Irak’ta 31 binin üzerinde hükümet mülküne ait yolsuzluklar ifşa edildi

Şeffaflık alanında çalışmalar yürüten uzmanlar sayının bildirilenden çok daha yüksek olduğu görüşündeler.

Irak’ta Ekim 2019’dan bu yana süren halk protestolarında ‘yolsuzlukla mücadele edilmesi’ ön plana çıkıyor. (EPA)

Irak’taki Federal Dürüstlük Komisyonu tarafından 1 Aralık’ta yayınlanan istatistikler, ülkedeki kanunsuzluğu ve 2003 sonrası nüfuz ve güç sahibi gruplar tarafından yapılan ihlaller göz önüne alındığında, devlet fonlarına yönelik konutlar, araziler ve gayrimenkullerde gerçekleşen yolsuzluğun boyutunu ortaya koydu. İstatistiklerinin yalnızca açık suiistimallerle ilgili olduğu ve üstü örtülmüş durumlara yer vermediği dikkate alınırsa, yolsuzluk ve kamu fonlarındaki idari ihmal büyük olasılıkla katlanarak artacak.
Dürüstlük Komisyonu Soruşturma Dairesi Genel Müdürü Kerim el-Gazi ülkenin resmi haber ajansına yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Devletin gayrimenkulleri, komisyonun üzerinde çalıştığı önemli konulardan biridir. Çalışma alanında bu konuya geniş bir yer ayrılmıştır. Devlete ait gayrimenkuller ile memurlar tarafından resmi sıfatla tahsis edilen ve kullanılan gayrimenkullerin envanterini çıkarmak için bir ekip oluşturma girişiminde bulundum. Kürdistan bölgesi hariç Bağdat ve diğer vilayetlerde ihlale uğrayan toplam mülk sayısı 31 bin 378’e ulaştı.”
Gazi’ye göre Ninova vilayeti devlet mülklerine yönelik ihlal açısından 8 bin 585 ile ilk sırada yer alıyor. Onu 6 bin 194 mülkle Basra ve 3 bin 653 mülkle Kerkük takip ediyor.
Gazi, suiistimal edilen gayrimenkullerin ‘binalar, tarım arazileri, otoparklar, dükkanlar, evler ve apartmanlar, kaldırımlar ve caddeler, okullar, meydanlar ve parklar’ olarak sınıflandırıldığını açıkladı.
Kerim el-Gazi, komisyonun söz konusu gayrimenkullerin geri kazanılmasına ilişkin uygulamaları hakkında şu bilgiyi verdi:
“Devlet mülkiyeti konusuna hak ettiği önemi vermek için çalıştım. ‘Mülk numarasını, adresini, vilayeti, mülkün aidiyetini, mülkün türünü, yüzölçümünü, ihlal eden tarafı, tahmini değeri ve ihlal eden tarafa karşı yapılan işlemleri’ içeren bir program hazırlandı.”
Gazi, geri alınan toplam gayrimenkul sayısının 861 olduğunu, bunların 426’sının Diyala vilayetinde olduğunu belirtti. Geri alınan mülk sayısı açısından Diyala’yı sırasıyla 124 mülkle Bağdat ve 98 mülkle Dikar’ın takip ettiğini vurguladı. Hakkında tedbir kararı alınan toplam gayrimenkul sayısının da 14 bin 928’e ulaştığını kaydetti.
Şeffaflık ve Dürüstlük Destek Ağı Başkanı Muhammed er-Rabii, Dürüstlük Komisyonu’nun istatistiği hakkında Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı:
“Devlet mülkiyetinin organize bir şekilde yağmalanmasının arkasında güçlü gruplar ve partiler var. Biçimsel olarak yasal görünen yolsuzlukları da hesaba katarsak kamu fonlarındaki toplam suiistimallerin açıklanandan çok daha fazla olduğunu görürüz. Devletin ve Dürüstlük Komisyonu’nun bu konuya ilişkin etkin bir adım atamaması, nüfuz sahibi mafyaların güçlü siyasi partilerle bağlılığıyla ilişkilidir. Bu taraflar genellikle etki alanlarını paylaşırlar. Yani bir taraf bölgelerdeki kamu mülkiyetini elinde tutarken bir diğeri de kontrolü sağlar. Devlet mülkiyetine ilişkin daha az önemli ve tehlikeli olmayan sorun, örneğin bazı etkili tarafların sembolik bir rant ödeyerek veya gerçek rant değerine eşit olmayan, yasal yolla mülk edinmeleriyle ilgilidir. Bir diğer sorun da etkili tarafların ve kişilerin devlet binalarının kira sözleşmelerini düşük fiyata kontrol etmesi ve daha sonra bu binaları devlet kurumlarına yüksek fiyatlardan kiralamasıdır. Şahsen bir devlet dairesini yaklaşık 35 dolar) kiralayan, ardından da bunu bir devlet görevlisine yaklaşık 3 bin dolara kiralaya veren birini tanıyorum.”
Rabii açıklamasında devlet mülkiyetine yönelik suiistimal sorunundan daha az ciddi olmayan başka bir soruna daha dikkat çekti:
“Bu sorun, devlete, eski rejimin yandaşlarına veya sıradan vatandaşlara ait binlerce gayrimenkul, ev ve arazinin mülkiyetlerinin kaybolması veya üzerlerinde oynama yapılmasıdır. Bunlar, Dürüstlük Komisyonu istatistiklerinde görülmeyen ciddi sorunlardır.”