Ebu Gayt: İran, Hürmüz Boğazı ve Babu’l Mendeb’i kontrol etmeye çalışıyorhttps://turkish.aawsat.com/home/article/3342311/ebu-gayt-i%CC%87ran-h%C3%BCrm%C3%BCz-bo%C4%9Faz%C4%B1-ve-babu%E2%80%99l-mendeb%E2%80%99i-kontrol-etmeye-%C3%A7al%C4%B1%C5%9F%C4%B1yor
Ebu Gayt: İran, Hürmüz Boğazı ve Babu’l Mendeb’i kontrol etmeye çalışıyor
Ahmed Ebu Gayt MED Akdeniz Diyalog Forumu’nda (Arap Birliği)
Kahire/Şarku’l Avsat
TT
TT
Ebu Gayt: İran, Hürmüz Boğazı ve Babu’l Mendeb’i kontrol etmeye çalışıyor
Ahmed Ebu Gayt MED Akdeniz Diyalog Forumu’nda (Arap Birliği)
Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, İran’ın Hürmüz Boğazı ve Babu’l Mendeb’i doğrudan veya finanse ettiği milisler aracılığıyla kontrol etmeyi amaçladığı konusunda uyararak, Tahran’ın 2019 yazında gerçekleştirdiği saldırılar ve Husilerin Kızıldeniz’de deniz seyrüseferine yönelik devam eden tehdidine atıfta bulundu.
Ebu Gayt, İtalya’da bu yıl 7. düzenlenen MED Akdeniz Diyalog Forumu’nda Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEA) Başkanı Rafael Grossi’nin de katıldığı bir oturumda, Körfez’in güvenliği ve İran’ın seyrüsefer özgürlüğüne yönelik tehditlerine değindi.
Ebu Gayt burada yaptığı konuşmada, “Özellikle petrol ürünlerinin taşınması açısından küresel ticaret için önemli olan bu stratejik boğazlardaki seyrüseferin istikrarı, küresel ekonominin temel dayanağıdır. Tehditler olmadan seyrüsefer özgürlüğünün korunması, yalnızca onu çevreleyen Arap ülkeleri için değil, küresel açıdan bir önceliktir” dedi.
Arap Birliği Genel Sekreteri, konuşmasını şu ifadelerle sürdürdü;
“Körfez’de halkların ortak refahı ve işbirliğine dayalı bir güvenlik sistemi kurulmasının zorluğu, İran’ın bölgedeki tavrı ve Arap ülkelerine hakim olma ve müdahale etme eğilimidir. Ancak asıl sorun, komşuları için tehdit oluşturan İran’ın politikaları nedeniyle güven eksikliği olmaya devam ediyor.”
İran’ın nükleer silah edinmesinin bölgede bir silahlanma yarışını tetikleyeceğine işaret eden Ebu Gayt, “Devam eden müzakerelerin, güvenlik durumunun daha tehlikeli hale gelmesini önlemek için İran’ı bu hedeften caydırmayı başaracağını umuyorum” şeklinde konuştu.
Ebu Gayt konuşmasını, “Bölgede halihazırda mevcut bir nükleer gücün olduğu gerçeğini göz önünde bulundurmadan İran’ın nükleer programını ele almak zor. Bu nükleer güç, iki devletli çözümü yok etme ve bunun uygulanması için fırsatları heba etme konusunda ısrarlı olan İsrail’dir” ifadeleri ile noktaladı.
Libya'nın Zaviye kentinde UBH tarafından düzenlenen askeri operasyonun arkasında ne var?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5098772-libyan%C4%B1n-zaviye-kentinde-ubh-taraf%C4%B1ndan-d%C3%BCzenlenen-askeri-operasyonun
Libya'nın Zaviye kentinde UBH tarafından düzenlenen askeri operasyonun arkasında ne var?
Zaviye şehrine giden askeri araçlar (Libya Savunma Bakanlığı'na bağlı Batı Sahili Askeri Bölgesi Komutanlığı)
Abdulhamid Dibeybe başkanlığındaki Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) tarafından Libya'nın batısındaki Zaviye kentinde başlatılan ve insansız hava araçlarıyla (İHA) desteklenen askeri operasyonun üçüncü günü, başlatılma nedenleri ve gerçekten ‘akaryakıt ve insan kaçakçılarının inlerini’ hedef alıp almadığı konusunda soru işaretlerine yol açtı.
Askeri analistlerin bu operasyonun hedeflerine ilişkin değerlendirmeleri, vatandaşların endişeleri arasında farklılık gösterirken, bazıları başkent Trablus'un batı kıyısı haritasına hâkim olan ‘akaryakıt kaçakçılığı ve uyuşturucu ticareti yapan silahlı oluşumlar ve çetelerle mücadele etmeyi’ amaçladığı yönündeki resmi versiyonu destekledi. Buna karşılık başka bir grup ise operasyonu, bu bölgedeki askeri grupların Mareşal Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu'na (LUO) sadık olduğuna inanıldığı gerçeği ışığında ‘nüfuz haritasını yeniden çizmek’ için siyasi bir kılıf olarak gördü.
Dibeybe hükümetinin ‘yılan avı’ olarak adlandırdığı operasyona yönelik yaygın medya ilgisinin ortasında, Libya Savunma Bakanlığı'na bağlı Batı Sahili Askeri Bölgesi Komutanlığı Komutanı Korgeneral Salah en-Nemruş'un, Mayıs 2023'te başlayıp aşiretlerin arabuluculuğunda bir uzlaşmayla sona eren önceki operasyonu anımsatan bir sahnede, ‘suç yuvaları’ olarak tanımladığı yerleri vurmak için Zaviye'den operasyon başlatma emri vermesi gözlemciler için dikkat çekiciydi.
Askeri kaynaklara göre Zaviye'deki operasyonda çok sayıda sığınak ortadan kaldırılırken ölen ya da yaralanan olmadı. Libya eski Savunma Bakanı Muhammed el-Bergusi, ‘Dibeybe hükümetinin akaryakıt kaçakçılığı ve insan ticaretini engellemek ve çete liderlerini tutuklamak için yeni bir girişimde bulunduğunu’ düşünüyor.
El-Bergusi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ‘Libya'nın en büyük petrol rafinerisinin kentte bulunduğunu ve silahlı milislerin kentte geniş bir alana yayıldığını, ayrıca kentin insan kaçakçılığı ve deniz yoluyla yapılan kaçakçılıkla ünlü Zuvare kentine yakın olduğunu’ söyledi.
Daha önce yayınlanan bir Birleşmiş Milletler (BM) raporunda Zaviye, ‘Zuvare, Sabratha ve Verşafane dahil olmak üzere başkent Trablus'un batısındaki kıyı bölgesine hâkim olan bir dizi organize suç şebekesi için önemli bir merkez’ olarak tanımlamıştı.
BM'nin 2023 raporunda kentteki çeşitli silahlı oluşumlar tanımlanırken, Petrol Tesisleri Muhafızları şefi Muhammed el-Emin Keşlaf ve Dibeybe ile yakın ilişkisi olan ve el-Far olarak bilinen Muhammed Bahrun, ‘Batı Libya'daki akaryakıt kaçakçılığı ağının kilit isimleri’ olarak geçiyor.
Zaviye'de uyuşturucu kaçakçılığı yapıldığı düşünülen bir dükkana giren askeri araç (Libya Savunma Bakanlığı'na bağlı Batı Sahili Askeri Bölgesi Komutanlığı)
Diğer yandan, Temsilciler Meclisi (TM) üyesi Ali Ebu Zureybe ve Zaviye'deki İstikrar Destek Gücü’ne liderlik eden ve sahil yolunun kontrolünde el-Far ile rekabet eden kardeşi Hasan’a açıkça atıfta bulunan BM raporuna göre Ebu Zureybe grubu ve müttefiklerinin etkisi öne çıkıyor. Raporda, el-Far'ın, silahlı bir oluşumun lideri olan ve ‘el-Bidca’ olarak bilinen Abdurrahman Milad'ı öldürmekle suçlandıktan sonra Libya'dan kaçtığı bildirildi.
El-Bergusi, ‘Zaviye'nin bir çelişkiler kaynağı olduğu’ paradoksuna dikkat çekti. Silahlı oluşumların çoğalmasının yanı sıra, Zaviye aynı zamanda ordudaki eski askerlerin bölgesi, subayları için önemli bir kale ve 2011'de Kaddafi rejimiyle safları ayıran ilk şehirlerden biriydi.
Birleşik Krallık merkezli Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'nde Libya meseleleri uzmanı olan Celal Harşavi, Zaviye operasyonunun ‘tam zamanlamasının silahlı gruplara önceden bildirilmesinden sonra başlatıldığını’ belirtti. Harşavi bu durumun ‘güvenilirliklerini önemli ölçüde zedelediğini’ söyledi. Ona göre bu, ‘milislerin etki alanlarının yeniden konumlandırılması’ anlamına geliyor.
Ancak analistler, özellikle Dibeybe'nin Hafter'in batıdaki müttefiklerini hedef alacağı spekülasyonları arasında, bu operasyonun sakinleşme çabaları ve ülke liderleri arasında genel seçimlere yol açacak bir çözüm ve siyasi uzlaşı bulma girişimleri üzerindeki etkilerinden duydukları korkuyu gizlemiyor.
En-Nemruş, korkuları yatıştırmak amacıyla, ileri gelenler, uzmanlar, sivil toplum aktivistleri ve Batı Bölgesi milletvekilleriyle (TM ve Devlet Yüksek Konseyi (DYK) üyeleri) yaptığı toplantıda ‘bu askeri operasyonun arkasında hiçbir siyasi amaç olmadığına’ dair güvence verdi.
Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Libyalı askeri analist Muhammed et-Tarhuni, uyuşturucu satıcılarının hedef alınmasını ‘siyasi bir sürecin güvenlik kılıfı’ olarak nitelendirdi. Olan biteni ‘UBH’ye bağlılık borcu olmayanlara boyun eğdirme operasyonu’ olarak tanımlayan et-Tarhuni, özellikle ülkenin doğusundaki LUO’ya sadık olduğuna inanılan ‘Ali ve Hasan Ebu Zureybe kardeşlere’ işaret etti. Bu iki isim, Libya'nın doğusundaki hükümetin içişleri bakanı İsam Ebu Zureybe'nin kardeşleridir.
Et-Tarhuni, operasyonun amacının ‘batı kıyısında bir yeşil bölge kurmak için UBH’nin muhaliflerini tasfiye etmek ya da belki de tırnaklarını kesmek’ olduğunu göz ardı etmedi ve geçen eylül ayında başkent Trablus'un batısında ‘el-Bidca'nın bilinmeyen silahlı kişiler tarafından tasfiye edilmesi’ emsaline işaret etti.
İki bakış açısı arasında Zaviye operasyonuna ilişkin açıklamalar, bazılarının bakış açısına göre, özellikle Hafter güçlerinin Ubari kentinde UBH Savunma Bakanlığı'na ait karargahları kontrol altına almasından kısa bir süre sonra gerçekleştiği ve Dibeybe hükümetinin ‘2020'de imzalanan ateşkes anlaşmasının ihlali’ olarak görüldüğü için, Dibeybe ve Hafter grupları arasında ‘entrikadan yoksun olmayan bir güç gösterisi’ olarak kalıyor.
Ayrıca Dibeybe'nin hamleleri, Hafter güçlerinin Sebha askeri bölgesinin savunma sektörlerini güvence altına alma ve güneydeki tüm sektörleri tek bir askeri odaya bağlama hamleleriyle eş zamanlı olarak gerçekleşti.
Libya'da iki hükümet iktidar için mücadele ediyor: Birincisi başkent Trablus'ta bulunan Abdulhamid Dibeybe başkanlığındaki UBH. İkincisi ise TM tarafından görevlendirilen ve Usame Hammad tarafından yönetilen, Mareşal Halife Hafter liderliğindeki LUO tarafından desteklenen Libya İstikrar Hükümeti (LİH).
