Husilerin şiddeti artırdığı Yemen’de siviller her geçen gün daha savunmasız hale geliyor

Hudeyde Valiliği'nin El-Koha bölgesinde, yerinden edilenler için çadırlar kuruluyor. (Reuters)

Uluslararası alandaki üç büyük kuruluş; Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), Uluslararası Göç Örgütü (IOM) ve İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch / HRW), Husilerin başta Marib olmak üzere birçok bölgede sivillere karşı işlediği ve yüz binlerce yerinden edilen Yemenliyi hedef aldığı ihlallere ve suçlara ışık tuttular. Husi milislerinin son iki ayda hedef aldığı bölgelerde sivillerin çektiği acıların bir kısmını belgeleyen söz konusu kuruluşlar sivillere yönelik ihlallerin boyutunun geç ortaya çıktığını ve bu durumun insani dramı derinleştirdiğini vurguladılar.
UNHCR, IOM ve HRW, Marib vilayetinin güneyindeki sivilleri derinden etkileyen ihlaller ve buradan göç ettirilenlerle ilgili ardı ardına üç rapor yayınladılar. Söz konusu kuruluşlar Marib vilayetinde yerinden edilmiş yaklaşık bir milyon insanın risk altında olduğu konusunda uyardılar.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Husi milislerinin şiddeti artırması sonucunda vilayetteki beş mülteci kampını kapatmak zorunda kalan kuruluşlar ateşkes çağrısında bulundular. Daha fazla acı yaşanmasının sadece barışçıl bir çözüm ile durdurulabileceğini vurguladılar.
Barış yapılması Yemen’deki meşru hükümet ve Suudi Arabistan liderliğindeki Arap Koalisyonu tarafından benimsenirken Husi milisleri ise bu seöeneğe karşı çıkıyor.
UNCHR Sözcüsü Shabia Mantou'ya göre de daha fazla acıya sadece çatışmaya barışçıl bir çözüm bulunması engelleyebilir. UNHCR Sözcüsü en fazla yardıma mutaç olan ailelerin Serva bölgesinden gelenler olduğu bilgisini paylaştı.
Serva’da yaşayanların büyük kısmı son haftalarda çıkan silahlı çatışmalar nedeniyle bölgeyi terk etti. Çatışmalar aynı zamanda UNHCR tarafından işletilen beş sığınma evinin de kapatılmasına yol açtı. Ailelerden bazılarının 2015'te patlak veren çatışmanın başlangıcından bu yana beş kez yerinden edildiği kaydedildi.
BM yetkilisi, bir milyondan fazla yerinden edilmiş insanın karşı karşıya olduğu tehlikelere ilişkin şunları söyledi:
“Marib'de cephe hatlarının yer değiştirmesi ve yoğun nüfuslu bölgelere yaklaşmasıyla birlikte ülke içinde yerinden edilen bir milyondan fazla insan risk altında. Özellikle insani yardıma erişim onlar için daha zor hale geldi.”
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), Marib vilayetindeki sivillerin güvenliği konusundaki endişelerini dile getirdi. Şehirde çatışmaların yoğunlaşmasıyla yerinden edilenlerin sayısı bir milyonu geçmiş durumda.
UNHCR Sözcüsü duruma dair şunları söyledi:
“Daha fazla acıyı durdurmanın tek yolu, çatışmaya barışçıl bir çözüm bulmaktır. Çatışmanın daha fazla artması, Marib'deki nüfus arasında, özellikle de ülke içinde yerinden edilenler arasında daha fazla kırılganlığa yol açabilir. Eylül ayından bu yana yaklaşık 40 bin kişi Marib içinde yer değiştirmeye zorlandı. Bu, yılın başından bu yana ülkenin güneydoğu vilayetindeki tüm yerinden edilmelerin yaklaşık yüzde 70'ine denk geliyor.”
İnsan Hakları İzleme Örgütü, güney Marib'de sivillere karşı işlenen suçlara ve ihlallere ilişkin raporunda Husi milislerinin valilikteki nüfuslu bölgelere ayrım gözetmeksizin top mermileri ve balistik füzeler ile saldırı düzenlediğini bildirdi. Söz konusu saldırılar kadın ve çocuklar da çok sayıda sivilin yaşamını yitirmesine yol açtı. Husiler ayrıca valiliğin güneyindeki köylüleri de hedef aldı.
Milislerin ayrım gözetmeksizin yaptığı saldırılarını derhal durdurmalarını ve insani yardım erişimine izin vermelerini isteyen İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden şu açıklamada bulunuldu:
 “Husilerin eylemleri,  milislerin kötü insan hakları siciline eklenen utanç verici bir model haline geldi. Ayrım gözetmeyen saldırılarını derhal sonlandırmalı ve insani yardımın Marib'deki sivillere ulaşmasına izin vermeliler.” 
Görgü tanıklarının aktardığına göre milisler yaklaşık bir ay boyunca Abdiya bölgesinde 35 bin kişiyi kuşatma altına aldı ve bölgeye giriş çıkışları engelledi. Milisler ayrıca yiyecek, yakıt ve diğer temel ihtiyaç maddelerinin de bölgeye girişini engelledi. Abdiya ve Juba mahallelerini rastgele bombalayan Husiler Ma'rib şehrini balistik füzeler ile vurdu. Çocuklar da dahil olmak üzere 100'den fazla sivilin öldüğü veya yaralandığı ekim, en kanlı ay olarak kayıtlara geçti.
Husilerin 27 Ekim'de gerçekleştirdiği ağır topçu atışlarının evlerine yaklaşmasıyla birlikte ailesiyle birlikte Juba bölgesinden kaçan bir Yemenli yaşadıklarını şu sözlerle özetledi:
“Kaçmaya karar verdiğimiz gece oğluma şarapnel parçası isabet etti. Ertesi gün Al-Amud bölgesinde akrabaların evinde kaldık.”
Ancak Husi milislerin ateşlediği bir füze bölgeyi vurarak söz konusu vatandaşın 12 kuzeninin ve bazı arkadaşlarının yaşamlarını yitirmesine neden oldu. Videolar ve fotoğraflar Marib şehrinin 20 kilometre güneyinde ve bölgede herhangi bir askeri hedefin olmadığını ortaya koydu.
Yardım görevlileri, ekim ayı sonunda Abdiya ilçesinden Marib şehrine kaçan sivillerin kendilerine kuşatma ile ilgili bilgi verdiğini bildirdi. Milislerin ayrıca vatandaşları güçlerine katılmaya zorladıkları kaydedildi.
Uluslararası Göç Örgütü de Marib valiliğinde kötüleşen insani durum nedeniyle alarma geçti. Uluslararası Göç Örgütü’nden yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Husi milislerinin şiddeti artırması, yerinden edilenler, göçmenler ve onlara ev sahipliği yapan topluluklar arasında ağır kayıplara neden oluyor. Devam eden düşmanlıklara acilen son verilmeli. Dördüncü veya beşinci kez kaçanların sayısı geçen eylül ayından bu yana 45 binin üzerine çıktı.”
Uluslararası Göç Örgütü'nün Yemen'deki Misyon Başkanı Christa Rothensteiner de şunları söyledi:
“Şiddetin Marib şehrinin merkezine ulaşması halinde çok sayıda sivil zayiat ve altyapı yıkımına ek olarak yüz binlerce insan yerinden edilebilir. Eylül ayından bu yana valilikten gelenlerin sayısında on kat artışa tanık olundu. Geçtiğimiz iki yıl içinde Marib'de bu kadar çaresizlik görmemiştik. Çünkü topluluklar defalarca kaçmak zorunda kaldı ve çoğu temel yaşam malzemelerine ihtiyaç duyuyor. Bazen 40 kişi küçük bir çadırı paylaşıyor.”
IOM, çatışmanın artmaya başladığı eylül ayında 10 bin kişinin evlerini terk ettiği tahmininde bulunuyor. Bu sayı, ekim ayında yaklaşık 20 bin kişinin yerinden edilmesiyle ikiye katlandı, Kasım ayında cephe hatları şehre yaklaştıkça 15 binden fazla kişi daha çatışmalardan etkilenen bölgelerden daha güvenli yerlere kaçtı. Çoğunluk, hizmet eksikliğinden muzdarip olan Marib kentinin uzak doğu kısmındaki El-Vadi bölgesine kaçıyor.
Uluslararası Göç Örgütü'nün tahminlerine göre sıkıntı yaşayanlar sadece yerinden edilen Yemenliler değil. Kriz, il genelinde mahsur kalan yaklaşık 3 bin 500 göçmeni de derinden etkiliyor. Cephedeki değişimler göçmenlerin Marib'e ulaşmak için yaptıkları yolculukları engellemeye devam ederken çatışmalara yakın bölgelerdeki vatandaşlar gözaltı, zorla çalıştırma ve cinsel şiddete karşı daha savunmasız hale gelmiş durumdalar.