Sovyetler Birliği'nin dağılmasının üzerinden geçen 30 yıl

Bağımsız Devletler Topluluğu, 8 Aralık 1991 tarihinde Belarus’un Viskoli kentinde Rusya, Ukrayna ve Belarus arasında imzalanan anlaşma ile kurulmuş devletler topluluğudur.  (AP)
Bağımsız Devletler Topluluğu, 8 Aralık 1991 tarihinde Belarus’un Viskoli kentinde Rusya, Ukrayna ve Belarus arasında imzalanan anlaşma ile kurulmuş devletler topluluğudur.  (AP)
TT

Sovyetler Birliği'nin dağılmasının üzerinden geçen 30 yıl

Bağımsız Devletler Topluluğu, 8 Aralık 1991 tarihinde Belarus’un Viskoli kentinde Rusya, Ukrayna ve Belarus arasında imzalanan anlaşma ile kurulmuş devletler topluluğudur.  (AP)
Bağımsız Devletler Topluluğu, 8 Aralık 1991 tarihinde Belarus’un Viskoli kentinde Rusya, Ukrayna ve Belarus arasında imzalanan anlaşma ile kurulmuş devletler topluluğudur.  (AP)

26 Aralık 1991 sabahı Sovyetler Birliği vatandaşları ülkelerinin artık siyasi haritada olmadığı yeni bir hayata uyandı. Milyonlarca Rus ve diğer cumhuriyetlerin vatandaşlarının şu anda karşı karşıya oldukları dönüşümlerin büyüklüğünü anlamaları birkaç yıl aldı. Birliğin kendi içinden 15 cumhuriyet doğdu ve bunlar her yıl bağımsızlıklarını kutluyor. Bazı ülkelerin vatandaşları ise ‘kendi ülkelerinden bağımsız olmanın ne demek olduğunu’ hala anlamış değil.
Unutulmaz günden önceki üç hafta içinde meydana gelen gelişmeler, olayların tırmanmasını endişeyle izleyen siyasi sınıf için şaşırtıcı değildi. 8 Aralık’tan bu yana, Sovyet cumhuriyetlerinin o zamanki başkanları Rus Boris Yeltsin, Ukraynalı Leonid Kravçuk ve Belaruslu Stanislav Shushkevich, Sovyetler Birliği'nin halefi olarak Bağımsız Devletler Topluluğu’nu kuran ve Belarus’taki “Belovezhskaya” ormanı ile aynı ismi taşıyan anlaşmayı imzaladıklarında, süper gücün ölüm belgesinin resmi olarak verilmesi için geri sayımı başlatmış oldu. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ya da kısa adıyla SSCB’nin ilk ve son başkanı unvanını ise Mihail Gorbaçov aldı.
Gorbaçov’un, savunmaya söz verdiği devletin artık var olmadığını kabul etmesine ikna olması üç hafta sürdü. Gorbaçov, 25 Aralık akşamı saat 19:38’de devlet televizyonu Istanico kanalında başkanlıktan istifa ettiğini duyurdu. İstifa eden Gorbaçov sakin bir şekilde vatandaşlara hitap ederken, bu esnada SSCB’nin sembolleri indirildi. Bu açıklama metni, makamını ve ülkesini yeni kaybetmiş ­bir liderin duygularını gizlemek için özenle hazırlanmıştı.
Gorbaçov konuşmasında, devleti dağıtma kararının halkın iradesine dayanmadığından yakındı. Bu, sadece dokuz ay önce, Mart ayında gerçekleşen referanduma göndermeydi. Hayatlarında ilk kez bir halk referandumunda oy kullanan seçmenin yüzde 80’i, Sovyetler Birliği’ni koruma arzularını belirtmişti. Seçmenlere sorulan soru şuydu: “SSCB’yi, herhangi bir ırktan bir bireyin hak ve özgürlüklerinin tam olarak güvence altına alındığı, eşit egemen devletlerden oluşan yenilenmiş bir federasyon olarak korumanın gerekli olduğunu düşünüyor musunuz?”
Ermenistan, Estonya ve Gürcistan gibi bazı cumhuriyetler bu referandumu boykot etti. Kazakistan gibi bazı ülkeler ise ‘devletler’ ibaresini ‘cumhuriyetler’ ile değiştirerek referandum sorusunda küçük değişiklikler yaptı. 26 Aralık 1991’den ’tan sonra hızla komünist pelerini çıkarıp bunun yerine ülkeyi on yıllar boyunca yöneten ‘ulusal’ takım elbiseleri giyen çeşitli cumhuriyetlerdeki milliyetçi siyasi seçkinler dikkat çekiciydi.
Geçmiş yıllarda Rusya Devlet Başkan Vladimir Putin, Sovyetler Birliği’nin yokluğunu 20. yüzyılın en büyük jeopolitik felaketi olarak görmüş ve “Her kim ki Sovyetler Birliği’nin çöküşünden dolayı üzülmüyor, onun kalbi yoktur; her kim ki onu eski şekliyle canlandırmak istiyor, onun aklı yoktur” demişti.
O zamandan bu yana Rusya’nın ve eski Sovyet kardeşlerinin başına pek çok olay geldi. Ancak kesin olan şu ki, dönüşümler kendisini süper gücün varisi olarak tanımlayan Rusya’yı, bugün en karmaşık koşullarla karşı karşıya kalırken yeni bir soruyla yüzleşmeye itti: Rusya mevcut baskılar, ablukalar ve çatışmalar nedeniyle dağılabilir mi?
Tarihten iyi ders alan Putin, bu soruya şu yanıtı verdi: “Madem tarihten bahsediyoruz, hasımlarımızın yüzyıllardır ne dediğini hatırlamalıyız... Rusya’yı yenmek mümkün değil... Rusya ancak içinden bir güçle yenilebilir.” Putin, “Bu mesele, Sovyetler Birliği’ni içeriden yıktıkları 1990’larda olduğu kadar, Birinci Dünya Savaşı’nın sonuçlarıyla da başarıldı. Bunu kim yapar? Bunlar, Rus halkının ve Rusya İmparatorluğu, Sovyetler Birliği ve Rusya Federasyonu’nunda bulunan diğer halkların çıkarlarıyla ilgisi olmayan, diğer yabancı çıkarlara hizmet edenlerdir” dedi.



Witkoff, Gazze'deki savaşı sona erdirmek için bir plan görüşmek üzere İspanya'da Katar Başbakanı ile bir araya gelecek

ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff (AFP)
TT

Witkoff, Gazze'deki savaşı sona erdirmek için bir plan görüşmek üzere İspanya'da Katar Başbakanı ile bir araya gelecek

ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff (AFP)

Axiose muhabiri Barak Ravid, “X” platformu üzerinden, ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un Katar Başbakanı Muhammed bin Abdurrahman el Sani ile bugün İspanya'da bir araya gelerek Gazze'deki savaşı sona erdirmek ve rehinelerin serbest bırakılması için bir planı görüşeceğini açıkladı.

Bu adımın önemi nedir?

Yeni bir diplomatik çözüm önerisinin sunulması, savaşı sona erdirebilir ve İsrail'in Gazze şehrini işgal etmek için yeni bir saldırı planını geciktirebilir.

Axios'a göre, Witkoff geçtiğimiz günlerde Trump yönetiminin “her şey ya da hiçbir şey” şeklinde savaşı sona erdirecek kapsamlı bir anlaşma istediğini, “parçalı bir anlaşma” istemediğini açıkladı.

Axiose'a katılan bir kaynak, Katar ve ABD'nin kapsamlı bir anlaşma taslağı üzerinde çalıştıklarını ve önümüzdeki iki hafta içinde her iki tarafa da sunulacağını belirtti.

İsrail Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer, perşembe günü İsrail Güvenlik Kabinesi toplantısında, yeni bir saldırı planını onaylamadan önce, Trump yönetiminin önümüzdeki haftalarda Gazze'deki savaşa “oyunun sonu” adını verdiği bir öneri sunacağını açıkladı.

Müzakerelere katılan bir İsrailli yetkili, İsrail ile ABD arasında bir “oyun sonu” planına varılmasında sorun olmadığını, ancak bu planın Hamas tarafından kabul edilmeyeceği ve dolayısıyla anlamsız olacağını söyledi. Yetkili, "Bizim savaşımız Hamas'la, ABD'yle değil. İsrail ile Hamas arasında savaşın sona erdirilmesi konusunda çok büyük bir uçurum var, dolayısıyla bu aşamada kapsamlı bir anlaşmadan söz etmek muhtemelen anlamsız olacaktır" değerlendirmesinde bulundu.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre Bakanlar Kurulu'nun İsrail ordusuna Gazze şehrini işgal etmeye hazırlık talimatı vermesine rağmen, askeri planlama, bölgeden yaklaşık bir milyon Filistinli sivilin tahliyesi ve insani yardım hazırlıkları nedeniyle bu sürenin en az birkaç hafta sürmesi bekleniyor.