Suudi Arabistan Veliaht Prensi’nin Körfez turu: KİK işbirliği için yeni bir başlangıç

Umman Sultanı ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Maskat’ta (SPA)
Umman Sultanı ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Maskat’ta (SPA)
TT

Suudi Arabistan Veliaht Prensi’nin Körfez turu: KİK işbirliği için yeni bir başlangıç

Umman Sultanı ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Maskat’ta (SPA)
Umman Sultanı ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Maskat’ta (SPA)

Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad, önümüzdeki Salı günü Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) zirvesine ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor.
Zirvenin, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın askeri, ekonomik, siyasi ve güvenlik olmak üzere hemen hemen her alanda fikir birliğine ulaştığı Körfez turunda başlayan sıcak atmosfere yakın olması bekleniyor.
Veliaht Prens, bölgesel ve uluslararası meselelere karşı Körfez’in tek saf olması hedefiyle geçtiğimiz hafta Umman’da başlayıp Kuveyt’te son bulan Körfez turuna çıkmıştı.
Muhammed bin Selman, ziyarette Suudi Arabistan’ın KİK ülkelerinin dayanışmasını koruma ve stratejik ortaklıklar çemberini genişletme konusundaki ilgisini ifade etti.
Veliaht Prens’in Umman, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Bahreyn ve Kuveyt durağındaki son açıklamalar, Körfez bölgesinin güvenlik ve istikrarını artırmak, ekonomilerini geliştirmek ve Körfez vizyonlarını gerçekleştirmek amacıyla altı ülkenin liderlerinin anlaşmaya vardığını gösterdi.

İşbirliğini geliştirmek için Koordinasyon Konseyleri
Suudi Arabistan, siyasi, ekonomik, güvenlik, askeri, yatırım, kalkınma ve kültürel alanlarda ortak çıkarları gerçekleştirmek için yıllardır bölgesel politikasında Körfez bölgesinde ikili konseyler kurmak ve güçlendirmek, ikili ilişkileri geliştirmek ve her alanda işbirliği seviyesini yükseltmek için istekli oldu.
Suudi Arabistan-Umman Koordinasyon Konseyi, Umman Sultanı Heysem bin Tarık’ın Temmuz 2021’de Suudi Arabistan’a yaptığı ziyaret sırasında kuruldu.
Suudi Arabistan ve Katar Koordinasyon Konseyi’nin oluşturulması için ise 16 Ağustos’ta protokol imzalandı.
Veliaht Prens Doha ziyaretinde, Koordinasyon Konseyi’nin 6. toplantısına Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile başkanlık etti.
Temmuz 2019’da kurulan Suudi Arabistan-Bahreyn Koordinasyon Konseyi’nin geçen hafta yapılan ikinci toplantısına ise Veliaht Prens ve Bahreyn Veliaht Prensi Selman bin Hamed Al Halife başkanlık etti.
Suudi Arabistan-Kuveyt Koordinasyon Konseyi de, Temmuz 2018’de kuruldu.
Körfez’deki en eski Suudi koordinasyon konseyi olan Suudi Arabistan-BAE Koordinasyon Konseyi Mayıs 2016’da kuruldu.
Veliaht Prens’in Körfez turu sırasında taraflar, konseylerin tüm alanlardaki işbirliğini güçlendirme ve geliştirme konusundaki kararlılıklarını vurguladı.
Bölgenin güvenlik ve istikrarını garanti eden yakın bir uluslararası politika
Suudi Veliaht Prens’in gezisinde, Yemen, Libya, Lübnan ve İran nükleer programı gibi Arap ve uluslararası dosyalar dahil uluslararası siyasi dosyalar masaya yatırıldı.
Ülkeler tarafından yapılan ortak açıklamalara göre, hepsinin görüşü birbirine yakındı.
Yemen krizi, Körfez’in güvenlik ve istikrarının karşı karşıya olduğu en önemli siyasi dosyalardan biri olarak karşımıza çıkıyor.
Altı ülke, Körfez Girişimi ve uygulama mekanizmasına, Yemen’de düzenlenen Ulusal Diyalog Konferansı çıktılarına, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2216 sayılı kararına dayalı olarak, krize kapsamlı bir siyasi çözüm bulmak için ortak çabalara devam etme konusunda anlaştı.
KİK ülkeleri, bölgesel ve uluslararası güvenlik ve istikrarın sağlanmasına katkıda bulunacak şekilde, İran’ın nükleer ve füze çalışmalarına karşı ciddi ve etkili bir şekilde işbirliğinin önemini vurguladı.
Libya konusunda ise, krize uluslararası meşruiyet kararları doğrultusunda, Libya halkının çıkarlarını ve ülkenin toprak bütünlüğünü koruyan, bölgede güvenlik ve barışı artıracak şekilde siyasi bir çözüm bulunmasının önemi vurgulandı.
Ayrıca Libya’dan paralı askerler, yabancı savaşçılar ve yabancı güçlerin çekilmesi gerektiği ifade edildi.
Uluslararası düzeyde, altı ülke Afganistan’ın içinde bulunduğu duruma atıfta bulundu ve tüm siyasi konularda işbirliğinin güçlendirilmesi, bölgenin güvenliği ve istikrarını koruyan ortak tutumların belirginleştirilmesi ve tüm gelişmelerle ilgili koordinasyon ve istişarenin sürdürülmesi çağrısında bulundu.

Gelişen ekonomi ve ortak hedefler
Veliaht Prens’in turu, Körfez bölgesindeki ekonomik işbirliğini güçlendirmeyi de hedefliyordu.
Körfez vizyonlarında yer alan, yabancı yatırım çemberini genişletme, petrol ve gazdan alternatif gelirler sağlayan kalkınma fırsatları yaratma ortak hedeflerine dayanarak, beş ülke ile Körfez bölgesinin ortak ekonomik hedeflerine ulaşılmasını hedefleyen ticaret anlaşmaları imzalandı.
Veliaht Prens’in ziyareti, iki ülke arasında ticari malzemelerin sorunsuz ve entegre bir şekilde taşınmasına katkıda bulunması beklenen 725 kilometrelik Suudi Arabistan-Umman yolunun açılmasıyla başladı.
Ziyaret, 30 milyar dolarlık yatırımla yaklaşık 13 işbirliği anlaşması ve mutabakat zaptı imzalanmasına tanık oldu.
Bahreyn, Suudi Arabistan’ın Körfez ülkeleri arasında ikinci, dünya ülkeleri arasında 12. ticaret ortağı. İki ülke arasındaki ticaret alışverişi hacmi 7,2 milyar dolara ulaştı.
Suudi Arabistan ve Bahreyn’i birbirine bağlayan Kral Fahd Geçidi, iki ülke arasındaki sosyal ve ekonomik bağların güçlendirilmesine katkıda bulundu. Buna ek olarak, Bahreyn’deki turizm, eğlence ve ticaret sektörlerinin gelişmesine yardımcı oldu.
Suudi Arabistan-BAE ticaret hacmi, geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 16’lık bir artışla bu yılın üçüncü çeyreğinde yaklaşık 24 milyar riyale (6,4 milyar dolar) ulaştı.
Körfez ülkelerinin açıklamalarına göre, ziyarette işbirliğinin mevcut yönlerini geliştirmek, ticaret hacmini artırmak ve fırsatlardan yararlanmak için ekonomik hareketin akışını kolaylaştırmak için çalışma konusunda mutabık kalındı.



Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman, Hamaney'e Kral Selman bin Abdülaziz'in yazılı mesajını iletti

TT

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman, Hamaney'e Kral Selman bin Abdülaziz'in yazılı mesajını iletti

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman, Hamaney'e Kral Selman bin Abdülaziz'in yazılı mesajını iletti

Suudi Arabistan Savunma Bakanı Prens Halid bin Selman, İran'a gerçekleştirdiği resmi ziyaret kapsamında Perşembe günü Tahran'da İran Lideri Ali Hamaney ve Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile bir araya geldi.

Suudi yönetiminin direktifleri doğrultusunda Hamaney ile görüştüğünü ve kendisine İki Kutsal Caminin Hamisi Kral Selman bin Abdülaziz'in yazılı mesajını ilettiğini belirten Suudi Savunma Bakanı, “X” platformundaki hesabından yaptığı paylaşımda liderle ortak ilgi alanlarına giren konuları ele aldıklarını ve iki ülke arasındaki ikili ilişkileri gözden geçirdiklerini ifade etti.

İran'ın Tasnim haber ajansı Hamaney'in görüşme sırasında “Suudi Arabistan ile ilişkilerimiz her iki ülke için de faydalı ve birbirimizi tamamlayabiliriz” dediğini aktardı.

Ajans, Hamaney ile yapılan görüşmeye İranGenelkurmay Başkanı General Muhammed Bakıri'nin de katıldığını belirtti.

Dün Tahran'da General Bakıri ile bir araya gelen Prens Halid bin Selman, İran haber ajanslarının aktardığına göre Pekin Anlaşması'nın imzalanmasından bu yana Suudi Arabistan'la ilişkilerin giderek güçlendiğini ve geliştiğini söyledi. Bakıri, Tahran ve Riyad'ın bölgesel güvenliğin sağlanmasında önemli bir rol oynayabileceğini belirterek ülkesinin Suudi Arabistan'la savunma ilişkilerini geliştirmeye hazır olduğunu ifade etti. Tasnim'e göre İran, Suudi Arabistan'ın Gazze ve Filistin konusundaki tutumunu memnuniyetle karşılıyor.

sdfgrthyu
Prens Halid bin Selman Perşembe günü İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri ile görüşmek üzere Tahran'a vardığında İran tarafından resmi törenle karşılandı (AP)

Ziyareti değerlendiren siyasi çevrelere göre Suudi bakanın ziyareti her iki ülkeyi de ilgilendiren bölgesel ve uluslararası gelişmelerin yaşandığı bir döneme denk geliyor.

Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada Prens Halid bin Selman'ın resmi bir ziyaret için geldiği ve bu ziyaret sırasında iki ülke arasındaki ikili ilişkiler ve ortak ilgi alanlarına giren konuların ele alınacağı bir dizi görüşme gerçekleştireceği belirtildi.

Suudi siyasi analist Abdüllatif el-Melhem, Suudi Savunma Bakanının İran ziyaretinin, Suudi yönetiminin Pekin anlaşmasına bağlılık çerçevesinde iki ülke arasındaki ilişkileri güçlendirme ve geliştirme, ortak çıkarlarını gerçekleştirmek ve iki ülke arasındaki ikili ilişkilerin pekiştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla Riyad ve Tahran arasındaki koordinasyon ve işbirliği düzeyini yükseltme isteğini yansıttığını düşünüyor.

sxcdfrgt
Prens Halid bin Salman dün (Perşembe) Tahran'da İran Cumhurbaşkanı ile bir araya geldi. (EPA)

Suudi liderliğinin bölgede barış ve refahı sağlamayı ve bölgeyi çatışmalar aşamasından istikrar ve güvenlik aşamasına taşımayı ve bölge halklarının daha iyi bir refah, zenginlik ve ekonomik entegrasyon geleceğine yönelik özlemlerini gerçekleştirmeye odaklanmayı amaçladığını belirten Melhem, Suudi Arabistan ile İran arasındaki ikili ilişkilerin geliştirilmesinin, Suudi Veliaht Prensi'nin “bölgede barış, güvenlik, istikrar ve refahı sağlama ve halklarının özlemlerini karşılama” çabalarının meyvelerinden biri olduğunu kaydetti. Melhem, ziyaretin Suudi Arabistan ile İran arasındaki ikili ilişkileri güçlendirmeye yönelik devam eden diplomatik çabaların bir parçası olduğunu belirtti.

Bir dizi toplantı

Ziyaret, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Prens Muhammed bin Selman ile bölgedeki gelişmeleri ele aldıkları ve ortak ilgi alanlarına giren bir dizi konuyu gözden geçirdikleri bir telefon görüşmesi gerçekleştirmesinin üzerinden iki haftadan kısa bir süre geçmesinin yanı sıra Suudi Dışişleri Bakanı'nın Pazartesi günü İranlı mevkidaşıyla yaptığı telefon görüşmesinde bölgedeki gelişmeleri ve sarf edilen çabaları gözden geçirdikleri ikili istişarelerin ardından gerçekleşti.

dfgthy
Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Aref arasında Kasım 2024'te düzenlenecek Arap-İslam Zirvesi çerçevesinde gerçekleşen görüşme (SPA)

Suudi Savunma Bakanı'nın Tahran ziyaretinde bölgedeki son gelişmelerin ele alınması ve bölgesel ve uluslararası gelişmelerle ilgili görüş alışverişinde bulunulması bekleniyor. Resmi haber ajansı IRNA'ya göre ziyaret öncesinde, geçtiğimiz Cumartesi günü Umman'ın başkenti Muskat'ta gerçekleştirilen ABD-İran görüşmelerinin ilk turu ve 48 saat önce yine Cumartesi günü Muskat'ta yapılacak bir sonraki turun yanı sıra Suudi ve ABD taraflarının geçtiğimiz hafta beş istasyonda gerçekleştirdikleri bir dizi siyasi ve güvenlik istişaresi gibi bir dizi gelişme yaşandı.

Ziyaret, merhum Prens Sultan bin Abdülaziz'in Mayıs 1999 başında Tahran'a yaptığı ve dört gün süren ve üst düzey İranlı yetkililerle bir araya geldiği ilk ziyaretin ardından, 1979'dan bu yana bir Suudi savunma bakanının İran'a yaptığı ikinci ziyaret olması bakımından tarihi bir önem taşıyor.

Suudi Savunma Bakanı, “Pekin Anlaşması” ve 10 Mart'ta iki ülke arasındaki tarihi uzlaşı ve ilişkilerin Çin himayesinde yeniden başlatılmasının duyurulmasının ardından İran'ı ziyaret eden en önemli Suudi yetkililerden biri.

dfgt
Prens Halid bin Selman Perşembe günü Tahran'da General Bakıri ile bir araya geldi (AP)

Suudi Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, Tahran'a ilk ziyaretini Haziran 2023'te gerçekleştirmiş ve bu ziyaret sırasında iki ülke arasındaki ilişkilerin normal olduğunu ve iki ülkenin İslami kardeşlik ve iyi komşuluk bağlarıyla birleşmiş, bölgenin önemli ülkeleri olduğunu vurgulayarak bağımsızlık ve egemenliğe tam ve karşılıklı saygı, içişlerine karışmama, uluslararası hukuk ilkeleri, Birleşmiş Milletler Şartı ve İslam İşbirliği Teşkilatı gibi açık bir temele dayandığını belirtmiştir.

Eski Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, dönemin Dışişleri Bakanı adayı Ali Bakıri Kani ve şimdiki Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi'nin yanı sıra Kasım 2023'teki Ortak Arap-İslam Zirvesi'ne katılmak üzere eski İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve 2024 Ortak Arap-İslam Takip Zirvesi'ne katılmak üzere Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Aref de dâhil olmak üzere bir dizi İranlı yetkili Pekin Anlaşması'nın ardından Suudi Arabistan'a benzer ziyaretlerde bulundu.

“Pekin Anlaşması” Taahhütleri

Pekin Anlaşmasını takip etmek üzere kurulan Suudi-Çin-İran Üçlü Ortak Komitesi, ilki Aralık 2023'te Çin'in başkenti Pekin'de, diğeri ise Kasım 2024'te Riyad'da olmak üzere iki toplantı gerçekleştirmiş ve bu toplantılarda iki ülke Pekin Anlaşmasını tüm maddeleriyle uygulama kararlılıklarını ve Birleşmiş Milletler Şartı, İİT Şartı ve devletlerin egemenliği, bağımsızlığı ve güvenliğine saygı da dâhil olmak üzere uluslararası hukuka bağlılık yoluyla ülkeleri arasında iyi komşuluk ilişkilerini teşvik etme çabalarını sürdürdüklerini vurgularken, Çin de Suudi Arabistan ve İran'ın Pekin Anlaşmasını geliştirme yönünde attıkları adımları desteklemeye ve teşvik etmeye devam etmeye hazır olduğunu açıklamıştır.

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Mecid Taht Revançi Şarku'l Avsat'a verdiği demeçte İran ve Suudi Arabistan'ın büyüyen ve istikrarlı bir bölgede barış ve huzuru tesis etme niyetinde olduğunu, bunun da “mevcut tehditlerin üstesinden gelmeyi amaçlayan ikili ve bölgesel işbirliğinin sürdürülmesini ve geliştirilmesini” gerektirdiğini belirterek “İran-Suudi eylemlerinin kalkınma, barış, bölgesel ve uluslararası güvenlik çerçevesinde başarılı bir uluslararası ikili ve çok taraflı işbirliği modelini taçlandırdığını” ve iki tarafın tarihi bağlara dayanarak çeşitli siyasi, güvenlik, ekonomik, ticari ve konsolosluk alanlarında işbirliğini geliştirmeye devam ettiğini söyledi.