Irak’ta İran'a yakınlığı ile bilinen bir din adamı hakkında gözaltı kararı alındı

Kazımi ve muhalifleri karşılıklı tehditlerde bulunuyor.

Arşiv_AA
Arşiv_AA
TT

Irak’ta İran'a yakınlığı ile bilinen bir din adamı hakkında gözaltı kararı alındı

Arşiv_AA
Arşiv_AA

Iraklılar, Başbakan Mustafa el-Kazımi'nin haftalar önce maruz kaldığı suikast girişimine ilişkin delil ve bilgilerin yakın zamanda Başbakanlık ofisi tarafından açıklanmasını bekliyor.
Irak Yüksek Yargı Konseyi tarafından dün yayınlanan, 4. madde mucibince İran yakınlığı ile bilinen din adamı Hamid el-Hüseyni hakkında gözaltı emri çıkardı.
Söz konusu belgeye göre Necef Temyiz Mahkemesi, İran tarafından finanse edilen İslami Radyo ve Televizyon Birliği'nin başkanı olarak görev yapan din adamı Hamid el-Hüseyni hakkında terör suçlamasıyla gözaltı emri çıkardı. Mahkeme, aynı zamanda Ammar İbrahim Talal el-Buamir aleyhinde de terör suçlamasıyla gözaltı emri çıkardı.
Gözlemciler, söz konusu gözaltı emirlerinin Kazımi’ye yönelik suikast girişimiyle bağlantılı olmadığını öne sürüyor. Ancak Necef’ten verilmiş olması dolayısıyla bu emirleri şehir merkezindeki er-Rafidin Diyalog Merkezi (RCD) binasının füzeyle hedef alınması süreciyle ilişkili bulanlar mevcut.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu itirazların sunulduğu seçim istasyonlarındaki sayımı tamamlayarak sonuçları yargıya sunarken Irak Başbakanı Mustafa Kazımi ve Koordinasyon Çerçevesi güçlerinden muhalifleri, ellerindeki bazı kanıt, belge ve bilgileri teşhir ederek gerilimi artırdı.
Yargı makamının itirazları 10 gün içinde incelemesi gerekiyor. Tüm göstergeler, Komisyonun sonuçların yüzde 100 aynı olduğu açıklaması ardından yargıdan farklı bir karar verilmeyeceğine işaret ediyor. Son aşamada ise 15 gün içerisinde Federal Mahkeme tarafından onay alınması gerekiyor. Irak'ta seçimleri takip eden gözlemciler, yargı bazı başvuruları yeniden incelese dahi Seçim Komisyonu tarafından önümüzdeki hafta başında açıklanması beklenen kesin sonuçlarda somut bir değişiklik olmayacağını öne sürüyor.
Seçim sonuçlarını reddedenler, daha önce yargıya ve Birleşmiş Milletler'e yolsuzluk yapıldığına dair delil sunduklarını açıklayanlar, şimdi Kazımi'nin temsil ettiği hükümet ve Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu ile yeni bir mücadele turuna hazırlanıyorlar.
Başbakan Kazımi'nin Siyasi Danışmanı Maşrık Abbas, söz konusu suikast girişimine dair bazı özel delillerin çok yakında ortaya çıkarılacağını açıklamıştı. Asaib Ehlil Hak lideri Kays el-Hazali ise Twitter hesabından yaptığı açıklamada, seçimlerde kaydedildiğini iddia ettiği sahteciliğe ilişkin yeni bilgi veya kanıtlara ulaştıklarına atıfta bulunarak “Bugün diyoruz ki elimizde daha fazlası var” ifadelerine başvurdu. Hazali 14 Ekim’de ise “Yakında seçim sahtekarlığını kesin bir şekilde kanıtlayan bilgilere sahip olabiliriz” ifadelerine başvurmuştu.
Aynı siyasi aktörleri yeniden sağlayacağı için seçim sonuçlarına güven duymaması dolayısıyla seçimleri yüzde 60 oranında boykot eden Irak sokağı, Kazımi ile onun yanında yer alanlar (seçimlerde galip gelen Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr gibi) ve seçim sonuçlarının nasıl ele alınacağı konusunda bölünmüş durumdaki Koordinasyon Çerçevesi güçleri arasında önümüzdeki dönemde belirleyici olabilecek çatışmanın sonuçlarını bekliyor. Söz konusu çerçeve dahilindeki taraflar, kendileri için nispeten olumlu olabilecek değişiklikler ortaya çıksa dahi sonuçları tanımaya hazır olmadıklarını düşünüyor. Bu çerçevedeki diğer partiler, sonuçların açıklanması ve Federal Yüksek Mahkeme'nin onayı ardından Parlamento'daki en büyük bloğu oluşturmak için tüm taraflarla müzakere yoluyla siyasi yönde ilerleme eğiliminde.
Koordinasyon Çerçevesi’nin uzlaşı hükümeti kurma arzusuna karşılık siyasi çoğunluk hükümeti kurmakta ısrar eden Sadr Hareketi Lideri, muhalefete gidecek olsa dahi bu arzusundan vazgeçmeye istekli görünmüyor. Sadr’ın ikinci döneme gidecek olması açısından Kazımi'nin çıkarına olacak bu ısrarı, Fetih Koalisyonu lideri Hadi el-Amiri, Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri Maliki ve Hazali’nin reddi ile karşılaşıyor.
Bu meselenin çözümü, her iki tarafın da iki ana ortağa (Kürtler ve Sünni Araplar) açık olmasını gerektiriyor. Başbakan adaylığı konusunda Kürtler ve Sünniler ile yapılacak herhangi bir pazarlık, Cumhurbaşkanlığı makamı konusunda Kürtlerle, Parlamento Başkanlığı konusunda ise Sünnilerle anlaşma meselesi ile karşı karşıya gelecek.
Kürtler ve Sünniler, bir ulusal çoğunluk hükümeti kurulmasına karar verilmiş olsa dahi, Kazımi'nin yeniden seçilmesine karşı değil. Koordinasyon Çerçevesi’nin bunu reddetmesi dolayısıyla bu çerçeve güçleri ile görüşmeleri karmaşık hale gelebilir.
Sonuçların açıklanması ve Federal Mahkeme’nin onayı ile bağlantılı olarak bir sonraki çatışma Kazımi ile Koordinasyon Çerçevesi güçleri arasında olacağı için, onlarla ilgili en belirgin tercihlerinin bir kısmını suikast olasılığına ilişkin sunacağı kanıtların doğası ve bunu değiştirebilecek veriler teşkil ediyor.
Koordinasyon Çerçevesi için en belirgin seçenekleri çerçevenin seçim yolsuzluğuna ilişkin sağlayacağı kanıtların niteliği, Kazımi’nin bu konuda bir rol oynayıp oynamadığı, tüm seçimlerin yeniden gözden geçirilmesi veya seçimlerin iptal edilmesi olasılığı oluşturuyor.



Tom Barrack ve Arabistanlı Lawrence

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters
TT

Tom Barrack ve Arabistanlı Lawrence

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters

İbrahim Hamidi

ABD Başkanı Donald Trump'ın Türkiye Büyükelçisi ve Suriye- Lübnan Özel Temsilcisi Tom Barrack, her açıklaması veya tweeti ile tartışma yaratıyor. Sözleri, Ortadoğu'ya yabancı bir Amerikan sözlüğünden geliyor. Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra Sykes-Picot Anlaşması ile çizilen sınırları ve Batı'nın “(Ortadoğu'da) haritalar dayatmasını ve sınırları kurşun kalemle çizmesini” sert bir şekilde eleştirdi.

Tom Barrack, “Batı’nın müdahale dönemi sonsuza dek sona erdi. Gelecek, bölgenin kendi üreteceği çözümlerindir” dedi. Ayrıca, “giriştiğimiz beş savaşın” başarısızlıklarının ardından gelen “rejim değişikliği” ve “ulus inşası” politikalarını da tenkit etti.

Barrack, Suriye Emeviliğine ve Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara'ya olan hayranlığını dile getirerek, onu bağımsızlık için 12 yıl mücadele eden ABD'nin kurucu başkanı George Washington'a benzetti. Ayrıca, ABD'nin terörle mücadeledeki müttefiki olan Suriye Demokratik Güçleri’ni (SDG) hedef aldı. Lübnanlıları, hemen harekete geçmezlerse “varoluşsal bir tehdit” ile karşı karşıya kalacakları, Bilad-ı Şam haritasına geri dönme kaderini yaşayacakları konusunda uyardı. Ayrıca, Lübnan’ın “Büyük Suriye” haritasına dahil olduğuna dolaylı olarak işaret etti.

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Barrack, her açıklamanın ardından ilk açıklamasını düzelten bir açıklama yayınlıyor. Ancak, Trump'ın Temsilcisi’nin Ortadoğu'daki kilit ülkeler hakkındaki bu açıklamalarının önemini küçümsemek hata olur. Bunu vurgulamak için de açıklamalarına eşlik eden gelişmelere ve açıklamalara dikkat çekmek gerekiyor.

Öncelikle, Başkan Trump, 13 Mayıs'ta Riyad'da yaptığı “Başkan Trump'ın Ortadoğu'da Müreffeh Bir Gelecek Vizyonu” başlıklı açılış konuşmasında Ortadoğu vizyonunu bizzat ortaya koydu. “Devlet inşacıları diye adlandırılanlar, inşa ettiklerinden çok daha fazla devleti yok ettiler” dedi. Ardından “Amerikalılar Irak ve Afganistan'da trilyonlarca dolar harcadılar, ancak hiçbir işe yaramadı. ABD, bu iki ülkeden geri çekildi ve başarısız oldu çünkü Amerikalı ‘müdahaleciler’ anlamadıkları toplumlara müdahale ettiler ve nasıl yaşanacağına dair dersler verdiler” diye ekledi.

Öte yandan, bölgenin ve liderlerinin ürettiği çözümleri övdü ve “modern Ortadoğu'nun doğuşunun bölge halklarının kendi elleriyle gerçekleştiğini” ve bunun “büyük bir dönüşüme” yol açtığını söyledi. Trump, “geçmişi” olan Suriye Cumhurbaşkanı Şara'ya da övgüler yağdırdı ve ardından “Suriye'ye bir şans” vermek için ona ve Heyet Tahrir eş-Şam'a yönelik yaptırımları kaldırdı.

Trump'ın Türkiye Büyükelçisi Barrack'ı Suriye ve Lübnan Özel Temsilcisi olarak ataması, Ankara'nın bir zamanlar Amerika'nın "Arabistanlı Lawrence'ı" olarak adlandırdığı Brett McGurk'ün politikalarına karşı büyük bir darbe

İkincisi, Trump'ın İran, Gazze ve Ukrayna Özel Temsilcisi Steve Witkoff gibi Barrack da Dışişleri Bakanlığı bürokrasisinden ve Amerikan kurumlarından çok uzak ve Başkan Trump ile doğrudan dostluğu olan bir iş adamı. Ortadoğu'daki önemli meselelerdeki rolü artarken, Dışişleri Bakanlığı'nda müzakere ve diplomasi deneyimine sahip üst düzey yetkililerin atamaları ya ertelendi (örneğin, Dışişleri Bakan Yardımcısının yardımcısı olarak göreve başlaması planlanan Joel Rayburn) ya da Dışişleri Bakanı Marco Rubio tarafından uygulanan “kapsamlı reform planı” kapsamında Dışişleri Bakanlığı'ndan uzaklaştırıldılar.

Üçüncüsü, Barrack'ın nerede ikamet ettiğinin büyük bir önemi var, çünkü kendisi Trump'ın Türkiye Büyükelçisi. Ankara, eski Beyaz Saray Ortadoğu yetkilisi Brett McGurk ile ciddi bir sorun yaşıyordu. McGurk'ü Amerika’nın “Arabistanlı Lawrence’ı” olarak adlandırıyordu. Bununla, McGurk'ün, geçen yüzyılın başında Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Arap isyanını destekleyen İngiliz Arabistanlı Lawrence’a benzer şekilde, Doğu Suriye'de kendisine karşı bir Kürt oluşumu kurarak Ortadoğu haritasını yeniden çizmek istediğini kastediyordu.

Dolayısıyla, Trump'ın Türkiye'ye elçi olarak Barrack'ı ataması, McGurk'ün politikalarına karşı büyük bir darbe anlamına geliyor. Barrack'ın Suriye, Kürtler, Lübnan, haritalar ve Sykes-Picot Anlaşması hakkındaki açıklamalarında da bu açıkça görülüyor. Barrack'ın sözlerinin önemini pekiştiren, Trump'ın bizzat kendisinin Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın “dostu” olduğunu defalarca açıkça söylemiş olması. Hatta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu, Erdoğan ile askeri çatışma yerine Suriye konusunda bir anlaşmaya varmaya da teşvik etmişti.

Dördüncüsü, ABD'nin son on yıllarda Ortadoğu'daki politikaları, işlevsel olarak muhatap olduğu her rejimin hassasiyetlerini ve değerlendirmelerini dikkate alan birçok örtük, dile getirilmemiş mutabakat içeriyordu. Örneğin, Suriye güçlerinin 1976'da Amerikan onayıyla Lübnan'a girdiği tartışmasızdır. Hafız Esed, Çöl Fırtınası Harekâtı'na katılımı ve İsrail ile müzakereler karşılığında ABD’den yeşil ışık aldıktan sonra, 1990'da Mişel Avn isyanını bastırdı. Aynı durum, Filistin Kurtuluş Örgütü ve lideri Yaser Arafat'ın 1982'de Lübnan'dan sınır dışı edilmesi için de geçerliydi.

Bu mutabakatların sırları çekmecelerde ve söylemsel değerlendirmelerde saklı kaldı. Daha sonra al-Majalla’da, Suriye'nin 2005'te ordusunun çekilmesiyle vesayet döneminin sona ermesinden önce Lübnan'daki birçok eyleminin Amerikan onayıyla desteklendiğine dair bir dizi gizli Suriye belgesi yayınlayacağız.

Barrack'ın sözleri, Lübnan, Suriye ve Sykes-Picot Anlaşması doğmadan önce Osmanlı, Bilad-ı Şam ve Büyük Suriye’nin eyaletlerinden biri olan Zahle’den göç etmeden önce atalarının anlattığı hikâyelere duyulan bir özlem değil. Trump'ın ikinci döneminde söylenmiş olmaları, onlara daha fazla ağırlık kazandırıyor. Bunlar en azından boş veya tesadüfü sözler değil, aksine Beyaz Saray koridorlarındaki ciddi düşünceleri yansıtıyor. Çoğu, üst düzey liderler arasında kapalı kapılar ardında da söylenmiş olabilir. Ancak, gerçekleşmesi dengelere bağlı ve başarılı olması başka bir konu, çünkü birçok Amerikan macerası amaçlanandan farklı bir şekilde sona erdi. Trump yönetiminin hızlı sonuç almak istemesi ve görüşlerini desteklemek için uzun süreli bir askeri müdahaleye yanaşmaması, Barrack'ın tweetlerini tehlikeli ve rahatsız edici kılıyor ve etkileri sosyal medya platformlarının ötesine uzanıyor.