BMGK’dan Libya seçimlerini engellemeye çalışanlara yaptırım tehdidi

Fotoğraf (Reuters)
Fotoğraf (Reuters)
TT

BMGK’dan Libya seçimlerini engellemeye çalışanlara yaptırım tehdidi

Fotoğraf (Reuters)
Fotoğraf (Reuters)

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından dün yapılan açıklamada Libya'nın istikrarını tehdit eden veya önümüzdeki ayın sonlarında yapılması planlanan başkanlık ve parlamento seçimlerini engellemeye çalışan bireylere ve kuruluşlara uyarıda bulundu. Konsey açıklamasında tüm yabancı güçlerin ve paralı askerlerin Libya’dan ‘gecikmeksizin’ çekilmesi çağrısını da yineledi.
BMGK, geçtiğimiz salı günü istifa eden Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu (UNSMIL) Başkanı Jan Kubis’in brifingi sonrasındada bir açıklama yayınlayarak 12 Kasım'da Paris Uluslararası Libya Konferansı tarafından yayınlanan bildirinin ve katılımcılarının ateşkes anlaşmasını uygulamasını istedi, ayrıca Birleşmiş Milletler'in Libya yönetimi tarafından siyasi sürecin kolaylaştırmasını destekleme taahhüdünden memnuniyet duyulduğu bildirildi. BMGK ayrıca 21 Ekim'de Trablus'ta düzenlenen Libya İstikrar Konferansı'ndan da övgüyle bahsetti.
Açıklamada önümüzdeki 24 Aralık’ta düzenlenmesi planlanan başkanlık ve parlamento seçimlerinin, 2020 yılının kasım ayında Tunus’ta varılan Siyasi Diyalog Forumu anlaşması ve 2570 sayılı kararda belirtildiği gibi gerçekleştirilmesi konusunda verilen destek yinelendi. Ayrıca devam eden hazırlıklara da övgüde bulunularak Yüksek Ulusal Seçim Komisyonu'nun ‘önemli rolüne güçlü destek verildiği’ dile getirildi. ‘Seçimlerden sonra Libya'da iktidarın barışçıl bir şekilde devredilmesinin’ ve seçim sürecinin ‘Libyalı paydaşlar tarafından geniş çapta kabul görmesinin’ önemine dikkat çekildi.
BMGK’nın açıklamasında, şiddeti körükleme, yanlış bilgi yayma veya seçmen katılımını engelleme çabaları da dahil olmak üzere seçim sürecini baltalamaya yönelik her türlü eylemin de kınandığı vurgulandı. ‘Özgür, adil ve güvenilir seçimlerin halkın Libya’daki tüm siyasi aktörleri, temsilcileri ve birleşik kurumları seçmesine olanak sağlayacağı’ hatırlatılan açıklamada Libyalılara ‘seçim sonuçlarını kabul etme ve seçimler öncesinde, sırasında ve sonrasında siyasi muhaliflerinin haklarına saygı gösterme’ çağrısı yapıldı. Seçimlerden önce diyalog ve ulusal uzlaşı yoluyla karşılıklı güveni artırmak ve fikir birliği oluşturmak için adımlar atılması çağrısında bulunuldu.
Konsey, ‘Libya'nın barışını, istikrarını veya güvenliğini tehdit eden, seçimleri engellemek veya baltalamak da dahil olmak üzere siyasi geçişin başarıyla tamamlanmasını önleyen veya baltalayanların yaptırımlara tabi olabileceği’ konusunda uyardı.
BMGK’nın açıklamasında ‘kadınların ve gençlerin tam ve eşit katılımını sağlamaya yönelik düzenlemelere’ büyük önem verildiği ifade edildi. 23 Ekim 2020'de varılan ateşkes anlaşmasının ‘tüm yabancı güçlerin ve paralı askerlerin Libya'dan gecikmeden çekilmesi’ yoluyla uygulanması talep edildi. Açıklamada, Cenevre'deki ‘5 + 5’ Ortak Askeri Grubu tarafından onaylanan eylem planını da memnuniyetle karşılayarak ilgili tüm aktörleri bu planın ‘eşzamanlı, aşamalı, kademeli ve dengeli uygulanmasını kolaylaştırmaya’ çağrısında bulunuldu. Üye devletlere, Libyalı taraflara ve aktörlere, zaman çizelgelerinin hızlı bir şekilde geliştirilmesine, tüm yabancı güçlerin ve paralı askerlerin geri çekilmesini izleme ve doğrulama planı da dahil olmak üzere ‘Ateşkes Anlaşması ve Eylem Planı’nın tam olarak uygulanmasına saygı duyma ve destekleme’ çağrısı yapıldı.
Ayrıca BMGK’nın tüm devletlerin silah ambargosuna tam olarak uyması talebi de hatırlatıldı. Uluslararası insan hakları hukukunun ihlalinden sorumlu olanların ‘yargılanması gerektiği’ vurgulandı. Ayrıca göçmen ve mülteci kaçakçılığının yanı sıra mülteciler ve çocuklar da dahil olmak üzere sürgün edilenlerin karşılaştığı zor duruma ilişkin duyulan ‘ciddi endişe’ dile getirildi.



Azalan iyimserliğe rağmen... Gazze Şeridi'nde ateşkes için ABD destekli öneri tartışılıyor

İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
TT

Azalan iyimserliğe rağmen... Gazze Şeridi'nde ateşkes için ABD destekli öneri tartışılıyor

İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)

İsrail ve Hamas’tan müzakereciler, 6 Temmuz'dan bu yana Doha'da devam eden ateşkes görüşmelerinin son turunda, esirlerin aşamalı olarak serbest bırakılmasını, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nin bazı bölgelerinden çekilmesini ve çatışmanın sona erdirilmesine ilişkin görüşmeleri içeren 60 günlük ateşkes için ABD destekli bir öneriyi tartışıyorlar.

ABD'li, Katarlı ve Mısırlı arabulucular bir anlaşmaya varmak için çalışıyor, ancak bir anlaşmaya varılabileceğine dair iyimserlik azaldı.

İşte Reuters'a isminin açıklanmaması kaydıyla konuşan bir yetkilinin özetlediği ateşkes önerilerinin ayrıntıları ve ilgili bazı siyasi hesaplara bir bakış:

İsrailli esirler ve Filistinli mahkûmlar

Gazze Şeridi'nde tutulan 10 esir, 18 cesetle birlikte 60 günlük bir süre içinde iade edilecek. Takaslar tören olmadan gerçekleşecek. Buna karşılık İsrail de sayısı henüz belli olmayan Filistinli mahkûmları serbest bırakacak. İsrail, Hamas ve müttefikleri tarafından tutulan 50 esirden yaklaşık 20'sinin hayatta olduğuna inanıldığını söylüyor.

Filistinlilere yardım

19 Ocak'ta varılan bir anlaşmaya göre, Birleşmiş Milletler (BM) ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin (ICRC) katılımıyla Gazze Şeridi'ne yeterli miktarda yardım derhal ulaştırılacak.

İsrail’in geri çekilmesi

İlk gün, ilk 8 esirin serbest bırakılmasının ardından İsrail ordusu, üzerinde mutabık kalınacak haritalara göre Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki bazı bölgelerden çekilecek. Yedinci gün, 5 ceset alındıktan sonra, İsrail haritalara göre Gazze Şeridi'nin güneyindeki bazı bölgelerinden çekilecek.

ABD Başkanı Donald Trump, Maryland eyaletindeki Andrews Ortak Üssü'nde gazetecilere el sallarken (AFP)ABD Başkanı Donald Trump, Maryland eyaletindeki Andrews Ortak Üssü'nde gazetecilere el sallarken (Arşiv-AFP)

Teknik bir ekip, teklifin çerçevesi üzerinde mutabakata varıldıktan sonra yapılacak hızlı müzakereler sırasında çekilme kılavuzunun oluşturulması için çalışacak.

Kalıcı ateşkes müzakereleri

Anlaşmanın ilk gününde kalıcı ateşkes müzakereleri başlayacak. Bir anlaşmaya varılması halinde, 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'nde tutulan tüm esirler ve Filistinli mahkûmlar serbest bırakılacak.

Garantiler

Teklif, ABD Başkanı Donald Trump'ın anlaşmaya bağlılığını garanti ediyor. Arabulucular, ara verilen süre boyunca ciddi müzakerelerin yapılmasını sağlayacak ve daha fazla zamana ihtiyaç duyulması halinde bu süreyi uzatabilecekler.

İsrail'de siyasi hesaplar

İsrail hükümetinin iki aşırı sağcı üyesi, Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, ateşkes çabalarını eleştirerek bunun yerine Hamas'ın tamamen yok edilmesi çağrısında bulundu.

İki ismin bir anlaşma imzalanması halinde istifa edip etmeyeceği belli değil. Netanyahu onları kendi tarafında tutmak için İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nde ocak ayında yürürlüğe giren son ateşkesten çok daha geniş bir alanı kontrol etmesi için bastırıyor ve ordunun güneyde Han Yunus ile Refah arasındaki bölgeyi kontrol etmesine izin veriyor. Hükümet bu bölgede yaklaşık 600 bin kişi için bir ‘insani yardım şehri’ inşa etmeyi planladığını ve bunun Gazzeliler için güvenli bir alan olacağını belirtti. Muhalifler bu kenti bir toplama kampına benzetti.

Eleştirmenler, Netanyahu'nun müzakereleri Knesset'in yaz tatiline gireceği 27 Temmuz'a kadar uzatmaya çalıştığını söylüyor. Zira Knesset açık değilken bir hükümeti devirmek çok zordur.

Hamas'ın siyasi hesapları

Hamas, bu kadar çok toprağın doğrudan İsrail'in kontrolüne bırakılmasına ya da kıyı şeridi üzerindeki zaten kırılgan olan kontrolünü azaltacak kapalı bir ‘insani yardım şehri’ kurulmasına temelden karşı. Bu nedenle Hamas, İsrail güçlerinin ocak ayındaki ateşkesten önce belirlenen hatlara çekilmesini talep ediyor.

Hamas ayrıca, İsraillilerin ateşkesi uzatma niyetinde olmadıklarından endişe duyduğundan, çatışmaların durdurulmasının savaşın sona ermesine yol açacağına dair daha güçlü garantiler verilmesi için bastırıyor.