Cezayir’de İslami kanattaki zayıflama yerel seçimler öncesinde hız kazandı

Cezayir halkında oy kullanma konusunda isteksizlik hâkim.

Cezayir Cumhurbaşkanı Tebbun, seçimlerin şeffaf ve adil biçimde gerekleştirileceği sözü verdi. (DPA)
Cezayir Cumhurbaşkanı Tebbun, seçimlerin şeffaf ve adil biçimde gerekleştirileceği sözü verdi. (DPA)
TT

Cezayir’de İslami kanattaki zayıflama yerel seçimler öncesinde hız kazandı

Cezayir Cumhurbaşkanı Tebbun, seçimlerin şeffaf ve adil biçimde gerekleştirileceği sözü verdi. (DPA)
Cezayir Cumhurbaşkanı Tebbun, seçimlerin şeffaf ve adil biçimde gerekleştirileceği sözü verdi. (DPA)

Cezayir’de gelecek cumartesi günü düzenlenmesi planlanan yerel seçimler için rekabet sürüyor. İslami kanatta yaşanan zayıflama sürecinde daha fazla gözle görülür hale geldi. Söz konusu durumun nedeni İslami partilerin çalışma şekillerinde olumlu bir değişikliğin meydana geleceği yönünde beklentilerin düşük olmasından kaynaklanıyor. Ayrıca İslami kanattaki çok sayıda parti üyesinin siyasi faaliyetten geri çekilmesi de söz konusu zayıflamayı perçinliyor.
Barış Toplumu Hareketi ülkedeki diğer partilerin aksine, otoritenin son yıllarda İslamcılarla sürdürdüğü yeniden yapılanma girişimleri karşısında adeta kenetlenmiş durumda. Birçok siyasi lider yıllar önce Barış Toplumu’ndan çekilmişti. Bunların başında, 2019 yılında cumhurbaşkanı adayı olan Ulusal Bina Hareketi lideri Abdulkadir bin Karine vardı. Ayrıca şu an yolsuzluk suçlamasıyla tutuklu bulunan Cezayir’in Umudu İçin Birlik Partisi Başkanı Ömer Gül ve kısa süre önce sahneden kaybolan Değişim Cephesi’nin eski lideri Abdulmecid Manasara da söz konusu isimler arasında yer alıyor.
Hareketin diğer liderleri ise partinin yönetiminden duydukları memnuniyetsizliği dile getiriyor. Söz konusu isimler arasında Devlet Bakanı ve Barış Toplumu’nun eski başkanı Ebu Cerra Sultani ve eski Çalışma Bakanı Haşimi Cabub var.
Ancak bu bölünmelere rağmen Abdurrezzak Makri liderliğindeki muhalefetteki İslami Parti, ağırlıklı olarak militanlar arasındaki prestijini koruyor.
Halkın oy verme konusundaki isteksizliğine rağmen militanlar, Şura Konseyi’nin aldığı bir karara dayanarak 12 Haziran’daki genel seçimlerde ve belediye seçimleri kampanyasında çatışmıştı. İki yıl önce de cumhurbaşkanlığı seçimlerini boykot kararı almışlardı.
Şeyh Abdullah Caballah’ın partisi ‘Adalet ve Kalkınma Cephesi’, seçimlere katılarak siyasi açıdan adeta intihar etmek üzere görünüyor. Partizan olmayan İslamcı isimler, yasama seçimlerinde yaşanan hayal kırıklığının ardından, iktidardaki otoriteye alternatif güçlü bir İslami oluşum kurmak için kırk yıldan fazla süren girişimlerin ardından Caballah’a siyasetten çekilmesi çağrısında bulundular. Caballah partisinin zayıflığını, tüm seçim süreçlerini takip eden ‘yolsuzluğa’ ve hükümetin bizzat partiyi hedef almasına bağlıyor. Ayrıca kendisini, 1992 yılında İslami Kurtuluş Cephesi’nin dağılmasından bu yana iktidarla mücadele eden tek İslamcı olarak görüyor.
Caballah tarafından 1980’lerin sonlarında kurulan Nahda Hareketi, adayları için imza toplayamaması nedeniyle seçimlere katılmamıştı. Çok sayıda lider, 1998 yılında Caballah’a karşı yapılan darbeden sonra hareketten ayrıldı. Aynı şekilde yönetim, Brüksel’e büyükelçi olarak atadığı Abdulvahab Derbal ve kendisine bakanlık verilen ve ardından Abdulaziz Buteflika döneminde cumhurbaşkanlığı danışmanı olan Ali Bugazi gibi birçok lideri de kendine çekti.
Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun’un Ulusal Reform Hareketi Başkanı Filali Guenni’yi bir Arap ülkesine büyükelçi olarak atamasından bu yana neredeyse tükenmek üzere olan hareket de yerel seçimlere katılamadı. İslami Parti, özellikle Buteflika’nın politikalarına ve beşinci dönemi için yürüttüğü kampanyasına destek verdikten sonra, kurucusu Caballah’ın 2004’te görevden alınmasından bu yana yolunda büyük bir karışıklık olduğunu göstermiş oldu. Cumhurbaşkanının hareketin baskısı ile istifasının ardından Guenni, Tebbun’a bağlılık beyan eden partilere katılmaktan çekinmedi.
Hükümete bir bakanla katılan ‘Bina Hareketi’, çok sayıda destekçi ve seçmen kazanmak amacıyla ‘ılımlı ulusal İslami akım’ içerisinde yüzmeye çalışıyor. Ancak gözlemcilere göre İslamcıların bilinenden farklı olarak otoriteye yönelik söyleminde keskinlik olmaması ve lideri Süleyman Şanin’in Libya’ya büyükelçi olarak atanması, İslami akıma öncülük etme şansını azaltıyor.



Humus'taki Aleviler verilen güvencelere rağmen güvenlik operasyonları nedeniyle endişeli

Humus'un ez-Zehra mahallesinde tanklarla devriye gezen Suriye’deki yeni yönetime bağlı savaşçılar (AFP)
Humus'un ez-Zehra mahallesinde tanklarla devriye gezen Suriye’deki yeni yönetime bağlı savaşçılar (AFP)
TT

Humus'taki Aleviler verilen güvencelere rağmen güvenlik operasyonları nedeniyle endişeli

Humus'un ez-Zehra mahallesinde tanklarla devriye gezen Suriye’deki yeni yönetime bağlı savaşçılar (AFP)
Humus'un ez-Zehra mahallesinde tanklarla devriye gezen Suriye’deki yeni yönetime bağlı savaşçılar (AFP)

Suriye'nin üçüncü büyük kenti Humus'ta, devrik Devlet Başkanı Beşşar Esed'in mensubu olduğu Alevi toplumu, yeni yetkililerin ‘rejim kalıntılarını’ aramak için mahallelerinde günlerdir sürdürdüğü ve yüzlerce kişinin gözaltına alındığı güvenlik operasyonları nedeniyle endişeli.

Humus'un merkezindeki çarşı, kurşunlarla delik deşik edilmiş binaların arasında satıcılardan meyve ve sebze almaya gelen insanlarla dolup taşıyor. Ancak Alevilerin çoğunlukta olduğu mahallelerin girişlerinde, bu hafta sokağa çıkma yasağının kaldırılmasının ardından yeni kurulan kontrol noktalarında askeri üniformalı silahlı adamlar duruyor.

Humus'un Alevi bölgelerinin bazı sakinleri AFP'ye, genç erkeklerin hatta silahlarını teslim eden askerlerin bile gözaltına alındığını söyledi.

AFP'nin konuştuğu tüm kişiler güvenlik kaygıları nedeniyle isimlerinin açıklanmamasını istedi.

Şehirdeki iki kişi, kontrol noktasındaki silahlı adamların insanlara mezheplerini sorması üzerine bölge sakinlerinin şikâyeti sonrası bir kontrol noktasının kaldırıldığını belirtti.

Alevilerin çoğunlukta olduğu ez-Zehra mahallesinin bir sakini, “Şu ana kadar yaşadığımız ve hissettiğimiz şey korkunun gerçekliğiydi. İlk başlarda münferit vakalardı, ancak şimdi çok sayıda olduğu için böyle adlandırılamaz” ifadelerini kullandı.

Humus'ta bir kontrol noktasında nöbet tutan Suriye’deki yeni yönetime bağlı güvenlik güçleri (AFP)Humus'ta bir kontrol noktasında nöbet tutan Suriye’deki yeni yönetime bağlı güvenlik güçleri (AFP)

‘Büyük çoğunluk sivil’

Suriye'deki yeni yönetim 8 Aralık'ta iktidara geldiğinden beri azınlıklara güven vermeye çalışıyor. Ancak Aleviler, Esed ailesiyle olan uzun süreli ilişkileri nedeniyle kendilerine karşı bir tepki oluşmasından korkuyor. Yetkililer ise herhangi bir ihlal olduğunu reddetti.

Humus vilayetinden eski bir Halk Meclisi üyesi olan Şehade Meyhub, ez-Zehra mahallesi sakinleri tarafından bildirilen yüzlerce ihlal ve gözaltına alınmayı belgelediğini kaydetti.

AFP'ye, “Şu ana kadar elimde ez-Zehra mahallesinde gözaltına alınan 600 kişinin ismi var” diyen Meyhub, Humus kentinin tamamında ‘gözaltına alınanların sayısının bin 380’i aştığını’ ifade etti.

Meyhub, gözaltına alınanlar arasında ‘yerleşim merkezlerine müracaat etmiş emekli tuğgeneraller ve albaylar olduğunu, ancak en büyük oranın zorunlu hizmette bulunan siviller ve askerler olduğunu’ belirtti.

Esed'i deviren yeni yönetim Suriye'nin çeşitli kentlerinde uzlaşma merkezleri açarak, eski askerleri silahlarını teslim etmeye davet etti.

Meyhub, kentin es-Sebil mahallesinde bir grup subayın eşleri ve çocuklarının önünde dövüldüğünü söyledi.

Humus'taki yetkililerin vatandaşların şikâyetlerine yanıt verdiğini ve gözaltına alınanları kısa süre içinde serbest bırakma sözü verdiğini belirten Meyhub, ihlallerin arkasında Heyetu Tahriru’ş-Şam'a (HTŞ) bağlı bazı grupların olduğunu ifade etti.

Ez-Zehra mahallesindeki bir başka adam AFP'ye, eski bir asker olan oğlundan geçen hafta Hama kırsalındaki bir kontrol noktasında gözaltına alındığından beri haber alamadığını söyledi.

Suriye’deki yeni yönetime bağlı güvenlik güçlerinden biri Humus'taki kontrol noktasında motosikletli bir adamın kimliğini kontrol ediyor. (AFP)Suriye’deki yeni yönetime bağlı güvenlik güçlerinden biri Humus'taki kontrol noktasında motosikletli bir adamın kimliğini kontrol ediyor. (AFP)

‘Öfke’

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) Direktörü Rami Abdurrahman geçen hafta AFP'ye yaptığı açıklamada, Humus kenti ve kırsalında çoğunluğu Alevi olan en az bin 800 kişinin gözaltına alındığını bildirdi.

Esed'in devrilmesinden bu yana Alevilere yönelik şiddet Suriye genelinde artışa geçti. SOHR o tarihten bu yana çoğunluğu Humus ve Hama vilayetlerinde olmak üzere 150 Alevinin öldürüldüğünü kaydetti.

Çatışmaların başladığı 2011 yılında Humus, insanların gösteri yapmak için sokaklara döküldüğü ilk şehirlerden biri olduğu için ‘devrimin başkenti’ olarak adlandırılmıştı. Özellikle bu şehirdeki protestolar sert bir şekilde bastırıldı ve mezhepsel şiddet savaş sırasında zirveye ulaştı. Humus'ta Sünni Müslümanların çoğunlukta olmasının yanı sıra Alevi ve Hıristiyan azınlık da bulunuyor.

Son günlerde internette dolaşan videolarda silahlı kişilerin Humus'ta erkekleri topladığı ve onlara çömelmelerini emrettiği görüldü.

AFP bu videoların hepsini doğrulayamadı, ancak kendisini bazı tutuklularla konuşurken kayda alan 21 yaşındaki HTŞ üyesi Muhammed Ebu Ali ile konuştu.

Ebu Ali AFP'ye, “Videoda görünenler suçlular ve şebbihalar... Savaşın ilk yıllarında Humus'ta katliamlar yaptılar. Onları yakaladık ve ilgili makamlara teslim ettik” şeklinde konuştu.

Suriye’deki yeni yönetime bağlı güvenlik güçlerinden biri Humus'taki kontrol noktasında sürücülerin kimliklerini kontrol ediyor. (AFP)Suriye’deki yeni yönetime bağlı güvenlik güçlerinden biri Humus'taki kontrol noktasında sürücülerin kimliklerini kontrol ediyor. (AFP)

‘Savaştan yorulduk’

Humus'ta Ebu Yusuf kod adlı bir HTŞ yetkilisi, İçişleri Bakanlığı personelinin kentteki tarama operasyonları sırasında ‘üç silah zulası bulduğunu ve onlarca aranan ismi gözaltına aldığını’ söyledi.

Humus'taki Kamu Güvenliği Departmanı pazartesi günü, kentin mahallelerinde beş gün süren tarama operasyonunun sona erdiğini duyurdu. Ancak HTŞ yetkilisi tarama operasyonunun devam ettiğini ve bölgenin ‘rejim kalıntılarından tamamen temizlenmediğini’ söyledi. Yetkili, “Sünni, Alevi, Hıristiyan fark etmeksizin herkes için güvenlik ve emniyet istiyoruz” dedi.

Şehrin başka bir yerinde, 2012 yılında rejim ordusu tarafından ele geçirilen muhaliflerin kalesi Baba Amr mahallesinin yol kenarları yıkıntılarla dolu. Evlerin duvarlarında ve kapılarında kurşun izleri var.

On yıl önce Lübnan'a kaçan 46 yaşındaki Fayez el-Cemal, eşi ve yedi çocuğuyla birlikte evlerine döndüğünde evlerini yıkılmış, kapıları ve pencereleri olmayan bir halde bulmuş.

El-Cemal, yıkılan binalar arasında komşularının ve arkadaşlarının öldürüldüğü yerleri işaret ediyor ama intikam almak istemiyor. Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığı habere göre el-Cemal, “Savaştan ve aşağılanmaktan bıktık. Biz sadece herkesin kendi hayatını yaşayabilmesini istiyoruz. Biz mezhepçiliğe karşıyız” ifadelerini kullandı.