Tunus’ta Nahda yönetimi döneminde işlenen ‘siyasi suikast’ dosyalarının yeniden açılması isteniyor

Tunus Cumhurbaşkanı Said, siyasi rejimi reforme etmek için takvim hazırlamaya çalıştığını söyledi.

Tunus Başbakanı Necla Buden (AFP)
Tunus Başbakanı Necla Buden (AFP)
TT

Tunus’ta Nahda yönetimi döneminde işlenen ‘siyasi suikast’ dosyalarının yeniden açılması isteniyor

Tunus Başbakanı Necla Buden (AFP)
Tunus Başbakanı Necla Buden (AFP)

Tunus’ta sol çizgide siyaset izleyen Demokratik Akım Partisi’nin Başkanı Fevzi eş-Şerefi, Cumhurbaşkanı Kays Said’e ülkede yaşanan siyasi suikastlarla ilgili tüm dava dosyalarını yeniden açması çağrısında bulundu. Şerefi, yargı otoritesinin Nida Partisi yöneticilerinden Lutfi Nakd suikastı davasındaki zanlılarla ilgili 2016’da verilen kararı bozması ve davayı yeniden gözden geçirmesinin ardından verdiği yeni kararı ‘yargının iyileştirilmesi yönünde olumlu bir adım’ diye niteledi.
Şerefi, 2013’te Nahda Hareketi yönetimi döneminde yaşanan siyasi suikastlar (bu olayların kurbanları arasında solcu siyasetçi Şukri Belid ve Milletvekili Muhammed el-Berahimi bulunuyor) başta olmak üzere yolsuzluk, kaçakçılık, tekelleşme, kara para aklama ve terör gibi büyük dosyaların yeniden açılması gerektiğini belirtti. Şerefi’nin bu çağrısı, yargı otoritesinin geçtiğimiz günlerde Nida Partisi yöneticilerinden Lütfi Nakd suikastıyla ilgili dava dosyasındaki zanlılar hakkında beraat kararını bozarak her birine 15’er yıl hapis cezası vermesinin ardından geldi.
Şerefi ayrıca Tunuslu gençleri Suriye ve Irak gibi gerilim bataklarına sürükleyen şebekeler, Nahda Hareketi bünyesindeki gizli güvenlik servisi, şüpheli politik sermaye ve radikalizm ile terörizmin finansmanına fon sağlayan derneklerle ilgili dosyaların da tekrar açılmasını talep etti.
2012’de hayatını kaybeden Lutfi Nakd’ın eşi Huda Nakd, dava dosyasındaki 4 zanlı hakkında 15’er yıl hapis kararının verilmesinin, ailesi için iade-i itibar anlamı taşıdığını söyledi. Lutfi’nin ölümünden Nahda’nın yerel yetkililerini suçlayan Huda, eşinin cesedinde işkence izlerinin bulunduğunu ve doğal yolla ölmediğini ifade etti. Huda ayrıca zanlıların beraat etmesi için Nahda’nın çok sayıda baskı uyguladığını ifade etti.
Tunus’un orta kesiminde yer alan Susa kentindeki Temyiz Mahkemesi, Lutfi Nakd’ın dava dosyasında bulunan dört zanlıdan ikisine kasıtlı adam öldürme suçundan 15 yıl hapis cezası, diğer ikisini de kasıtlı adam öldürme suçuna ortak olma suçundan 15 yıl hapis cezası verdi. Susa kentindeki Asliye Mahkemesi 2016’da söz konusu zanlılar hakkında beraat kararı vermişti. Mahkeme kararı, yetkililerin yargı iradesi üzerindeki etkisi hususunda geniş çaplı siyasi tartışmaların fitilini ateşlemişti.
Öte yandan Nahda Hareketi lideri ve yetkileri askıya alınan Meclis Başkanı Raşid el-Gannuşi, mevcut Cumhurbaşkanı Kays Said ve Eski Başbakan İlyas Fahfah’ın yanı sıra Baci Kaid es-Sibsi ve Nahda’nın desteklediği Başbakan Hişam el-Meşişi başta olmak üzere birçok önde gelen siyasi şahsiyet hakkında önemli bilgiler verdi.
Gannuşi, haftalık “Kamuoyu” gazetesinde dün yayınlanan yazısında, Cumhurbaşkanı Said’in 25 Temmuz’da duyurduğu ‘istisnai kararlar’ın, hükümetten ve onun Meclis’teki siyasi uzantılarından bıkan ve değişime susayan bir halk iradesini yansıttığını belirtti. Ancak Gannuşi bu kararların ‘haklı bir askeri yönetimin başlangıcı’ olmasından duyduğu endişeyi dile getirdi.
Yazısının başında merhum Cumhurbaşkanı Baci Kayid es-Sibsi’den bahseden Gannuşi, “Sibsi, Tunus'u tarihindeki ilk tarafsız seçimlere götüren eski rejimin saygın sembollerinden biri olarak kabul ediliyor” ifadesini kullandı. Gannuşi, Cumhurbaşkanlığını Sibsi’ye vererek onu ödüllendirmeyi çok istediğini ancak bunun gerçekleştirilemediğini, bunun üzerine Sibsi’nin, bu görevden uzak tutulup, Kartaca Sarayı’na ulaşmasının engellenişinin intikamını almak için ‘Nida Tunus’ Partisi’ni kurduğunu belirtti.
Raşid el-Gannuşi, 2014 yılında gerçekleştirilen seçimlerin ardından hükümet başkanlarıyla yapılan siyasi ittifaklar hakkında ise, Şahid ile ittifakın başarısız olduğunu söyledi. Gannuşi’ye göre 2009 seçimlerinden sonra Habib Cemli'nin de başbakan adayı olarak gösterilmesi bir başarısızlıktı. Mevcut Cumhurbaşkanı Said’in, bunu fırsat bilerek düşük bir popülariteye sahip olmasına rağmen İlyas el-Fahfah’ı hükümetin başına getirdiğine dikkati çekti.
Gannuşi ayrıca Fahfah’ın açık bir şekilde koalisyonunun iki partisi olan Halk Hareketi ve Demokratik Akım’ın yanında taraf tuttuğunu ifade etti. Fahfah’ın kibirli olduğuna işaret eden Gannuşi, müttefiklerinin en güçlüsü Nahda Hareketi olmasına rağmen liderlerine karşı açık bir şekilde kayıtsız davranmaktan çekinmediğini belirtti.
Meşişi hükümeti ve cumhurbaşkanlığı ile ilişkisi ve yürütme makamının iki başkanı arasındaki siyasi anlaşmazlık hakkında ise Cumhurbaşkanı ile ona yakın olan Hişam el-Meşişi arasında hızla anlaşmazlık meydana geldiğini, bu nedenle, hükümetinin Meclis'e sunmadan önce onu devirmeye karar verdiğine dikkati çekti.  
Gannuşi, Cumhurbaşkanı’nın Nahda Hareketi’nin liderlerine güvendiğini vurgulayarak, “Bizden yardım istedi. Ancak biz maceraya girmeyi reddettik. Aday gösterdiği ismi desteklemeyi tercih ettik ardından vazgeçtik. Cumhurbaşkanı’nın Meşişi hükümetini devirme arzusunda yanında durmamakla hata ettik” ifadelerini kullandı.
Öte yandan Kays Said, dün yaptığı açıklamada, siyasi sistemde reform yapmak için bir zaman çizelgesi belirlemek amacıyla çalıştığını bildirdi. Görünüşe göre Said, dört ay önce iktidarın çoğunu ele geçirmesinden bu yana yurtiçinde ve yurtdışında büyüyen muhalefeti yatıştırmayı hedefliyor. Ancak net bir yol haritası ilan etmesi, istisnai önlemleri sona erdirmesi ve demokratik yola geri dönmesi için güçlü bir baskıyla karşı karşıya olmasına rağmen, bunun için belirli bir tarih açıklamadı.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.