Su samurlarının soğuk denizlerde ısılarını nasıl koruyabildiği ortaya çıktı

Doğada 13 farklı su samuru türü yaşıyor (Unsplash)
Doğada 13 farklı su samuru türü yaşıyor (Unsplash)
TT

Su samurlarının soğuk denizlerde ısılarını nasıl koruyabildiği ortaya çıktı

Doğada 13 farklı su samuru türü yaşıyor (Unsplash)
Doğada 13 farklı su samuru türü yaşıyor (Unsplash)

Bilim insanları, su samurlarının soğuk denizlerde vücut sıcaklığını nasıl koruyabildiğini tespit etti.
Çalışmaya ABD'deki Teksas A&M Üniversitesi, Alaska Güneydoğu Üniversitesi ve Monterey Körfezi Akvaryumu'ndan araştırmacılar katıldı.
Çoğu deniz memelisi, iri vücuda ve kalın bir yağ tabakasına sahip olduğu için vücut ısısını korumakta büyük zorluk yaşamıyor. 
Fakat su samurlarında bu iki özellik de bulunmuyor. Deniz memelilerinin en küçüğü olan su samurları, vücut ısılarını koruyabilmek için memeliler arasındaki en yoğun kürke sahip. 
Öte yandan izolasyon görevi gören bu kürkün sürekli bakıma ihtiyacı var. Su samurlarının günlük aktivitelerinin yüzde 10, bu kalın kürke bakım yapmak ve tüylerin arasında sıkışan hava katmanını koruyup ısı izolasyonunu sağlamakla geçiyor. 
Ancak bu kürk tek başına su samurlarının vücut sıcaklığını korumasında yeterli değil. Su samurlarının dinlenme halindeyken metabolik hızları, benzer boyutlarındaki diğer memelilere kıyasla üç kat daha hızlı hale geliyor.
Bu hızda gerekli enerjinin sağlanabilmesi için de su samurlarının günlük olarak vücut kütlelerinin yüzde 20'sinden daha fazla yemek yemesi gerekli. Buna kıyasla insanlar vücut kütlelerinin yaklaşık yüzde 2'si kadar yemek yiyor.
Hayvanlar yemek yediğinde, bu gıda yağ ve şeker gibi temel besleyici öğelere ayrılıyor. Bunlar daha sonra kan aracılığıyla taşınıyor ve hücreler tarafından emiliyor. 
Hücre organellerinden mitokondri, bu besleyici öğeleri adenozin trifosfat'a (ATP), yani hücre içinde biyokimyasal reaksiyonlar için gerekli kimyasal enerjiyi taşıyan nükleotitlere dönüştürüyor.
Fakat bazı "sızdıran mitokondriler"de besleyici öğeler tamamen işlenip ATP'ye dönüştürülemiyor. Bilim insanları, bu tür mitokondrilerde tam kullanılamayan besleyici öğelerin su samurunun vücut sıcaklığını sağlamak için ısı ürettiğini keşfetti. 
Buna göre enerji tüketip ısı üreten kas metabolizmalarında, "sızdıran mitokondrilerden" çok sayıda bulunduğu, bu sayede su samurlarının fiziksel aktiviteye ihtiyaç duymadan kaslarındaki ısıyı artırabildiği tespit edildi.
Independent Türkçe, Science Alert, The Conversation



Shenzhou-20 görevinde üç Çinli astronot yola çıktı: Ay hedefi 2030

Shenzhou-20 uzay aracını ve üç astronottan oluşan mürettebatı taşıyan Uzun Yürüyüş-2F taşıyıcı roketi, 24 Nisan 2025'te Çin'in kuzeybatısındaki Gobi çölündeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden havalandı (Pedro Pardo/AFP)
Shenzhou-20 uzay aracını ve üç astronottan oluşan mürettebatı taşıyan Uzun Yürüyüş-2F taşıyıcı roketi, 24 Nisan 2025'te Çin'in kuzeybatısındaki Gobi çölündeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden havalandı (Pedro Pardo/AFP)
TT

Shenzhou-20 görevinde üç Çinli astronot yola çıktı: Ay hedefi 2030

Shenzhou-20 uzay aracını ve üç astronottan oluşan mürettebatı taşıyan Uzun Yürüyüş-2F taşıyıcı roketi, 24 Nisan 2025'te Çin'in kuzeybatısındaki Gobi çölündeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden havalandı (Pedro Pardo/AFP)
Shenzhou-20 uzay aracını ve üç astronottan oluşan mürettebatı taşıyan Uzun Yürüyüş-2F taşıyıcı roketi, 24 Nisan 2025'te Çin'in kuzeybatısındaki Gobi çölündeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden havalandı (Pedro Pardo/AFP)

Tiangong uzay istasyonuna üç astronotu taşıyan uzay aracını başarıyla fırlatan Çin, 2030'a kadar Ay'a mürettebatlı görev için bir adım daha attı.

Shenzhou-20 uzay aracı perşembe günü yerel saatle 17.17'de Gobi Çölü'ndeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden Uzun Yürüyüş-2F roketiyle havalandı.

Bu, 30 yıldan uzun süre önce başlayan Shenzhou programının 15. mürettebatlı ve toplamda 20. uzay uçuşu.

Tiangong, yani "Gök Sarayı" uzay istasyonu, tamamen Çin tarafından inşa edildiği için Çin'i uzayda önemli bir rakip haline getirdi. Özellikle de ülkenin ABD'nin ulusal güvenlik kaygıları nedeniyle Uluslararası Uzay İstasyonu'nun dışında bırakıldığı için.

Çin'in uzay programı, iktidardaki Komünist Parti'nin askeri kolu olan Halk Kurtuluş Ordusu'nun kontrolünde.

dfvghyj
Shenzhou-20 görevinin Çinli astronotları, sağdan itibaren, Chen Zhongrui, Chen Dong ve Wang Jie, 24 Nisan 2025 Perşembe günü Çin'in kuzeybatısındaki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nde mürettebatlı uzay görevleri için düzenlenen uğurlama töreninde el sallıyor (Andy Wong/AP)

Üç modüllü istasyona mekanik kolların eklenmesi, bazılarının Çin'in bunları kriz sırasında uyduları veya diğer uzay araçlarını devre dışı bırakmakta kullanabileceği endişelerini de beraberinde getirdi.

Çin'in uzay programı, 2003'te uzaya ilk kez insan fırlatmasından bu yana (ABD ve Rusya'nın ardından bunu gerçekleştiren üçüncü ülke oldu) istikrarlı bir hızla ilerliyor.

Uzay ajansı ayrıca Mars'a kaşif ve Ay'ın daha az keşfedilmiş uzak tarafına gezgin indirdi. 2030'dan önce de Ay'a insan göndermeyi hedefliyor.

Shenzhou, yani "Gök Gemisi" 20 görevini, üçüncü uçuşunu yapan Chen Dong komuta ediyor.

Çin İnsanlı Uzay Programı Ajansı'na göre kendisine, her ikisi de ilk yolculuklarını yapan savaş pilotu Chen Zhongrui ve mühendis Wang Jie eşlik ediyor.

Mürettebat, Çin uzay istasyonundaki üç astronotun yerini alacak. Kendilerinden öncekiler gibi onlar da yaklaşık 6 ay boyunca gemide kalacak.

Uzay gemisinin fırlatmadan yaklaşık 6,5 saat sonra Tiangong'a ulaşması bekleniyor. Üç kişilik mürettebat geçen ekimde gönderilmişti ve 175 gündür uzayda.

Yerlerine gelenlerle kısa bir birlikteliğin ardından 29 Nisan'da geri dönmeleri bekleniyor. Ekim 2022'de tamamen monte edilen Tiangong, aynı anda 6 kişiye kadar barındırabiliyor.

İnsanlı Uzay Programı Ajansı, astronotların uzaydayken tıp bilimi ve yeni teknolojiler alanında deneyler yürüteceğini, bakım yapmak ve yeni ekipmanlar kurmak için uzay yürüyüşleri gerçekleştireceğini söyledi.

Çinli yetkililer perşembe günkü fırlatmanın "tam başarıya" ulaştığını ve mürettebatın uzay istasyonuna doğru yol alırken "iyi durumda" olduğunu söyledi.

Ajanslardan da yararlanılmıştır.

Independent Türkçe