan ederek Tahran’ın iddiasını yalanladı.
Tahran ve Batı arasında nükleer program nedeniyle gerginliğin arttığı bir dönemde İran, 3 Kasım’da bölge sularında gerginlik yaşandığını açıkladı. Ayrıca Tahran yönetimi “İran Devrim Muhafızları’nın Umman Denizi’nde ABD’nin İran’a ait bir petrol tankerine müdahale ettiğini ancak bu girişimin engellediğini” duyurdu. Olayın zamanı belirtilmezken deniz kuvvetlerinin, yabancı bir tankere el koyduğuna dikkat çekildi.
Öte yandan İran devlet televizyonu IRIB, ABD’nin, ihracat yapmak için İran petrolü taşıyan bir tankere el koyduğunu, yükünü başka bir tankere aktardığını ve onu bilinmeyen bir yere götürdüğünü iddia etti. IRIB, “Devrim Muhafızları Donanması, tankere havadan iniş yaparak tankeri ele geçirdi. ABD kuvvetleri, helikopterler ve bir savaş gemisi kullanarak tankerin yolunu tekrar kapatmaya çalıştı, ancak başarısız oldu” dedi. Şarku’l Avsat’ın Fransız haber ajansı AFP’den aktardığı habere göre IRIB, tankerin şu anda İran karasularında olduğunu belirtti.
Devrim Muhafızları’nın açıklamasında da ‘Sepah News’ internet sitesinde yayınlanan bir açıklamadaki benzer ayrıntılara yer verildi. Ancak açıklamada, ABD Donanması’nın yeniden engellemeye çalıştığı tankerin ‘çalınmış petrol taşıyan’ tanker olduğu, ancak müdahalenin başarısız olduğu belirtildi.
Devlet televizyonunun açıklaması, erken saatlerde resmi ajanslar ve Devrim Muhafızları internet sitelerinde yayınlanan çelişkili haberlerin bir parçasıydı. Mehr haber ajansı, olayın Devrim Muhafızları’na ait devriye tekneleri ile bölgeyi terk eden bir ABD gemisi arasında bir sürtüşmeyle ilgili olduğunu bildirdi. Ajans, konuyla ilgili görüntülerin yakın zamanda yayınlanacağını açıkladı. Ama İran Devlet Televizyonu da Mehr ajansı da kesin tarih vermedi.
ABD olayı farklı anlattı
Washington DC ise İran’ın açıklamasını yalanladı. Olayın İran tankerini ele geçirmeye yönelik bir ABD müdahalesi olmadığını belirten askeri bir yetkili, İran kuvvetlerinin geçen hafta Umman Denizi’nde bir petrol tankerine zaten el koyduğunu belirtirken, ancak ABD Donanması’nın Beşinci Filosu ile Devrim Muhafızları Donanması arasında bir çatışmanın meydana geldiğini yalanladı.
İsminin açıklanmaması koşuluyla konuşan yetkili, “İran’ın ABD deniz kuvvetlerinin bir petrol tankerini ele geçirme girişiminde bulunduğu yönündeki iddiaları doğru değildir. Bu olay, geçen hafta meydana geldi ve ABD Donanması Umman Denizi’nde gözetleme misyonları yürütüyordu. Olayı takip ettim ve Devrim Muhafızları ile herhangi bir gerginlik olmadı. Çatışma, karşılıklı atış veya uyarı ateşi de yaşanmadı” dedi.
Aynı şekilde Associated Press’in (AP) göre ABD’li yetkililere dayandırdığı haberine göre İran, Vietnam bandıralı bir petrol tankerine el koyarak gemiyi Bender Abbas açıklarında demirledi. AP’ye göre yetkililer, “ABD Donanması, silah zoruyla yapılan ele geçirme operasyonunu takip etti. Ancak gemi İran karasularına girdiği için herhangi bir şey yapamadı” dedi.
Bir askeri yetkili ise Newsweek haber dergisine yaptığı açıklamada, “Bu gemiyi geri almamızı engellediklerine yönelik İran iddiaları doğru değil. Olay geçen hafta oldu” diyerek, Umman Denizi’ndeki ABD kuvvetlerinin, İran Donanması’nın petrol tankerini ele geçirdiğini tespit ettiğini ancak müdahalede bulunmadığını söyledi.
Yetkili, “Bir düzineden fazla İran devriye sürat teknesi vardı. Etrafta uçan bir helikopter vardı. Sonuç olarak kontrol güçlerimiz duruma müdahale etti” şeklinde konuştu. Geçen hafta meydana gelen olayın detaylarının ‘birtakım hassasiyetler’ nedeniyle açıklanmadığı belirtildi. Yetkili, “İran şimdi bize karşı olan anlatıyı değiştiriyor. ABD güçlerinin İran’ın gemiyi geri almasını engellediğini söylüyor. Oysa güçlerimizin yalnızca takip ettiği çok açık” dedi. Öte yandan ABD’li yetkililer, Reuters’a yaptıkları açıklamada, İran’a ait olduğuna inanılan çok sayıda insansız hava aracının son 24 saat içerisinde ABD Donanması’na ait amfibi hücum gemisi Essex’e yaklaştığını bildirdi.
İran ve ABD donanmaları Körfez bölgesinin sularında defalarca karşı karşıya geldi. Washington, Tahran’ı sık sık, özellikle küresel petrol üretiminin yaklaşık beşte birinin geçtiği Hürmüz Boğazı’nda ‘kışkırtıcı’ faaliyetler bulunmakla suçladı.
İran’ın açıklaması, Bahreyn merkezli ABD Beşinci Filosu’nun hava ve deniz tatbikatlarından birkaç gün sonra yapıldı. ABD Donanması, Basra Körfezi ve Umman Körfezi’nde deniz trafiğini güvence altına almak için müttefiklerle düzenli devriyeler yürütüyor. Bölgedeki birkaç müttefikten gelen savaş uçaklarının eşlik ettiği bir ABD Hava Kuvvetleri uçağı, Orta Doğu’daki ana su yolları üzerinde uçuş gerçekleştirdi.
Öte yandan Pentagon Sözcüsü John Kirby, İran’ın ABD Donanması’nın bir İran petrol tankerini engellediği yönündeki iddialarını yalanladı. Gazetecilere açıklama yapan Kirby, “Bunlar gülünç ve hatalı iddialardır. Herhangi bir tankeri engellemeye yönelik herhangi bir ABD girişimi olmamıştır. ABD Donanması gözetleme misyonları yürütmektedir” dedi. Tankeri engellemek için yapılan tek askeri harekatın İran’dan geldiğini ifade eden Sözcü, ABD güçlerinin hiçbir tankeri engellemediğini, çünkü bunun uluslararası hukuka aykırı olacağını vurguladı.
ABD Genelkurmay Başkanı General Mark Milley, 3 Kasım’da İran’ın ABD’nin Ortadoğu’daki çıkarlarını tehdit ettiğini açıkladı. Milley, “ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), Beyaz Saray’ın istemesi halinde Tahran’a yanıt vermek için seçenekler ve senaryolar hazırladı” dedi. General, 3 Kasım’da Washington’daki Aspen Güvenlik Araştırmaları Merkezi’nde düzenlenen bir sempozyumda, siber saldırıların doğrudan askeri çatışmalara yol açmayacağını belirtti. Mark Milley, “İran, ABD ile açık bir çatışma istemiyor ve doğrudan bir savaşa girme riskini göze almayacak. Çünkü sonucu ve kaybeden taraf olacağını biliyor” diyerek, ABD Savunma Bakanlığı’nın İran konusunda Başkan’ın emirlerini dinlemeye hazır olduğunu vurguladı.
ABD Başkanı Donald Trump (Reuters)