İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un, dün, Yahudilerin Işık Bayramı’nı (Hanuka) kutlamak için Batı Şeria’nın el-Halil kentindeki El Halil (Harem-i İbrahim) Camii'ne gelmesi, Filistinliler arasında öfkeye neden olurken ‘Yahudi yerleşim bölgelerini meşrulaştırdığı’ eleştirileri yapıldı.
Cumhurbaşkanı Herzog, Yahudi yerleşimcilerin liderleri, Knesset (İsrail parlamentosu) üyeleri ve İsrail ordusunun üst düzey subayları eşliğinde El Halil Camii'ne gitmeden önce Filistinlilerin girmesinin yasak olduğu askeri bir kışlaya dönüşen el-Halil kentine gecikmeli olarak geldi. Herzog, burada Yahudilerin Işık Bayramı’nın başladığına işaret eden geleneksel bir törenle Hanuka şamdanını yaktı ve ardından beraberindekilerle birlikte ibadet etti.
Herzog, camiye girerken, aralarında Meretz Partisi milletvekili Mossi Raz’ın da bulunduğu onlarca sol görüşlü İsrailli eylemci camii yakınlarında protesto gösterileri düzenledi. Eylemcilerin camiye yaklaşmaları engellendi.
Herzog, birkaç gün önce, Pazar günü el-Halil kentindeki Harem-i İbrahim Camii'nde yapılacak dini törene katılmaya karar verdi. Herzog'un ofisinden yapılan açıklamada, Cumhurbaşkanı’nın Pazar günü talmudik Işık Bayramı vesilesiyle Patrikler (Mahpela) Mağarası’ndaki (El Halil Camii'nin İbranice adı) şamdanı yakacağı belirtildi.
Harem-i İbrahim Camii, 25 Şubat 1994 tarihinde bir Ramazan ayında sabah namazını kılan Müslümanların üzerine ateş açan Baruch Goldstein adlı Yahudi fanatiğin eyleminden sonra kapatılmış ve yeniden açıldığında ise yarısından fazlası Yahudi yerleşimciler için sinagoga dönüştürülmüş şekilde ikiye bölünmüştü.
UNESCO Dünya Mirası Komitesi, Temmuz 2017’de Harem-i İbrahim Camii’ni Dünya Mirası Listesi'ne dahil etmişti. Camii, El Halil kentinde her zaman bir gerilim noktası olurken iki taraf arasında kanlı çatışmalara da sahne olmuştur.
Herzog'un bu hamlesi, Filistinlileri ve Arap Birliği'ni (AL) kızdırdı.
Herzog'un el-Halil kentine gelişi Yahudi yerleşimcilerin faaliyetlerini meşrulaştırdı
Filistin Ulusal Kurtuluş Hareketi Fetih’in Merkez Komite Üyesi Hüseyin eş-Şeyh, Herzog'un el-Halil kentine gelişinin, ‘Yahudi yerleşim bölgelerini ve Yahudi yerleşimcilerin faaliyetlerini meşrulaştırdığını ve uluslararası meşruiyeti ihlal eden siyasi, ahlaki ve dini bir provokasyon olduğunu’ söyledi.
İslami Cihad Hareketi’nden yapılan açıklamada ise “Harem-i İbrahim Camii'ne camiyi ve El Halil kentini hedef alan Yahudileştirme planları kapsamında, İsrail Cumhurbaşkanı tarafından baskın düzenlenmiştir” ifadeleri yer aldı. Hareket, bu hamleyi, ‘herkesin tüm gücüyle karşı koyması gereken düşmanca bir eylem’ olarak nitelendirdi.
İslami Cihad Hareketi’nin Batı Şeria’daki Sözcüsü Tarık İzzeddin, tarafından yapılan açıklamada, bu düşmanca eylemlerin sonuçları konusunda uyarıda bulunulurken, bunun tüm sorumlusunun İsrail olduğu vurgulandı.
Filistin Halk Kurtuluş Cephesi (FHKC) de ziyaretin yansımaları konusunda uyarırken İsrail’in El Halil Camii’nin Yahudileştirilmesini tamamlamaya yönelik ırkçı hedeflerini engellemeye çağırıyor. FHKC, bu hamleyi, işgal altındaki Batı Şeria’daki Yahudi yerleşimciliği projesinin ve ilhakın desteklenmesi ve güçlendirilmesi, başta el Halil ve Kudüs kentleri olmak üzere tüm Filistin coğrafyasının ve kutsal mekanlarının Yahudileştirilmesi ve bu projenin işgalci İsrail devletinin en tepesindeki ismin himayesinde sürdürülmesi çerçevesinde atılan bir adım olarak niteledi. Hamas Hareketi ise İsrail’i bu hamlenin tüm yansımalarından sorumlu tuttu. AL Genel Sekreterliği’nden yapılan açıklamada da Herzog'un El Halil kentindeki Harem-i İbrahim Camii'ne düzenlediği baskın kınandı. Açıklamada, bu baskının, 1994 yılında bir aşırılık yanlısı tarafından 29 Müslümanın namaz kıldıkları sırada katledildiği katliamın ardından iki bölünen Harem-i İbrahim Camii'nin Yahudileştirilmesi projesi çerçevesinde gerçekleştiği vurgulandı. Açıklamada, “El Halil kentinde ve özellikle de Harem-i İbrahim Camii'nde olanlar, işgalci yetkililerin, Filistin halkına, haklarına ve kutsallarına karşı saldırganlık ve ırkçılıkta ısrar ettiklerini, Kudüs'ü Yahudileştirmede uyguladıkları yaklaşımla resmi ve örgütlü terörizmlerini sürdürdüklerini ve mübarek Mescid-i Aksa'yı ve işgal altındaki Filistin topraklarının geri kalanını hedef aldıklarını gösteriyor” denildi.
Açıklamada ayrıca, işgalci İsrailli yetkililer tarafından Ocak 2019'da El-Halil kentindeki Uluslararası Geçici Mevcudiyet Gücü'nün (TIPH) çalışmalarını zorla sonlandırıldığı hatırlatıldı.
Michal Rozin, Herzog'un hareketinden duyduğu memnuniyetsizliği dile getirdi
Bu son gelişme, sadece Filistinliler ve Araplar tarafından eleştirilmedi. İsrailli parlamenterlerden bazıları da eleştirilerini dile getirdi. Koalisyon hükümetinin ortaklarından sol çizgideki Meretz Partisi milletvekili Michal Rozin, Twitter hesabından paylaştığı bir tweette, bir ‘hata’ olarak nitelendirdiği Herzog'un hareketinden duyduğu memnuniyetsizliği dile getirdi.
Rozin, söz konusu tweette, “Cumhurbaşkanı uyumlu bir karakter olmalıdır” yazdı. El-Halil kentindeki Yahudi yerleşim birimlerini ‘son derece provokatif’ olduğuna işaret eden Rozin, “Cumhurbaşkanı’nın buna öncelik vermesi üzücü” dedi.
İsrail'deki solcu hareketlerden Şimdi Barış Hareketi de Herzog'un davranışını eleştirdi. Hareketten yapılan açıklamada, “Birleştirici bir karakter olması gereken Herzog'un, şamdanı baskı ve şiddetin yuvası haline gelmiş bir yerde yakmayı seçmesi akıl almaz bir durum” ifadeleri yer aldı. Sessizliği Bozmak Adlı İsrailli İnsan Hakları Örgütü’nden yapılan açıklamada ise, el-Halil kentinde görev yapan binlerce askerin, oradaki yerleşim politikasının ürettiği şiddet ve ırkçılıkla ilgili ifadelerinden bazılarının okunması çağrısı yapıldı. Ardından “Herzog'un Kahanizm'in (Haham Meir Kahane'nin başını çektiği aşırı ırkçı fikirler) kalesinde Hanuka şamdanını yakmayı tercih etmesi utanç verici bir karardır” denildi.
Yukarıdakiler gibi İsrail’deki insan haklarını savunan örgütler, Herzog'a karşı el-Halil kentinde düzenlenen protesto gösterilerine katıldılar.
Öte yandan Ortak Arap Listesi milletvekili Ofer Cassif, İsrail Cumhurbaşkanı’nın el-Halil ziyaretini ‘utanç verici ve kışkırtıcı bir karar’ olarak nitelendirdi.