Belçikalı virologtan tavsiye: Ailenizi Omikron’dan nasıl korursunuz?

Hindistan’da bir sağlık çalışanı maske takıyor (EPA)
Hindistan’da bir sağlık çalışanı maske takıyor (EPA)
TT

Belçikalı virologtan tavsiye: Ailenizi Omikron’dan nasıl korursunuz?

Hindistan’da bir sağlık çalışanı maske takıyor (EPA)
Hindistan’da bir sağlık çalışanı maske takıyor (EPA)

Belçikalı virolog Guido VanHam, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) mutasyona uğrayan varyantı Omikron’a karşı kendileri korumaları için ailesine bir mektup yazdı.
The Independent’ın haberine göre, mektup Noel tatilinden önce oğlu Peter’ın izniyle Insider sitesinde yayımlandı.
VanHam mektubunda, “Okulda zor bir durumla karşı karşıya kalan çocuklar için endişelendiğinizi biliyoruz. Artık maske takmaları gerekiyor ve kendilerinin hastalanma riski daha düşük olsa bile aşı olmaları isteniyor” ifadelerine yer verdi.
Mektubunda oğlu Peter’a aşının artık 5 ila 12 yaş arasındaki torunları için güvenli olduğuna dair güvence vererek şöyle devam etti;
“Doğru çerçevelerde anlatırsanız maske takmayı bile sevebilirler. Çocuklar yetişkinlerin yaptıklarını yapıyorlar. Benim deneyimim, eğer onlara fikirlerini sorarsanız genellikle düşündüğünüzden daha cesur olmaya istekli olurlar.”
Virolog ayrıca, yeni doğan torununun annesi Valeria’ya aşı yaptırmanın iyi bir fikir olduğunu, çünkü emzirirken antikorların bebeğine geçeceğini ekledi.
VanHam mektubunda Omikron varyantına değinerek, şu ifadeleri kullandı;
“Ne yazık ki, Omikron varyantı şimdi tüm dünyaya yayılıyor ve merak ettiğinizi biliyorum: Ne beklemeliyiz? Bu onun ilk dalgası mı? Yoksa daha iyi durumda mı olacağız?.”
Omikron’un başka varyantlara sahip kişilere ve hatta aylar önce aşı olmuş kişilere de bulaşabileceğini fark ettiğini vurgulayan virolog, Omikron’un aşıya Delta’dan daha az duyarlı olduğunu, bu nedenle üçüncü bir takviye dozunun gerekli olduğunu kaydetti.
VanHam, “Ne yazık ki, üç doz bile enfeksiyona karşı koruma sağlamaz. Üç kez aşı olduysanız ve yine de hastalığa yakalandıysanız genellikle bunu fark etmezsiniz. Soğuk algınlığınız, boğaz ağrınız ve bazen de ateşiniz olabilir. Bu yüzden hepinizin takviye doz aşılar için sıraya girdiğinizi ve doğru olanı yaptığınızı biliyorum” şeklinde devam etti.
İnsanların kendilerini korumasının en iyi yolunun sosyal mesafeyi korumak, düzgün maske takmak, ellerini sık yıkamak, odaları sürekli havalandırmak ve başkalarının yanında öksürmemek, hapşırmamak olduğunu vurgulayarak şu ifadeleri kullandı;
“Konuşurken mutlaka maskenizi takın. İçinizden herhangi biri hastalığa yakalanmış kişiyle yakın temasta bulunduysa kendini bir iki hafta izole ederek karantina kuralları uygulamalı.”
Aşı şirketlerinin Omikron’a karşı aşıları geliştirmeye çalıştıkları konusunda ailesine güvence veren VanHam, “Bu salgın yüz yıl önceki İspanyol gribi gibi geçecek. Ama bunun ne zaman olacağını kimse tahmin edemez. Hepinizle birlikte, bunun salgının sürdüğü son kışımız olacağını umuyorum ama ben sadece bir doktor, bilim insanı, baba ve dedeyim, peygamber değilim” ifadeleri ile mektubunu noktaladı.



Sonsuzluk Galaksisi, süper kütleli kara deliklerin gizemine ışık tuttu

Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
TT

Sonsuzluk Galaksisi, süper kütleli kara deliklerin gizemine ışık tuttu

Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)

Bilim insanları ilk kez doğrudan bir gaz ve toz bulutunun çökmesi sonucu oluşmuş bir süper kütleli kara delik saptamış olabilir. Sonsuzluk Galaksisi'ndeki bu keşif, evrenin ilk dönemlerine dair merak edilen bir soruya da ışık tutma potansiyeli taşıyor. 

Kara delikler yaşam döngülerinin sonuna gelen büyük kütleli yıldızların süpernova patlamasının ardından kendi üzerine çökmesi sonucu oluşuyor. Süper kütleli kara deliklerse bu daha küçük kara deliklerin zaman içinde birleşmesiyle meydana geliyor.

Öte yandan NASA öncülüğünde geliştirilen James Webb Uzay Teleskobu (JWST), Büyük Patlama'dan sonraki yaklaşık 500 milyon yıl içinde oluşmuş süper kütleli kara delikler keşfediyor. Böyle bir yapının ortaya çıkması için en az 1 milyar yıl geçmesi gerektiğini düşünen gökbilimciler, son yıllarda bu tuhaflığa bir açıklama getirmeye çalışıyor. 

Öne çıkan teorilerden birine göre bazı süper kütleli kara delikler, devasa bir gaz ve toz bulutunun herhangi bir yıldız üretmeden doğrudan kendi üstüne çökmesiyle meydana geliyor olabilir. 

Ancak bilim insanları daha önce bu senaryoyu destekleyen somut bir kanıt bulamamıştı. 

Yale Üniversitesi'nden Pieter van Dokkum liderliğindeki bir araştırma ekibi, Dünya'dan yaklaşık 8 milyar ışık yılı uzaktaki bir galakside bu kanıtı bulmuş olabilir.

cdfvgbh
James Webb Uzay Teleskobu, Sonsuzluk Galaksisi'nde toplam üç süper kütleli kara delik buldu (NASA/Yale Üniversitesi)

JWST'yi kullanarak galaksiyi gözlemleyen bilim insanları, sonsuzluk işaretine benzeyen bir görüntüyle karşılaştı. Bu nedenle Sonsuzluk Galaksisi adını alan gökadanın, iki galaksinin kafa kafaya çarpışması sonucu oluştuğu için bu şekli aldığı düşünülüyor.

Araştırmacılar şaşırtıcı bir şekilde iki galaksinin birleştiği yerdeki gaz bulutunun içinde süper kütleli bir kara delik tespit etti. Kara deliğin, halihazırda beslendiği bu gaz bulutunda oluştuğu tahmin ediliyor.

Hakemli dergi The Astrophysical Journal Letters'ta 15 Temmuz Salı günü yayımlanan makalenin başyazarı van Dokkum "Devasa bir galaksinin çekirdeği dışında bir kara delik bulmak başlı başına olağandışı bir durum ancak daha da sıradışı olan şey, oraya nasıl geldiği" diyerek ekliyor: 

Muhtemelen oraya öylece varmamış, orada oluşmuş. Ve epey yakın bir zamanda. Başka bir deyişle, bir süper kütleli kara deliğin doğuşuna tanıklık ettiğimizi düşünüyoruz, ki bu daha önce hiç görülmemiş bir şey.

Bilim insanları iki galaksinin çarpışması sırasında yoğun bir gaz düğümü oluştuğunu ve burada Güneş'in 1 milyon katı ağırlığında süper kütleli kara deliğin meydana geldiğini tahmin ediyor.

Ekip teorilerini test etmek için kara deliğin hızıyla, onu çevreleyen gaz bulutunun hızını karşılaştırdı. Bunların birbirine yakın olması, kara deliğin orada oluşma ihtimalini güçlendirdi.

Çalışma ayrıca, çarpışan iki galaksinin çekirdeklerinde de aktif süper kütleli kara delikler bulunduğunu ortaya koydu.

Bunun beklenmediğini belirten van Dokkum, çalışmanın bulgularını şöyle değerlendiriyor:

Doğrudan çökme sonucu bir kara delik bulduğumuzu kesin bir şekilde söyleyemeyiz. Ancak bu yeni verilerin, diğer açıklamalardan bazılarını elerken, yeni doğmuş bir kara delik ihtimalini güçlendirdiğini söyleyebiliriz. Verileri incelemeye ve bu olasılıkları araştırmaya devam edeceğiz.

Independent Türkçe, Space.com, IFLScience, The Astrophysical Journal Letters