Cezayir, İsrail’in AfB’de gözlemci üye olmasına karşı harekete geçti

AfB Komisyonu Başkanı’n tepki gösterdi.

‘Afrika’da Üst Düzey Barış ve Güvenlik Konferansı’ Cezayir’in Vahran şehrinde düzenlendi. (EPA)

Cezayir, Afrika Birliği (AfB) üye devletlerini İsrail’in ‘Kıta bloğunun gözlemci üyesi’ olmasına karşı çıkmaya iknaya çalışıyor. Meseleyi, gelecek şubat ayında Addis Ababa’da düzenlenmesi planlanan Afrika Liderler Zirvesi’ne taşımayı planlıyor.
Cezayirli yetkililer geçen temmuz ayında, AfB Komisyonu Başkanı Musa Faki Mahamat’ın ‘İsrail’i Afrika bünyesinde yeni gözlemci olarak kabul etme’ kararını sert bir şekilde eleştirdi.
Konu, bugün Cezayir’in batısındaki Vahran’da sekizincisi düzenlenen ‘Afrika’da Üst Düzey Barış ve Güvenlik Konferansı’nda da gündeme geldi. Perşembe günü Cezayir Dışişleri Bakanı Ramtane Lamamra gözetiminde başlayan konferansın kulislerinde, Cezayir’in ‘İsrail’in AfB’nin bir üyesi olarak kabul edilmesine’ karşı ‘ortak bir cephe’ kurma girişimi ele alındı. Diplomatik kaynaklar Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamada 20’den fazla Afrika ülkesinin karara itiraz ettiğini, Cezayir’in yanı sıra Mısır, Komorlar, Tunus, Cibuti, Moritanya ve Libya da dahil olmak üzere yedi ülkenin de itirazlarını açıkça dile getirdiğini aktardılar. Söz konusu ülkeler, karar açıklandığında Musa Faki’ye itirazlarını bildiren sözlü bir nota sundular.
Diplomatik kaynaklara göre Güney Afrika, Nijerya, Tanzanya ve Namibya da Faki’nin kararını reddeden bloğa destek verdi. Cezayir’den daha önce kararla ilgili yapılan açıklamada şu ifadeler kullanılmıştı:
“Bu, AfB Komisyonu Başkanı’nın yetkileri dahilindedir. Ancak Kıta örgütünün adil Filistin davasına yönelik sabit olan, etkin desteğini etkilemez.”
Kaynaklar tarafından da konuya ilişkin şu açıklama yapıldı:
“Cezayir’in ‘girişiminin başarısını’ sağlamak için kullandığı ikna yöntemi, İsrail’in Kıta örgütüne gözlemci üye olma talebinin, birlik tüzüğünde belirtildiği gibi üyeler arasında tartışma konusu olmadığını gösteriyor.”
Cezayirliler söz konusu kararı, AfB’nin üzerinde çalıştığı sistem tarafından kendisine verilen takdir yetkisinin dışına çıkan Faki tarafından kabul edilemez, prosedürel ve siyasi bir ihlal olarak nitelendirdi. Bakan Lamamra’ya göre AfB, Filistin davasını destekliyor ve İsrail’in işgal altındaki topraklardaki ihlallerini kınıyor.
AfB Yürütme Konseyi, 15 Ekim’de Addis Ababa’da yaptığı toplantıların ardından İsrail’e ‘birliğin gözlemci üyesi’ statüsü verilmesi kararını erteledi. Konuyu Liderler Zirvesi’ne havale etti. İsrail’in Etiyopya Büyükelçisi Aleligne Admasu, AfB’ye gözlemci olarak dahil olma itimatnamelerini komisyon başkanına sunmuştu.
Lamamra, bakanlar ve diplomatik kadroların katıldığı üst düzey toplantının başında Afrika’nın, ‘Birleşmiş Milletler (BM) de dahil herhangi bir heyetin kararlarını etkilemek için’ Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) tek ses olması gerektiğini belirtti. Cezayir Dışişleri Bakanı açıklamsında şu ifadeleri kullandı:
“Afrika’yı BMGK düzeyinde karar alma sürecini etkileyebilecek tek bir sesle temsil etmek için performansımızı geliştirmek ve ortak hedefimize ulaşmaya yönelik yeterli bir alan olduğuna inanıyoruz. Bu ses, güçlü ve kararlı olmalıdır.”
Ramtane Lamamra ayrıca Afrika ülkelerinin AfB’nin değerlerine ve ideallerine bağlılıklarını teyit etmesi ve AfB’nin birliğini tehlikeye atabilecek her türlü faktörden kaçınmak için toplu eylemde bulunulması gerektiğini vurguladı. İsrail’i kıtasal örgütün gözlemci üyesi olarak kabul etme kararına üstü kapalı gönderme yaptı.
Lamamra konuya dair açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Kıta’da barış ve güvenlik için düzenlenen üst düzey toplantıların amacı, toplu görüş alışverişi için düzenli bir forum oluşturulması, deneyimlerin, alınan derslerin ve olumlu uygulamaların paylaşımın sağlanmasıdır. BM’nin en güçlü organındaki temsilcilerimizin AfB ve Afrika dayanışmasının gerçek ruhunu sergilemelerini sağlamak, barış ve güvenlik konusundaki ortak Afrika tutumlarını güçlendirmek amacıyla deneyimleri, öğrenilen dersleri ve olumlu uygulamaları paylaşmak hedefleniyor.”
Ülkesinin BMGK üyeliğine hazırlandığını belirten Bakan Lamamra açıklamasının sonunda “Bu konudaki vizyonumuzu, AfB adına 2024- 2025 döneminde BMGK’daki Afrikalı mevkidaşlarımızla koordineli olarak sunacağız” dedi.