Kovid-19’a karşı tedavide hap kullanımı dönemi başlıyor

Merck tarafından yapılan salgının enfeksiyonunu tedavi etmek üzere geliştirilen haplar (Reuters)
Merck tarafından yapılan salgının enfeksiyonunu tedavi etmek üzere geliştirilen haplar (Reuters)
TT

Kovid-19’a karşı tedavide hap kullanımı dönemi başlıyor

Merck tarafından yapılan salgının enfeksiyonunu tedavi etmek üzere geliştirilen haplar (Reuters)
Merck tarafından yapılan salgının enfeksiyonunu tedavi etmek üzere geliştirilen haplar (Reuters)

ABD merkezli Merck ve Pfizer şirketleri yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı geliştirdikleri ağızdan kullanılan ilaçlar için son derece cesaret verici sonuçlar aldığını açıklarken, bir antidepresan da salgınla mücadelede yeni bir sayfa açabilecek, umut verici sonuçlar gösterdi.
Fransız haber ajansı AFP’nin aktardığına göre, Ağızdan hap şeklinde alınan bu ilaçlar, hastaların tehlikeli semptomlara ve hastaneye yatırılmasına karşı koruma sağlamak amacıyla Kovid-19’un ilk semptomlarının görülmesinin hemen ardından hastaya uygulanmaya başlanacak.
Aylar süren araştırmaların ardından, Merck Ekim ayı başlarında molnupiravir ilacının başarılarını duyururken, Pfizer ise Baxlovid’in başarılarını dün açıkladı.
Söz konusu ilaçlar, Kovid-19’a neden olan SARS-CoV-2 virüsünün vücutta çoğalmasına engel olarak yayılmasını önlüyor.
İki şirket de ilaçlarını alan hastaların hastaneye yatış oranında büyük bir düşüş bildiriyor. Molnupiravir ilacını kullanan hastalar arasında hastaneye yatış yarı yarıya azalırken, Baxlovid kullananlarda yaklaşık yüzde 90 koruma sağlanıyor. Ancak iki çalışmanın farklı protokollerle yürütülmüş olması sebebiyle etkinlik oranları açısından doğrudan bir karşılaştırma yapılmaması gerekiyor.
Aynı zamanda, The Lancet Global Health dergisinde Ekim ayında yayınlanan Brezilyalı araştırmacılar yürütülen bir araştırmaya göre, halihazırda kullanımda olan Fluvoksamin, ciddi semptomların görüldüğü Kovid-19 enfeksiyonlarının formları cesaret verici sonuçlar gösterdi.
Söz konusu ilaçların etkili olduğunun kanıtlanması halinde, Kovid-19 ile mücadelede büyük bir adım atılmış olacak. İlaç aşıların yanı sıra kullanılacak ve onların yerini almayacak.
Az sayıda yan etkiye sebep olan ve evde kolaylıkla kullanılabilen Merck ve Pfizer ilaçları, 5 gün boyunca 10 doz şeklinde kullanılması gerekiyor. 
İngiliz virolog Dr. Stephen Griffin, Science Media’ya yaptığı açıklamada, “Bu antiviral ilaçların başarısı, SARS-CoV-2 enfeksiyonunun ciddi sonuçlarını önleme imkanlarımız açısından yeni bir dönem açacak” ifadelerini kullandı.
Merck ve Pfizer şirketlerinin ilaçlarının kesin bir şekilde etkilerinin değerlendirmesi hala zor, zira şirketler şu ana kadar klinik deneylerinin ayrıntılarını açıklamayarak yalnızca basın açıklamalarını yayınladı.
Fluvoksamin ilacı, herkese açık olarak yayınlandı ancak eleştiriden kaçamadı. Birkaç araştırmacı, yazarların sadece hastaneye yatış oranını değil, aynı zamanda acil serviste kalış süresini de değerlendirdiğini bu durumun verilerin değerlendirilmesini karmaşık bir hale getirdiğini belirtti.
Merck şirketi perşembe günü, hastalığın ciddi bir enfeksiyonunu geliştirme riski oluşturan en az bir risk faktörüne sahip olmasın halinde Molnupiravir ilacının kullanımı için Birleşik Krallık sağlık yetkililerinden onay aldı.
ABD ve Avrupa Birliği’ndeki sağlık yetkilileri ise hala ilaç hakkında değerlendirme yapıyor.
50 bin doz talep eden Fransa’da dahil olmak üzere birkaç ülke, ilacı satın almak için talepte bulundu. ABD’de 1,7 milyon hastayı tedavi etmeye yetecek olan 1,2 milyar dolarlık ilaç talep etti.
Tedavi maliyeti bir kişi için 700 dolara denk geliyor.
İlacı için ABD’de ruhsat başvurusunda bulunan Pfizer ise, Baxlovid için henüz bir fiyat belirlemezken, ilacın uygun fiyatlı olacağını, fiyatın ülkelere ve gelir seviyelerine göre değişeceğini söyledi.



Tarihte ilk: Bir robot, gerçekçi bir ameliyatı ilk kez yardım almadan gerçekleştirdi

 Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
TT

Tarihte ilk: Bir robot, gerçekçi bir ameliyatı ilk kez yardım almadan gerçekleştirdi

 Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)

İlk kez bir robot, insan yardımı olmadan gerçekçi bir ameliyat gerçekleştirdi.

Johns Hopkins Üniversitesi'nden araştırmacılar, robotun ekipten gelen sesli komutlara yanıt vererek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir operasyonu "sakince" gerçekleştirdiğini çarşamba günü açıkladı. Robot, gerçek hayattaki tıbbi acil durumlara özgü beklenmedik senaryolar sırasında bile yetenekli bir insan cerrahın uzmanlığını sergiledi.

Tıbbi robotik uzmanı Axel Krieger yaptığı açıklamada, "Bu ilerleme bizi belirli cerrahi görevleri yerine getirebilen robotlardan, cerrahi prosedürleri gerçekten anlayan robotlara taşıyor" diyor.

Bu kritik ayrım bizi, gerçek hasta bakımının karmaşık, öngörülemez gerçekliğinde çalışabilen, klinik düzeyde uygulanabilir otonom cerrahi sistemlere önemli ölçüde yaklaştırıyor.

"SRT-H" ya da "Surgical Robot Transformer-Hierarchy" (Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi) diye bilinen robot, Johns Hopkins cerrahlarının domuz kadavraları üzerinde yaptıkları operasyonları izleyerek ameliyat videolarıyla eğitim aldı. Videolarda görevleri açıklayan altyazılar vardı.

Johns Hopkins, robotun videoları izledikten sonra ameliyatı yüzde 100 doğrulukla gerçekleştirdiğini ifade ediyor. Robotun ameliyatı gerçekleştirmesi daha uzun sürse de sonuçlar bir cerrahla kıyaslanabilir düzeydeydi.

Popüler yapay zeka sohbet botu ChatGPT'ye güç veren aynı makine öğrenimi mimarisiyle geliştirilen robotun, kanalları ve arterleri tanımlama, bunları hassas bir şekilde tutma, klipsleri stratejik olarak yerleştirme ve parçaları makasla kesme gibi 17 dakika süren görevleri tamamlaması gerekti.

Bu, Krieger'in "Akıllı Doku Otonom Robotu"nun (Smart Tissue Autonomous Robot) üç yıl önce bir hayvan üzerindeki ilk otonom robotik ameliyatta (canlı bir domuz üzerinde laparoskopi ameliyatı) yaptığından daha fazla görev içeriyor. O robot da özel olarak işaretlenmiş dokulara ihtiyaç duymuş, son derece kontrollü bir ortamda çalışmış ve katı bir cerrahi planı takip etmişti.

Buna karşılık SRT-H, tek tip olmayan anatomik koşullarda kusursuz bir performans sergiledi. Araştırmacılar robotun başlangıç pozisyonunu değiştirdiğinde ve safra kesesi ve çevresindeki dokuların görünümünü değiştiren kan benzeri boyalar eklediğinde bile durum böyleydi.

fgrthyju
Robot, popüler OpenAI sohbet botu ChatGPT'ye güç veren aynı makine öğrenimi mimarisiyle çalıştırılıyor. Robot 17 dakika süren görevleri tamamlayabildi (XinHao Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)

Krieger geçen yıl sistemi kullanarak bir robotu üç kritik cerrahi görevi yerine getirecek şekilde eğitmişti: bir iğneyi yönlendirmek, vücut dokusunu kaldırmak ve dikiş atmak. Ancak bu görevlerin her biri sadece birkaç saniye sürmüştü.

Araştırmacı ekip bundan sonra sistemi daha fazla ameliyat türü üzerinde eğitip test etmek ve yeteneklerini tam bir otonom ameliyat gerçekleştirecek şekilde genişletmek istiyor.

Daha önce Johns Hopkins'te doktora sonrası araştırmacı olan ve artık Stanford Üniversitesi'nde çalışan başyazar Ji Woong "Brian" Kim, "Bu çalışma, otonom cerrahi robotların gerçek dünyada kullanılmasının önündeki bazı temel engelleri aştığı için önceki çabalara göre büyük bir sıçramayı temsil ediyor" diyor. 

Çalışmamız, yapay zeka modellerinin cerrahi otonomi için yeterince güvenilir hale getirilebileceğini gösteriyor; bu bir zamanlar çok uzak görünse de artık uygulanabilir olduğu kanıtlanıyor.

Bulgular hakemli dergi Science Robotics'te yayımlandı.

Independent Türkçe